Tractatus super psalmos

Sed absolute intellegitur, in Doec personam rationem querellae huius non conuenire. quid enim potentiae habebat mulorum custos et ius in animalia uectionis regiae sortitus, aut tantum nuntians Dauid domum Abimelech ingressum? numquid tota die iniquitatem gloriatur? uerum sub persona eius populus, cui omnis in iniquitate aetas fuit, cui ex potentatu malitise gloria iniquitatis ipsius abundauit, significari intellegendus est. potens enim fuit, cum seruiens uisitabatur a domino, cum propter eum tot plagis percussa Aegyptus est, [*](5 Galat. VI, 14. 11 Hiere,m. XVII, 16. ) [*]( 2 sed om. PT 3 oausis — gloriae om. V 5 esae gloriandum e 6 in crucem V ihm xpi V 7 et ego mundo ex et ego mundus m. 2 V 8 ante non ergo R in margine add.: fi ee gloriandu in malitis sed gloria ex sed gloriari m. 2 V et gloria IT 9 offendit — quae in mary. a sup. add. m. 2 V 10 homines V 11 cupiui P 13 salus (corr. m. 1) V in die Re 16 gloriatur iniquitate R gloriatur iniquitate P gloriatur in iniquitatem V gloriatur in iniquitate TE 17 peraona R persona VPB post persona R supra acr. & quaerellae R quaerelae P 18 non om. V mulorum (orQ in ras.) R malorū V 20 Abimeleceh ex Abimelleceh V1 21 iniquitatem V in iniquitatS R iniquitate P in iniquitate TE 22 omnia iniquitate ex omnes iniquitate m. 2 V ex potentatum V 84 seruiena cum PT uisitatur VR a d5 VP. )

cum in trium dierum tenebris tenebras ipsas lumine secum manente non sensit, cum Aegyptum ipsam argento et omni ornatu despoliatam cladi suae reliquit, cum secundum diei noctisque tempora columna nunc nubila nunc ignea usus est, cum rubrum mare pedes transiuit, cum angelorum cibo uixit, cum maiestatem descendentis ad montem dei uidit, cum uocem de igne loquentis audiuit, cum regna multa bellis grauibus euertit. cam Iordanem refluentem, ut sibi areret, spectauit, cum prophetas habuit, cum sacerdotibus ad emundationem peccatorum et redemptionem animae suae usus est, cum obtinere regnum suum meruit. sed in his omnibus cum potens esset, tamen in malitia sua potens semper fuit, cum caepas et alium Aegypti et carnes desiderauit, cum ob uitiorum consuetudinem seruitutem impiam libertati pise prsetulit, cum uitulum adorauit, Moysi maledixit, deum abominatus est, filios suos dsemonum hostias uouit, prophetas occidit, ipsum quoque deum ac dominum suum. sui causa natum hominem, proditum prsetori in crucem sustulit. ac sic toto uitae; suse die iniquitatem glorians, cum potens esset, potens tamen in malitia esse permansit.

Post hanc ergo de eo prophetici doloris querellam iam in ipsum sermo conuertitur: iniustitiam cogitauit lingua tua. linguae humanse officium est, ut naturali inpul.sa ratione. motu uario eodemque moderato uocem in uerba distinguat, extetque per eam ex confuso erumpentis spiritus sono dissonans ad rerum intellegentiam sermo. et quamuis quidem hic eius ad id efficiendum rationabilis motus sit, tamen ipsa subdita potius esse rationi intellegitur, quam sensu rationis [*]( 1 in triduum dierum P 2 non aentit Y Aegiptum ipsi R 3 di9poliatam Pa cladis V reliquid R 5 pedes J e pede RPT (sed cf. Ps. LXV, 10 ubi etiam in R pedes) 6 descendStis ex deaoendStes m. 2 V coee de supr. scr. R nocem di loquentis PT 8 Iordanen ex lordeanen V 10 optinere R 12 cepas PTE cephas V et allia PTE et oum carnes PTa 14 impiam om. R libertati pie ex libertate me corr. R libertati pia V Mosi Re Moysen PT 16 deum= R don V diim P abhominatus est R abominatus (om. est) PT hostiis l*Ta 16 uobit V 18 diem R iniquitate PT iniquitatia R in iniquitate E oñ in mary. add. R 19 potenetamen ex potestamen R esse om. PT 21 in ipso P 22 inpulsus T' 23 moderato ex uariato corr. R 24 per eum /Yl' 27 sensum R. )

