Tractatus super psalmos

Ordo , qui primo uersu continetur, hic idem in consequentibus est. ait enim: oculos meos et considerabo mirabilia de lege tua. scit mortalibus oculis atque corporeis nubem obscuritatis obsistere. scit ea, quae corporaliter in lege praecepta sunt, umbram esse et speculum futurorum. legem quidem legit, sed optat legis mirabilia contueri. meminit esse sancta sabbata, sed in aeternorum sabbatorum requie esse desiderat. utitur quidem azymis panibus, sed fermentum eicere naturae ueteris festinat. immolat paschae ouem, sed adsistere ei, qui per Iohannem reuelatur, agno concupiscit. septimi anni legi satisfacit, sed ipse exactis septem milibus saeculi esse liber expostulat. iubelaei quinquagesimi anni legem explet, sed pentecostadis remissionem ac renouationem obtinere festinat. scit ex praecepto dei secundum exemplar et altarium a Moyse institutum et Aaron sacerdotali habitu ornatuque uestitum, sed principis sacerdotum, in cuius exemplum haec fiebant, interesse ministeriis properat. induci quoque in terram sanctam, terram fluentem lacte et melle, iam totius huius orbis peregrinus orat. uniuersa quidem ista corporaliter gerunt, sed hoc Paulus aliter intellegit [*]( 2 adnero V eius add. m. 2 V 8 obtunso RC facie ex facienda m. m. 2 V ad facie corr. m. 2 V audiemns atque cernemus E 4 mandata dei E seruabimns ex seruauimus m. 2 V 8 nube in ras. m. 1 R 9 corporaliter ex corporalit m. 2 V et add. m. 2 V 10 legit s. s. m. 1 p sed obtat p sed apta C legis mirabilia orat contueri C 11 sancta esse VCpE aeternarum sabbatarum V 12 post requie 1 litt. eras. R azimis RCp 18 inmolat C 14 qui per Iohannem agnus ostensus est concupiBcit agno C 15 septimi agni legis C post satisfacit in marg. add. m. 1 R: de septimo anno 16 liber esse Cp iubelei pa iubet legi V Iubente lege R cf. Arat. act. apost. 2, 677 quinquagenaimi anni satisfieri ipse legem explet V 17 pentecostes Cpb 19 caeleste ex caeleste R caelestem V exemplare C et om. Cp altare a ex alteri a R (a in ras•«?, supr. 1-2 litt. eras.) R 20 principis (tertxum i ex corr. 3, postea 1 litt. eras.) R 22, m sanctam terram p lac et mel VC 28 tamquS totius VCp 24 haec p aliter ex alter m. 1 V. )

Non demutatur orantis. post haec enim ait: adcola sum in terra; ne abscondas a me mandata tua. adcola non iuris sui terram incolit, sed aduena atque peregrinus fructum ex ea temporariae operationis nouit incolatus huius apostolus ordinem dicens, peregrinandum a corpore et cum Christo manendum esse. propheta itaque quasdam imagines caelestium fide cernens, licet corpus , tamen rem non suam incolit oculis in caelum mentis erectis. scit in caelo thensauros conlocandos, thensaurus sit, illic futurum sit. non erat ille sensu suo terrae adcola, qui in euangelica conparatione horrea extruit capacia ingentium fructuum et animam suam per copiam ad delicias adhortatur, stultus anima ipsa eadem nocte priuandus!

