Tractatus super psalmos

Numquam autem otiosus est, numquam non infestantes insectantesque proximi sunt: uita eius omnis secundum scripturse fidem in insidiis fuit. sed et quisque nunc placere deo uult. displiceat impiis necesse est. et ideo ait: adpropiauerunt persequentes me iniqui; a lege autem tua longe facti sunt. haec quidem de se, cuius infestata fuit undique uita, dixisse creditur. sed qui in psalmo hoc humanae doctrina; ordinem tenet, ad eruditionem nostram omnia temperauit, ut cognosceremus eos, qui proximi iniuriae fidelium fierent, a dei lege longe abesse. quanta enim fit in sanctos iniuriae accessio, tanta fit ex dei lege decessio. cauendum autem est, ne quando nos aduersum fratres ira commoueat, ne quando inuidia stimulet, ne quando semulatio inritet, ut aliquid in eos inreligiosum ac fastidiosum agamus, quorum iniuriae cum adsistimus, tum a dei lege desistimus.

Dehinc sequitur: prope es, domine, et omnia mandata tua ueritas est. alio in loco legimus: deus adpropians ego sum et non deus a longe, dicit dominus. non corporalibus locis deus continetur, neque finibus aut spatiis diuinae uirtutis inmensitas coartatur. adest ubique, et totus [*](23 Hierem. XXIII, 28. ) [*]( 1 bonitate famis V otiosa fama sectamur V 4 totue p 7 non om. C 8 insectantes C et insectantes p sunt. — fidem in om. V 9 et om. p quisque V quisq; Cpa quisq R quisquis a cf. Acad. p. 29 10 et idcirco pb adpropiauerunt - iniqui om. R ap,-ppinquauerant C 11 iniqui V cf. Sabatier 11, 247 adn. iniquitate C iniquitati pE 13 credetur V fort. recte in om. V 15 a dl longe longe V 16 in sanctis Re 18 aduersus Cp 19 aut fastidiosum Cpb 23 est om. E sed ej. p. 628, 1.5 in om. V 24 de longe CE longe Rp 26 quoartatar C. )

Haec quidem superflue diuinse naturae ad conparationem similitudinis conferuntur: quia inconparabile est. quidquid seternum est, nec recipit configuratae ueritatis speciem ininitiabilis diuinitatis exceptio. sed intellegentiae nostrae istius modi coaptatur exemplar, ut per id secundum caelestium dictorum auctoritates incorporalem et inmensum deum circumscripto huic et corporali mundo intellegeremus admixtum, uitiosis uero et per opera sua emortuis non inesse. quin etiam adhuc diuinarum atque inuisibilium rerum intellectus ex contemplatione corporalium rerum naturisque sectamur. solem uidemus in [*]( 3 Act. ap. XVII, 28. 5 Sap. I, 7. 6 Hierem. XXIII, 24. ) [*]( cu 1 ubiq; p non pro parte — omnis est om. C omnibus omnis ex omnia m. 2 V 2 athiniensibus V 3 c5tione V 5tione p contentione C a nobis ex a nobis est m. 2 V 5 et sumus et mouemur V 6 et replenit C orbem terram R 7 et terra V inplebo r 8 ubi est V 9 singulis (om. a) pb 11 sedes RIpE artubus ex artibus m. 1 V artibus RC 12 recisione ex praecisione m. 2 V 14 caducae pb demento V1 15 reciditur R integris ex integra m. 1 R 16 etputria Cpb putrida e 19 conferentur C quidquid in aeternum est V 22 dootorum Cp 28 auctoritatis VC auctoritatem E 25 per opere sua V non add. m. 2 V adhuc ad diuinarum V 27 sectatur pb. )

In omnibus igitur uitse nostrae operibus circumspecti et ad deum patentes esse debemus; primum, ut liberis et per innocentiam patulis cordibus nostris lumen suum dignetur infundere; deinde, ut nos in diuinitatis suae sinu agere credamus neque eum abesse, cum irascimur, cum csedimus, cum contemnimus, cum maledicimus, cum inebriamur, cum libidinamur, cum diuina et humana neglegimus, maiore contumelia eius, intra quem haec agimus, peccantes.

