Tractatus super psalmos

Hilary, Saint, Bishop of Poitiers

Hilary, Saint, Bishop of Poitiers. S. Hilarii Episcopi Pictaviensis Tractatus super psalmos. (Corpus Scriptorum Ecclesiasticorum Latinorum, Volume 22). Zingerle, Anton, editor. Prague, Vienna, Leipzig: Tempsky, Freytag, 1891.

Lauda, Hierusalem, dominum, lauda deum tuum, Sion. non differt Hierusalem a Sion; nam secundum locorum nomina urbis ipsius locus idem est: sed nominum interpretatio geminam hanc eiusdem urbis commemorationem necessario desiderabat. Hierusalem enim est ciuitas pacis. et quia domini nostri regnum in pace et unanimitate sanctorum est — et factos est, inquit, in pace locus eius—, conuentus ille beatorum, qui dei regnum est, Hierusalem tamquam ciuitas pacis est [*]( 6 lob. V, 24. 24 PB. LXXV, 8. ) [*]( 2 praetiosarum R 3 aequoa nobiles R nobiles equos E domos ex domus R 4 pulchras ex pulcras m. 1 R 5 testante R 7 transiet GE transit R ad nitam G in uitam RE et potens GRa est potens « ue 8 iudicii amore G iudicia mouefe R 9 tic G, inscia aupr, scr. m. 1 R in saeculorum R Explicit psals CXLUI incipit psals CXLUII G Explicit psalmus CXLUI inõp CXLVn R 14 in Sion R 16 in haebraicis R 17 ut per hunc R ostendi Ge ostendimus Rb 18 hierusales G ierusalem R 20 saecunduxn, R 28 desiderabat R «esidetrahat (??) G. )

855

dictus. ciuitatem uero hanc uiuis, ut apostolus ait, lapidibus extructam sanctorum coetus conformis gloriae dei ex resurrectione consummat, qui se, qualis futurus esset, per fidem in corpore domini ante speculatus est et idcirco etiam Sion nuncupatur. corpus quidem domini secundum interpretationis uirtutem, quia in eo spem nostram fide contemplamur, in omnibus scripturis Sion nuncupari existimatur, quia Sion speculatio est. sed ciuitas illa, quse Hierusalem est, quse propter unanimitatem ciuitas pacis est, etiam propter conformationem in se corporis dei, in quo se ante speculata est, Sion nuncupatur: cuius gloriam adepta est, accepit quoque eius et nomen. ergo et conuentus ille pacificus et gloria illa corporum demutatorum in Hierusalem et Sion nomine est, quod utrumque unum est; non saxa inania neque sedificationes hebetes, sed rationale animal, fundamentorum uiuarumque lapides gemmarum et ciues sanctitatis et dei in domesticos suos dominatus haec ciuitas est, quse ex sensu beatitudinis suae et confessionis prseconio aduocatur ad laudem.

Et propheta causam laudationis adiecit: quoniam confortauit seras portarum tuarum, benedixit filios tuos in te. qui posuit fines tuos pacem et adipe frumenti satians te. haec illa est beatae terrae hereditas, quam dominus in euangeliis mansuetis spopondit dicens: beati mansueti, quoniam ipsi hereditabunt terram. plurimis in locis prophetae beatitudinis huius tempus praedicauerunt et firmitatem ciuitatis huius aeternae: cuius ita portae et serae confirmatae sunt, ut aduersariis nobis inimicisque uirtutibus [*]( 1 I Petro 2, 6. 28 Matth. V, 4. ) [*]( 1 ut apostolus ait R ut ait apostolus E 2 resurrectione ex resurrexcione R, ubi le. 1. (f. 224) diuersa man. incip. 6 interpraetationes G 6 Bcribturis G 7 sed ciuitas GR sed et ciuitas E 10 caius R et cuius E 13 nomine est G nomine RE 14 inania GR inanima E hebetes GE haebetes R 17 confeasionis praeconio G confessione praeconii RE 19 confortanit ex confortabit R 20 seras ex serras R 21 uerba te.qui — tuos om. R adipe R 22 satians te R (innmkav de) satiat te E illa est R est illa E 28 in euangeliis GRa in euangelio, 25 profetae G 27 serrae R. )

856

inpenetrabilis, inuia, indissolubilis perseueret, nullius egens, quia ad corporis animaeque substantiam seternitate firma, benedicta in incolis, uoluntate pacifica, uitae substantia copiosa.