Ergo adcolam se propheta confitens orat, ne mandata dei a se occulantur. nemo enim, nisi peregrinus corporis sui, cognitione mandatorum dei dignus est. quod mandatum dei cum lucidum sit et inluminans oculos, absurde nunc uidebitur dixisse, ne sibi mandata dei occulantur, quae hoc naturae in se [*](1 Rom. Vll, 14. 10 II Cor. 5, 8. 15 Matth. VI, 21. 16 Luc. XII, 18. ) [*]( 1 dicene ex dicins m. 3 R post spiritalis eras. 2-3 litt. R 3 infirma corpora V obsolutus C 5 aspiciat ex aspicit m. 2 V 6 demutantur V post ait 1 litt. eras. R 8 nonn V sed aduena adque VR sed alienam neque Cpb 9 temperie C corporariae R 12 itaque ex adque m. 2 V quasdam (as in ras.) V imaginum V conuersationem V 13 fidem V 14 oculis mentis in coelum. conlocandos esse V 15 et con V 16 sit h. l. om. R illo pb suo s. s. m. 2 p suae E eoagelica V 17 conpatione V & in ras. f R 18 adhortatus C adortatus R 19 priuudus corr. m. 2 V 20 adcolam ex adcolu m. 2 V t.atuSR19priuudus carr.m.2V20adcolamexadcoliitn.2V post mandata 1-2 litt. eras. R 21 oculantur p occultentur ex occultantur m. 3 R 22 cognitione V 23 absorde C 24 occultentur ex occultantur m. 3 R. * )

Scit autem in caelis propheta plura dei esse mandata, scit per diuersitatem ministeriorum diuersas esse praeceptorum obseruantias, angelorum, archangelorum, thronum, dominationum, potestatum et principatuum. quos utique necesse est, ut nominibus, ita et officiis esse diuersos, perpetuam tamen mandatorum custodiam pro naturae suae firmitate retinentes. atque ob id reuelari sibi caelestium mandatorum sacramenta orat, quia sciat se in terrae huius corpore esse peregrinum. [*]( a 1 anri R 2 adferet V aensuu Re 8 hic add. tn. 2 V 4 mandatorum ex mandatum m. 2 V 5 quo om. C qd p quod V dum Cp e ot* don CS a man. 2) V 6 et om. Cpe te corr. m. 2 V digni quoque scriprti Stud. 1889p. 321 digniq: VCp digni q R digni E 8 transiuimue C transimns p siciit in lumine R sicut in lumine V et in lumine e siciit per speculum .R sicut per speculu V 9 faciem psalmi quando R cernemus ex cernimus m. -i R 11 in gloria (om. et) V 12 ruraum ex rarum m. 2 V ex mandato mandata pE cernemus ex cernimus m. 3 R 13 transferemur ez transferimur m. 3 R 16 diuersa V 17 arcangelorum V thronorum CpE cf. Bueclieler lat. Decl. p. 86' 18 nominibus ex hominibus m. lf R 19 ante diueraos 4—5 litt. eras. R 20 pro add. m. 2 V naturae ex naturam m. 2 V firmitatem V 21 reuelari ex reuelare R orat ex orata m. 2 r 22 sciat ex scit ?M. 2 V corpore ex corporae V. )

Quartus hic tertiae litterae uersus est: anima mea, ut desiderem iudicia tua in omni tempore. non est prophetae huius communis cum ceteris uel saeculi sermo; altius sub significatione familiarium uerborum intellegentiae extulit sensum dicens: concupiuit anima mea, ut desiderem iudicia tua in omni tempore. multis enim uidebitur rectius dictum fuisse, desiderat anima mea iudicia tua in omni tempore. et forte quidam id ipsum sub his dictis contineri.

Sed meminit propheta arduum esse et naturae humanae periculosissimum dei desiderare iudicia. cum enim nemo uiuens in conspectu ipsius mundus sit, quomodo desiderabile eius potest esse iudicium? - an cum ex omni uerbo otioso rationem simus , diem iudicii concupiscemus, in quo nobis est ille indefessus ignis obeundus, in quo subeunda sunt grauia illa a peccatis animae supplicia? beatae animam gladius pertransibit, ut reuelentur multorum cordium cogitationes. si in iudicii seueritatem capax illa dei uirgo uentura est, desiderare quis audebit a deo iudicari? Iob omni humanarum calamitatum militia et uictoria perfunctus, qui cum temptaretur, ait: dominus dedit, dominus abstulit, sit nomen eius benedictum in , cinerem se esse confessus est et audita de nube dei uoce non loquendum sibi [*]( 17 Luc. II, 35. 22 Iob I, 21. ) [*]( 1 tertiae om. Cp 2 iustitia tna R 8 cum ceteris communis CpE 6 ut om. R desiderare iustificationes tuas R 7 rectiuB ex rectius eius m. 2 V 8 tua s. s. m. 1 R post tempore 14-16 liti. eras. R existimant ex extimant m. 2 V 11 di desiderare ex di desidere V desiderare di (di 5. s. m. 3) R 12 in conspectu eius r 18 iudicium eius poteet esse (potest ex dotest V) Vpb eius iudicium potest esse C otioso uerbo VCpE 14 in diem V concupiscimus Re concnpisceremus C 15 ignisubeundus Rl ignis subeundus RIp cf. Acad. p. 24 16 gladia illa V ante beatae 4-5 litt. (anima?) eras. R 17 pertransiuit ex pertransibi t m. 3 R 18 ubi in iudicii Cp(A) 19 inter iudicii et seueritatem eras. s R ■ 20 omnium CpE 22 d5n (s a man. 2) V 28 benedictu in tters. exeunte part. in marg. m. •?, b in ras. R confessus est et audita scripsi confessns et audita VRCp confessus audita E. )