Sed ad id etiam illud accedit, quia mandata sua ueritas est. nihil illic anceps, nihil dubium, totum ueritatis absolutione perfectum est: quae hoc maiore periculo negleguntur, quo magis ueritatis praecepto sunt constituta.

Quatenus autem id propheta cognouerit, subdidit dicens: initiis cognoui de testimoniis tuis, quia in seternum fundasti ea. haec licet propheta de se dicat legem dei ab exordio ipse cognoscens, uniuersse aetati tamen congruunt, qu?e ab institutione mundi doctrinis dei sit erudita. qui enim statutam Adae uoluntatis legem meminit, qui ipsam illam Euae creationem didicerit, qui maledictionem serpentis audierit, qui clausum uitse lignum Cherubim flammeo gladio conuertibili legerit, qui occisi Abel clamantem sanguinem sciet, [*](3 ita ubique Vpl ita ubicumque este si in clausas E 4 fenestrae F1 incedet V 5 obseruata R obscurata Cp 6 uestrae V 7 patientes R 8 cordisb. V 9 uti VCp 11 contempnimus RC eõtendimus YCr) maledicemus V maledimus C 18 eius om. VRC quam R 14 accidit C 15 illic ex lic m. 2 V 17 praecepta E 18 subiecit Cpb 19 in i initiis (ihitiis R') RE qua V 21 uniuersa tamen C uniuersae tamen eccte p(A) 23 statutam madae R statuta adae V 84 euuae VRl quia maledictionem C 26 audierit om. Cp cherubin in V cherubin Cpt 26 et conuertibili VE et čuentibili p scierit E. )

Multa quidem nobis atque magna sanctus propheta fidei confessionisque suae toto in psalmo proposuit exempla, per quae [*]( 14 of. Ephes. II, 20. ) [*]( 1 et in Cain — reputet in marg. add. C chain p cham e lamec V et qui Y 2 enoc C qui ex a qui m. 2 Y 3 iafet VRp melchisedec V 4 habraham V ilectum V1 isac V promissam V1 6 iosef V moyse V 6 post om. V sacramento F1 7 et in iesum C proinissae om. Cp(A) 8 intellegit Cp 11 commemoratorum V iestis C actu p 13 inhibuimur V sed cQ p sed in C 16 extruitur RC 17 ille V domos V 18 elictorum V 19 diuini lapides V 30 exsurgentes C Explicit littera nona decima incipit littera XX feliciter V Finit R Finit litt. XVIIII incip. Khes (Res p) litt. XX Cp 23 humilitatS ex utilitatS m. 2 V 26 toto proposuit (posuit p) in psalmo Cp. ) [*]( XXII. Bitar. Plet. part I. ) [*]( 34 )

Ob quod hic nunc sanctus et rex et propheta et deo ac domino suo secundum carnem in seminis sui originem deputatus inter has saeculi infestationes ac spiritalium nequitiarum pugnas [*]( 12 Luc. XXII, 26. 14 Matth. XXIII, 12. ) [*]( 1 in se ipsū C in se ipso pb agendi supr. scr. C om. V intellegendi om. Cp 2 praecandique V predicandique C euangelium uerum m perfecte C 8 consumans R 5 aut seruet p 6 capud VRp suma V 7 ipsis ex ipsisque m. 2 V ab ipsis Cpb 11 unumquisque V esse aut om. Cp 12 esset ex est m. 2 V esse C ostendens om. C 13 omnibns C 14 enim om. V 16 fide V cf. Biicheler — IVindekilde Decl. p. 67 sed h. l. cum solus cod. V, qui totiens litteram Jinal. omittit, huius genetiui formae testis sit, eam in fextum recipere dubitaui nomina ex omnia m. 2 V et add. m. 2 V 17 obaedientes R obrepentes C a obrepentis (s eras.) p ipsii p humane V 18 rphibere Cp 19 magnifioentiam et miserationem V magnificentie et miserationi p(A) repotatfl Cp( A) 20 contineri C 21 propheta (om. et) Cb a domino C 22 secundum — seminia sui in marg. add. C origine VC deputatus om. R. )

