Tractatus super psalmos

Dixit insipiens in corde suo: non est deus. uitii est humani, pudenda eloquia uerbis oris non audere [*](15 I Cor. 15, 24 sqq. ) [*]( 2 pro Meleth V pro Melech R pro Abimeleo P intellectum danid V 5 paenae V penae P 6 similitudinem V 7 uirtutem PTe insoribtionis V 8 filio Dauid Vr 9 profetatum VR 10 huic V in fine V Melaeth R Meleth V Abimelech PTc Amalech r (μαελέϑ LXX ed. TiscAtmdorf IJ, 63) intellectus ex aintellectus m. 2 V illi Dauid — intellectus om. PT 11 in fine V 12 quia iubemur V 18 et ea V 14 denunciari RTe in finem Pe 16 euacuauerit (er mpr. scr.) R euacuabit Ve (ϰαταϱγήση̩ Nou. Test. Vat. Tisckendorf p. 1475) 17 et uirtutem om. V 18 subicitur P 19 hic (o in rcu. 1) R intellegetur V 1 22 ub (corr. m. 1) V qui om. V 25 uitii (ii ex u m. 3) est humani Re uitii humani est VPT eloqui V auderi V. )

Causam uero huius stultissimi in corde eloquii ostendit dicens: corrupti sunt et abominabiles facti sunt in iniquitatibus. inicum est, quidquid extra legem est. et legem dei excedentes primum corruptioni subditi sunt, dehinc abominationi: quia iniquitas corruptionem adferat, corruptio autem abominationem meretur. cum enim quis transgredietur dei legem, tum deum negabit: et deum negare corruptio est. dominus enim noster ad depellendam corruptionem uerbum caro factum est. oportet enim, secundum apostolum, corruptionem uestiri incorruptione. sed qui inicus est et qui uerbum deum carnem factum esse non credit et, quia deus non sit, loquetur in corde, corruptus et abominabilis permanebit. tertius [*]( 11 EsaL 29, 13. 22 I Cor. 15, 68. ) [*]( 1 interiori V nrguente R 2 eliqui V doloris V 3 cogitare PE 5 nellit V uelit PTe sicut est V 6 arguetur T 7 ueri ex uerita corr. m. 2 V 8 cogitat P oblectatio ex oblectatione m. 2 V uitiorum — id tamen in marg. inf. add. m. 2 V 10 eloquimur VPTu ex (x in ras.) R 12 honorat ex honorate m. 1 V 14 causa V eloquii ex aeloquii R eloquii ex eloqui m. 2 V 15 adhominabiles R in iniquitatibus R (if. LXX ed. Tischendorf b ἀνομίαις) in iniquitatibus suis VPTE 16 iniqu R iniquum PT quicquid RPT 17 legem ex lege m. 2 V excidentes P 18 affer = t P affert TE 19 abominationS (ne supr. scr.) R transgreditur R 22 corruptione V 23 uestiri ex ueati (esti t. row.) m. 3 R incorruptionem VPT et qui PT est om. PT 24 et qui i quia T 28 loquetur R loquitur PT. )

Consequitur deinde haec querella: non est, qui faciat bonitatem. uersum hunc, quia inferius etiam cum accessione subiectus est, suo loco tractabimus. qui tamen nunc oportune et conpetenter adiectus est, corruptis omnibus et abominatis neminem in operibus repertum esse bonitatis: quia, cum loqui, quae bona sunt, aliquando soleamus, factis tamen ipsis difficile, quae bona sunt, exsequimur.