intellegens est. quod uero caret sensu Intellegentise, caret et rationis instinctu. quidquid autem caret rationis instinctu, caret et meditatione consilii. et quomodo recte a propheta dictum intellegitur, linguam iniustitiam cogitare, cum cogitatio ex rationabili sensu animae uiuentis ineatur, lingua uero non ad naturam rationis ineundae, sed ad ministerium naturae sit rationabilis instituta? sed dicti huius perfecti et prophetici auctoritatem et alius propheta demonstrat dicens: in ore stultorum cor eorum est: quia nihil ex rationis consilio tractantes et cordis meditatione pendentes temerario tantum motu linguae inconditas res fortuitas et inconditas eloquantur. atque ideo in ore stultorum cor eorum est, quia non quod cogitauerint loquentur, sed quod locuti fuerint cogitabunt. et hoc quidem de lingua stulti. at uero de lingua sapientis ita legimus: lingua intellegenis meditdatur sapientiam; et rursum: lingua mea calamus scribse uelociter scribentis: quia intellegentis lingua ex meditatione sapientise sit, et eadem rursum tamquam calamus scribentis nihil inconpositum, nihil incertum agat, sed his, quae aut cogitata aut lecta fuerint, obtemperans celeriter ex ratione consilii obsecundet.

Et quia ex ratione naturae cogitatis potius famuletur lingua quam cogitet, haec lingua, quae iniustitiam cogitauit, non naturae suae usa esse docetur officiis. sequitur enim: sicut nouacula acuta fecisti dolum. nouacula ad nitorem uultus acuitur, ut abradens hirsutam atque horrentem faciem [*]( 8 Eccles. XXI, 99. 15 Ps. XXXVI, 80 16 Ps. XLIV, 2. ) [*]( 1 est om. PTb sensum V (sed in dittogr., quam del. m. 2, sensu) 2 instinctum V instinctam V 4 lingua VPT eum cogitatio V 5 rationabili ex rationali m. 2 V rationali T uiuentis ineatur (8 i ex corr.) R uiuentis incitatur P uiuentis incitetur T linguam V 6 ineundam PT 7 rationalis T perfeotam T et profeticam PT 11 inconsulte VP et Icondita V 12 adque VR stultorum ex stoltorum m. 1 R stulto V 15 legamus R lingua sapientis RP meditabatur R meditabitur PTE 17 sapiStiae ez oapiStiae m. 2 V 19 sed in hie V quae aut cogitat aut leota fuerint ex quae agat aut cogitata aut leota fuerint m. 2 V quae aut cogitatu aut lectu fuerint R 20 oeleriter haec ratione PT 21 potius svpra scr. P 22 cogitauit ex cogitabit R 28 usu V officii R 25 atque horrentem faoiem uiuificet R adque horrentem (kcilem uiuificet V atque horrentem barbam faciem leuiget e, cf. Abh. IV, 92. )

leuificet. haec si potius uulneret, dolum fecit, quippe cum pneparata ad ornatum ministerium suum praebuerit ad uulnus. lingua haec ergo huius in malitia potentis iniquitatem cogitans dolum fecit: id est, quam natura ad eloquendas rationabiles cogitationes consulti cordis prseparauerat, ipsa potius inrationabiles cogitet iniquitates. populus enim ille, qui in Doec significari intellegendus est, ad magnificandum dei nomen electus et ad celebrandas laudes ipsius praeparatus hunc inhonorat, hunc tradit, hunc, quantum in se est, morte crucis perimit; et hoc linguse suae nouacula, per quam clamauit: crucifige, crucifige, consummat. dolum itaque, tamquam nouacula acuta, iniquitatem cogitans fecit haec lingua; et cuiusmodi dolum, consequentia docent.

Sequitur enim: dilexisti malitiam super benignitatem, iniquitatem super quam loqui iustitiam. doli huius crimen ex conparatione fit grauius, cum malitia diligitur bonitate neglecta, cum iniquitas agitur praetermisso sermone iustitise. hunc propensae in malitiam dilectionis adfectum dominus in euangeliis condemnat dicens : hoc est autem iudicium, quia lux uenit in hunc mundum et dilexerunt homines magis tenebras quam lumen. populus itaque, cui ad redemptionem peccatorum uerbum caro factum est et deus homo natus est, ut per fidei iustificationem maledicto legis liber esset, dum in transgressione legis mauult seruire maledicto, ipsum illum deum suum tradidit p“nse, sanguinem eius, ut prsetor esset innocens, in se ipse suscipiens. et haec agens demutat naturae consuetudinem. malitiam enim diligit super benignitatem et ex bonis amorem conuertit in pessima. diligere quoque iniustitiam super quam loqui iustitiam maluit. [*]( 18 Ioh. III, 19. ) [*]( 2 praeparatio P at uulnus P 8 in lingua P cogitando V b cogitat E significatur intellegendus est V 8 celebranda P 9 oruci V peremit RP 10 nouaonla acuta per quam. crucifige sec. loco sup. lin. a m. 2 V 11 itaquae V acuta et iniquitatem PTab 18 dilexisti ex dixlexisti m. 1 V 16 iniquitas ex iniquitate m. 2 V praemisso V 17 hnnc propenaae malitiae affeotum PTb 18 in euuangeliis VR est om. r 20 magis homines RPTa 22 d5 ex di m. 2 V homo ez homini w. 2 V 26 naturae suae consuetudinem Ye 27 et ex nobis V 98 super — iustitiam sup. lin. a m. 2 V. )