Tenuit itaque propheta humanae et naturae et modum dicens: concupiuit anima mea, ut desiderem iudicia tua in omni tempore. non enim iudicium desiderat, sed, ut desideret, concupiscit: desiderii eum cupiditas, non iudicii continebat. concupiscit enim desiderare, scilicet ut in tanta innocentia maneat, ut tuto iam et sine metuendi iudicii terrore desideret, rem ipsam nondum per conscientiam humanae condicionis desiderans, sed eius desiderium, ex conscientia ut proueniat innocentiae, concupiscens. scit uero continentem et indefessam desiderii huius concupiscentiam esse oportere; atque ideo adiecit: in omni tempore, nullum scilicet docens otium nobis esse debere, quin semper desiderii huius cupiditate teneamur.

Deinde sequitur: increpasti superbos: maledicti, qui declinant a mandatis tuis. o infelix superbia, quae dedignatur sub praeceptis caelestibus uiuere, quae mandata diuina animi infidelis tumore fastidit! plurima sunt humanorum uitiorum crimina, et diuersae atque innumerabiles peccatorum operationes; sed nulla magis in nos dei quam superbiae causa est. increpasti enim non auaros, non lasciuos, quibus utique increpatio debita est, sed superbos; [*](1 di desiderare iudicia tua R 2 huius uoce V sustinuit — cum ° dfio in marff. add. m. 3 (sed omissa uoce consistentes) R 3 cum dom0 (o add. m. 2) V potuerunt (un in ras. 3) R 7 sed ut de add. m. 2 V ei s. s. m. 11 R 9 tu--to = Ia (I ex t?) in ras. corr. m. 3 R et sine metu iudicii rrorS desideret p 10 non rem ipsam desiderans sed (rmaissi.t uerbis nondum — condicionis) ()(A) 11 ex conscientiae V et eonscientia (conscientia ex conscientie p) Cp perfectae ut perueniat C perfecta e = ei proueniat (e = s in ras. m. 3) R perfectae ai proueniat Ve cf. Waltenb. Pal* p. 49 14 dooens etiam nobis V 15 esse derelictum quin V cupiditatem V 20 tumore (tum in ras. m. 3) R i plura C 21 innumerabiles (sic) R 22 prouocandi in nos iram dei e 23 enim — increpatio in marg. sup. add. m. 2 V. ) [*]( XXII. Hilar. Pict. pars I. ) [*]( 35 )

Sed sint licet praeclara cetera fidei opera et in omni diuinorum custodia deuotio inmoretur, tamen subrepente superbia memoria eorum, recte operamur, abolebitur. quanto euangelicus ille labore se in uitae uiam statuit, ne alienae rei rapax esset, ne in quemquam iniuriosus existeret, ne adulteriis dissolueretur! laborauit bis in sabbato ieiunans suumque corpus per abstinentiam cibi ingentis uirtute confecit. quanto deinde labore auaritiae uincendae decimas substantiae suae in usum egentium contulit! quid his praeclarius? quid eorum opere difficilius? sed incidit in laqueum dicens: quia non sum sicut peccator iste et publicanus et infelix hoc uitio ex ingentibus operibus cecidit in crimen et insolens per hanc uirtutum suarum gloriam factus iustificato magis publicano recessit.