Beseruans itaque omnia iudicio diuino et eripi se ob humilitatis meritum deposcens, qui in nullo aduersum dei constitutiones, aduersum odia humana, aduersum praesentium molestiarum patientiam moueretur nihilque in hoc nunc saeculo sibi de his iudicandum esse decerneret, consequenter haec addidit: iudica iudicium meum et redime me; propter eloquium tuum uiuifica me. magnae et securae conscientise uox est iudicii sui iudicium postulare, ut ad id, quod statutum a se sibique conplacitum est, etiam diuinae sententiae examen exoptet. non hic aut alios aut se ipsum diiudicans corrupti sensus opinione deflectitur, neque a ueri iudicio ira aut gratia aut odio aut amore decedit, non ignarus huius euangelici mandati: quo enim iudicio iudicaueritis, iudicabitur de uobis.

Sed ne ille quidem iudicii sui iudicium pertimescit, qui ait: ego autem non iudicaui quicquam scire me, nisi Christum Iesum et hunc crucifixum. in hac igitur iudicii sui securitate propheta tempus redemptionis [*](8 Rom. XH, 19; cf. Deut. XXXII, 35. 25 Matth. VII, 2. 28 I Cor. 2,2. ) [*]( 1 ad (a F) dID VCp 4 humanaet V1 5 aduersus V 9 et ego RpE 10 retinendae Cpb 13 diuino iudicio V 14 aduersus di V 16 inpatientia C inpatientiS p(A) 17 uindicandum VCr) decernere C 19 aeloquium et stc fere semper R saecurae V 20 iudicis ex iudicii m. ,? R iudiciis C suis C 23 iudicans Cp 24 deoidit C dicidit V 25 iudicio om. V 29 xpm ihm V iesum ohristum C ihm p 30 eui add. m. 2 V securitatem F. ) [*](34*)

Sed haec eadem eloquia dei, ut piis spebus uitam redemptionemque denuntiant, ita impiis non relinquunt. nam exspectationem prophetae haec de peccatoribus mox secuntur: longe est a peccatoribus salus, quoniam iustificationes tuas non exquisierunt non habet ueniam ignoratio uoluntatis, quia sub scientiae facultate nescire repudiatae magis quam non repertae scientise est reatus. ob id enim longe a peccatoribus salus est, quia non exquisierunt iustificationes dei, cum utique non ob aliud consignatae litteris maneant, quam ut ad uniuersorum scientiam notionemque defluerent. sed sciens propheta, cum a peccatoribus non exquirentibus iudicia dei salus longe sit, iuxta tamen dominum esse his, qui recto sunt corde, secundum etiam illud apostoli: uos, qui eratis longe, facti estis prope, ne et ipse et ab ipso salus longe sit, cognitionem iustificationum dei expetit.

Non ignorat, quantum in his sacramentum nostrae salutis expressum sit per quasdam prsefigurationum aeternarum in rebus praesentibus notiones; in Hebraeo scilicet sex tantum [*](19 Ephes. II, 13. ) [*]( 1 praecatur VR 2 enim add. m. 2 V om. R if. praef. et redemptione et iustificatione Cp 8 i sanguinem V liberabimur Cpb o toto saeculi pb 7 speb; (b in ras.) R spem C 8 relinqunt R lelinquunt C 9 secuntur VC sequntur R sequuntur pE 10 qm ex m qa p 11 uenia corr. m. 2 V ignorantio C 14 exquisierint ex exqui- sierunt R 15 cum utique non scripsi nõ (non R) utique non VR cum non utique Cpb nam utique non e manent e 16 ut om. VR acientium Vx noticiong p 17 profeta V profecto C iustificationes pb 18 solus V iusta tamen p dum V domino R drb Cp 20 ne et — s cognitionem om. C ne & ab ipso salus pe 23 expraesum V psit P aeternorum C 24 notiones ex notionib. m. 2 V hebreo V haebraeo R. )

Sed confidentem in his prophetam ac se uiuificandum in dei iudiciis sperantem multorum extrinsecus odia et insectationes fatigant. uerum misericordiarum eius, quarum secundum eundem prophetam non est numerus, non inmemor a testimoniis eius non declinauit. sequitur enim: multi, qui persecuntur me et tribulant me: de testimoniis tuis non declinaui. non pellitur, non mouetur: et cum multi persequantur, ne declinat quidem.