Sed ad hanc dei praedicationem etiam illud adiungitur: qui emittit eloquium suum terrae; uelociter currit sermo eius. prsedicationis regni dei non fuit lenta properatio, sed in omnem terram indefessa mobilitate et celeri transcucurrit. ubi enim non statim, cum dominus regni sui gloriam in corpore natus ostendit, apostolicae et propheticae doctrinae cursus egressus est? per hancque uelocem transcursionem sedificatio beatae huius ciuitatis est c“pta, quse auditis opulentise suae copiis cotidie ubique uiuis fidelium lapidibus structa usque ad incolatus sui plenitudinem conparatur, cuius in congregandis omnibus ex quattuor partibus mundi uelox sermo percurrit, rursum ad confrequentandam hanc beati regni ciuitatem in coetum consummatae plenitudinis congregandis.

Sed et praedicatio alia conectitur: qui dat niuem sicut lanam, nebulam sicut cinerem spargit. mittit crystallum suum sicut frusta panis, ante faciem frigoris eius quis subsistit? emittit uerbum suum, et liquefaciet ea; flauit spiritus eius, et fluent aquae. uitse uia, sicut dominus in euangeliis ait, angusta et tribulata est; neque nisi per maximas difficultates et molestias hac ad caelorum regnum uia pergitur. quod quidem de [*](22 Matth. VII, 14. ) [*]( 1 indissolubilis GR indissolubilisque E quia ad temptaui qu am (f) G ad RE 4 praedicationem GE praeoationem R 6 recurrit G 7 **defesa3 G 8 tranBcucurrit R transcurrit E 9 profeticae G prophaetioae R 10 per hanoque G per hanc namque RE 15 percurrit G pcucurrit (cu add. m. 21) R percurreret e 16 in coetu G consummate R 17 sed et GE, in R 4-5 litt. (sed &?) eras. praedioatio E praed***** G praeoatio R alia in G defuisse uidetur f conectitur GR connectitur E 19 ohrystallum G cristallum Ra suum GR suam E siout frustra (sic h. l., cf. Georges Wortf 290) panis GR sieut bucoellas E 20 subsiBtit GR sustinebit E emittit GR emittet E 21 ea RE (atird LXX) eum G flauit R flabit b, cf. p. 858,12 uoces emittit — fluent aquae om. e 22 nitae uia Elata uia (la in ras. m. 3) R angusta RE **gustia(?) G 98 diffioultatis G 24 hac E, in R 2 lilt. (ac?) eras. regnum om. G (?). )

857

molestiis huius saeculi dictum fuisse intellegi oportet; per praesentes enim uexationes in requiem aeternam aditur. et quamuis rerum praesentium laboribus quasi quadam uiolentia asperrimse hiemis uramur, tamen post harum praesentium acerbitatum rigores deo eos resoluente in placidis et tranquillis et serenis quiescemus. secundum enim dictum propheticum et allegorumeni consuetudinem nunc in niue et nebula et crystallo, quse omnia per naturam suam urunt atque mortificant, ssecularium in nos molestiarum et calamitatum et dolorum et nocturnum ignorantiae frigus significatum esse credendum est. scit hic idem propheta beatae huius ciuitatis participem nequaquam iam frigore isto iniuriae saecularis urendum, dicens: per diem sol non uret te, neque luna per noctem. hsec enim omnia, quibus per praesentes calamitates adurimur, rursum dei bonitate resoluta liquuntur. nix namque lanae mollitudine defluens, tegens omnia intra se detinet; pruina quoque nebulse descendentis cineris modo sparsa constringit; crystallum etiam ultra consuetudinem grandinis duratum et in frusta solidatum habet in se et impetum et rigorem. et si haec perpetuo permanerent, numquid non uniuersa horum frigore perusta semper arerent? quis enim ferre aeternas corporis calamitates indeficientesque posset, si series mali nostri sempiterna traheretur?