Tractatus super psalmos

Hilary, Saint, Bishop of Poitiers

Hilary, Saint, Bishop of Poitiers. S. Hilarii Episcopi Pictaviensis Tractatus super psalmos. (Corpus Scriptorum Ecclesiasticorum Latinorum, Volume 22). Zingerle, Anton, editor. Prague, Vienna, Leipzig: Tempsky, Freytag, 1891.

In omnibus igitur uitse nostrae operibus circumspecti et ad deum patentes esse debemus; primum, ut liberis et per innocentiam patulis cordibus nostris lumen suum dignetur infundere; deinde, ut nos in diuinitatis suae sinu agere credamus neque eum abesse, cum irascimur, cum csedimus, cum contemnimus, cum maledicimus, cum inebriamur, cum libidinamur, cum diuina et humana neglegimus, maiore contumelia eius, intra quem haec agimus, peccantes.

Sed ad id etiam illud accedit, quia mandata sua ueritas est. nihil illic anceps, nihil dubium, totum ueritatis absolutione perfectum est: quae hoc maiore periculo negleguntur, quo magis ueritatis praecepto sunt constituta.

Quatenus autem id propheta cognouerit, subdidit dicens: initiis cognoui de testimoniis tuis, quia in seternum fundasti ea. haec licet propheta de se dicat legem dei ab exordio ipse cognoscens, uniuersse aetati tamen congruunt, qu?e ab institutione mundi doctrinis dei sit erudita. qui enim statutam Adae uoluntatis legem meminit, qui ipsam illam Euae creationem didicerit, qui maledictionem serpentis audierit, qui clausum uitse lignum Cherubim flammeo gladio conuertibili legerit, qui occisi Abel clamantem sanguinem sciet, [*](3 ita ubique Vpl ita ubicumque este si in clausas E 4 fenestrae F1 incedet V 5 obseruata R obscurata Cp 6 uestrae V 7 patientes R 8 cordisb. V 9 uti VCp 11 contempnimus RC eõtendimus YCr) maledicemus V maledimus C 18 eius om. VRC quam R 14 accidit C 15 illic ex lic m. 2 V 17 praecepta E 18 subiecit Cpb 19 in i initiis (ihitiis R') RE qua V 21 uniuersa tamen C uniuersae tamen eccte p(A) 23 statutam madae R statuta adae V 84 euuae VRl quia maledictionem C 26 audierit om. Cp cherubin in V cherubin Cpt 26 et conuertibili VE et čuentibili p scierit E. )

529

qui p“nse et in Cain et in Lamech numerum reputet, qui translatum Enoch, qui reseruatum Noe, qui benedictionem Sem et Iaphet et maledictionem Cham scrutatus sit, qui Melchisedech sacerdotem, qui Abraham electum, Isaac promissum, Iacob prselatum, Ioseph uenditum, sanctificatum ludam, Moysen nutritum, eruditum et post ingentia latae legis sacramenta in uerbo dei mortuum, et Iesum diuisorem promissae terrae et auctorem iteratae circumcisionis intelleget, profecto uti prophetae uoce poterit: in principio cognoui de testimoniis tuis; quia in aeternum fundasti ea. in omnium enim superius memoratorum uirorum uita atque gestis aeternorum bonorum spes continetur, et per eos ad doctrinam euangelicae prsedicationis inbuimur. sed quae fundata sunt, in sedificationem futurae domus praeparantur. sedificamur enim secundum beatum Paulum super fundamentum prophetarum et apostolorum, in quibus testimonia dei fundata sunt in aeternum, ubi exstruetur caelestis illa et regia ciuitas sancta Hierusalem, quae domus angelorum frequentantium et electorum primitiuorum est, cuius fundamenta sunt uiui lapides pretiosaeque gemmae in Christo uiuentes, resurgentes, regnantes, qui est benedictus in saecula saeculorum. amen.

Vide humilitatem meam et eripe me: quia legem tuam non sum oblitus et reliqua.

Multa quidem nobis atque magna sanctus propheta fidei confessionisque suae toto in psalmo proposuit exempla, per quae [*]( 14 of. Ephes. II, 20. ) [*]( 1 et in Cain — reputet in marg. add. C chain p cham e lamec V et qui Y 2 enoc C qui ex a qui m. 2 Y 3 iafet VRp melchisedec V 4 habraham V ilectum V1 isac V promissam V1 6 iosef V moyse V 6 post om. V sacramento F1 7 et in iesum C proinissae om. Cp(A) 8 intellegit Cp 11 commemoratorum V iestis C actu p 13 inhibuimur V sed cQ p sed in C 16 extruitur RC 17 ille V domos V 18 elictorum V 19 diuini lapides V 30 exsurgentes C Explicit littera nona decima incipit littera XX feliciter V Finit R Finit litt. XVIIII incip. Khes (Res p) litt. XX Cp 23 humilitatS ex utilitatS m. 2 V 26 toto proposuit (posuit p) in psalmo Cp. ) [*]( XXII. Bitar. Plet. part I. ) [*]( 34 )

530

formam se ipsum ceteris credendi, agendi, intellegendi, ignorandi, sperandi, precandique constituit, euangelicum uirum perfecta legis obseruatione consumans. et quamquam omnia, quae uel diuinse uoluntati placita uel humanae spei proposita sunt. aut agat aut testetur aut speret, meminit tamen, in quo obseruantiae genere mandatorum omnium caput ac summa consistat, ■ scitque, quid a domino suo etiam ipsis, quibus committendse claues caelorum erant, apostolis quaereretur. namque cum inter se opinionibus ac studiis dissiderent sibique singuli principatum humana contentione prsesumerent, dum praestantiorem se ceteris unusquisque esse aut optat aut poscit, dominus, meriti huius ac nominis praemium unde petendum esset, ostendens ait: qui uult esse ex uobis maior, fiat omnium minimus: omnis enim, qui se humiliauerit, exaltabitur, et qui se exaltauerit. humiliabitur. in humilitate scilicet docuit omnia fidei nomina et praemia contineri. utilissimum itaque est oboedientes diuinis prseceptis omnem intra se ipsos humanse insolentiae ac petulantise inanitatem fractam protritamque cohibere, seseque dei et magnificentia et miseratione reputata intra humilitatis modestiam continere.