Ac ne indiligens dei erga homines uoluntas esse existimaretur, adiecit: dominus de caelo prospexit super filios hominum, ut uideret, si est intellegens aut requirens deum. prospectio domini de caelo frequens fuisse cognoscitur, quotiensque peccatis humani generis commotus salutis nostrae causa aut Noe ante diluuium eligit, aut Abraham iustificat per fidem, aut Isaac sponsionis suae promittit heredem, aut in Iacob posterioris populi primogenita praefigurat, aut Moysen prophetam et ducem praeficit et latorem legis instituit, aut dum. prophetas in omni tempore legis inspirat. per has igitur uirtutis suae et istius modi efficientias ad filios hominum prospexit, ut uideret, si quis esset intellegens et requirens deum. [*]( 1 pro eo quod est T 2 iniquitate (om. in) P in iniquitate — facti sunt om. V 3 sensus (us sup. lin. a m. 2) V 4 sunt placita ex eunt placita sunt m. 2 V 6 quaerella VRl quEierela PR* 7 Pl post bonitatem add.: non e usque ad unum, in T inter bonitatem et ueraum linea uacua uersum ex uerum P 8 quia PT oportune VPT oportunae R 9 corrupti eunt omnibus V 11 solemus V ipsis ex ipaiua m. 2 V 13 ac ne hinc diligena R ac ne indi = = gens (li eras.) P 14 adiecit dicene PE 16 ut uideret om. PT super filios — uideret om. R (h. I. Vr, qui omnia praebent, etiam textu LXX Tisch. conprobantur) aut om. PT 17 quotiensque V quotiensq R quotiens PTE (q/7. quae e dixi Acad. p. 29) 18 enoch ante dilubium V eligit (sed e denuo eras.) R elegit V 19 isac V sponsioni suae promitti V 20 potioris populi Vr primogtenita R 21 praefecit V 22 in R dQ postea eras. profetas re VP 98 ex istius modi V istius modi PTE 24 & quirens R exquirens paT et exquirens P*e. )

Non est autem facile illud, ob quod deus prospicere dignatur, ut uideat: magnumque est illud, quod tam studiose, an in aliquo reperiri possit, inspicitur. prospicit enim e caelo deus, ut uideat, an se quisquam hominum intellegenter exquirat quotum enim quemque hominum inuenies, qui secundum perfectam intellegentiam deum uelit exquirere V qui primum causas creaturarum et dehinc constitutionem humani generis pertractans per rationem intellegentiae auctorem ac parentem tantae uniuersitatis exquirat? dehinc cur mundus, cur homines, cur saeculi tempora; cur patriarcha electus, cur lex constituta, cur propheta praemissus et in quem profectum causarum omnium origo constiterit? tum praeterea. quem uirtutes caelorum et angelorum ministeria et archangelorum potestates et diaboli regnum et sancti spiritus donum et deus ex deo unigenitus dei filius profectum nobis ex tam uariis officiorum generibus inpertiant hunc ergo exquirentem se per intellegentiam uirum deus uidere prospectat.

Est enim intellegentiae non exiguum meritum, Salomone dicente: intellegentia enim bona omnibus, qui inueniunt eam; et rursum per alium prophetam: o Israhel, quid deus requirit a te nisi facere iudicium et intellegere iustitiam? proprium enim intellegentia humanae rationis officium est; et idcirco nobis natura animae spiritalis inserta est, ut per eam ad intellegentiae sensum, qui solus rationis est particeps, tenderemus. sed obruti uitiis et per oblectament-a corporis natura corporeae grauitatis oppressi declinamus nos a studio intellegentis exquisitionis. [*]( 19 cf. Prov. ill, 13; VIII, 86. 20 Deut. X, 12., ) [*]( t non est autem ex non est dg autem m. 2 V 2 illud est VPTE 3 repperiri VRP ppospexit T 4 intellegentes V 6 inueniens P 6 uelit ex uellit R nellet V 9 in ,R quinquies qur ex cur m. 1 10 patriarcha ex patriarchae m. 2 V 12 origo omnium (sed signo transmutationis a m. 1 addilO) R quae V 13 minieteria — archangelorum om. V 16 sep intellegentiam R uerum P ueri T 17 uidere ex aidero m. 2 V 18 solomon V 21 requirit ex requiret m. 2 V exquirit PT exquiret R (αἰτει̃ται LXX) a te ex a te dš m. 2 Y 22 intellegentiae VPT 28 naturae V 26 obpresei V 27 ab T intellegentes V. )