Tractatus super psalmos

Benedictus dominus deus meus, qui docet manus meas in bellum et digitos meosin pr“lium. si ob id gratulationi interfecti Goliae deputatur hic psalmus, quia dictum est: qui docet manus meas in bellum, accipiant exemplum personse hoc potius domini conuenire. nam in septimo decimo psalmo, qui totus ex persona domini consistit, id ipsum dictum ita meminimus: qui doces manus meas in proelium et posuisti ut arcum aereum brachia mea. quod autem nihil in illum Dauid referri possit in omni psalmo, maxime his dictis docetur: audiuit de templo sancto suo uocem meam et clamor meus in conspectu eius introiuit in aures eius. et commota est et contremuit terra et fundamenta montium conturbata sunt. et illud: clamauerunt, nec erat, qui saluos faceret, ad dominum, nec exaudiuit eos. et comminuam illos ut puluerem ante faciem uenti, ut lutum platearum delebo illos. eripies me de contradictionibus populi, constitues me in caput gentium. populus, quem non cognoui, seruiuit mihi, auditu auris obaudiuit mihi. rebus ipsis inepta eorum intellegentia coarguitur, qui haec Dauid de se ipso dixisse contendunt: cum omnia in eum hominem, quem dominus in eo natus adsumpsit, secundum spiritalem rationem et gesta conueniant. [*]( 11 Ps. XVII, 35. 14 Ibid. 7, 8. 18 Ibid. 42 sq. ) [*]( 1 ex quo (= inde) GR ex qua E 2 dils Rn di G 4 profetae ore G et prophetae ore Rb et ore e 6 et digitos — proelium om. G 9 personae hoc GRa hoc personae. 11 id ipsum G id ipsud R 13 in proelio G cf. Acad. p. 24 18 in omni psalmo maxime G in omni quidem paalmo sed maxime RE 20 ut puluerem GE, om. R 21 illos G (cf. p. 33, 7) eos RE eripies GE eripe R 22 in capud GR 244 auditu G (ef. Sabatier ll, 37) ad auditum RE inepta RE in prima G 96 quia haec R. )

Manus igitur eius edoctse ad bellum sunt, cum saeculum uincit: ego enim, ait, uici mundum; cum extensus in crucem inuictissimis armis ipsius passionis instruitur: et posuisti, inquit, ut arcum aereum brachia mea; cum de omnibus uirtutibus ac potestatibus in ipso se tropseo gloriosse crucis triumphat: et principatus et potestates enim traduxitcum fiducia triumphans eos in semetipso; cum dissidentia inter se caelestia et terrena pacificat: et in ipso, inquit, reconciliari omnia in eum, pacificans per sanguinem crucis suae siue quae in terra sunt siue quae in cselis. ad hoc igitur bellum manus eius edoctae sunt, in quo arcus serei certamine uincunt, dehonestatione potentes triumphantur, pace reconciliantur inimica. sed post manuum bellum succedit et digitorum praelium. omnis enim in eo habitus et pugna passionis ostenditur. manus enim extenduntur et digiti configuntur in palmis: uetus scilicet chirographum secundum apostolum delens et adfigens illud croci etiam eas partes manuum commemorat in pr“lio, cum quibus omnia ueterum criminum peccata confixa sunt.

Dehinc sequitur: misericordia mea et refugium meum, susceptor meus et liberator meus es t U, protector meus et in ipso speraui. carent ista difficultate. omnia enim in euangeliis ista gesta ab eo atque dicta sunt, ut honorem maiestatis paternse per humilitatis nostrse confessionem, quorum habitum adsumpserat, prsedicaret

Illud autem, quod ait: subiciens populum meum • sub me, non ex persona unius Iudaici populi dictum existimandum est, cum uniuersitatem ecclesiae unum populum in psalmo alio nuncupauerit dicens: populus, quem non cognoui, seruiuit mihi. quod autem etiam hic, qui eum [*]( * 2 Ioh. XVI, 33. 6 Coloas. II, 16. 8 Coloss. I, 20. 29 Ps. XVII, 45. ) [*]( 3 passionibus R introitar (?) G? 4 braccia(?) G 5 trophaeo RE tropea G 6 triumfat GR 12 uincunt G uincitur RE 13 inimica GR inimici E 16 in psalmis G oirografum G cyrographum R 26 subiciens — dicens omisisse uidetur G 28 in om. R. )

Subditi autem ei sunt, cum dicitur: sicut dedisti ei potestatem omnis carnis, ut omne quod dedisti ei, det illi uitam ae t ern a m et illud: omnia data sunt mihi in caelo et in terra. data autem non tum ei primum, quia iam in mundo erat, per quem mundus erat factus, qui gloriam repetit, quam ante constitutionem mundi habuerat apud patrem; sed data post hominis adsumptionem, quia ita dictum est: qui cum in forma dei esset, formam serui accepit: propter quod exaltauit illum deus et donauit illi nomen, quod est super omne nomen. quid ergo uel cui donatur? non ei utique, qui in forma dei erat, donatur, ut dei forma sit; erat enim et, quia erat, iam non egebat hoc dono. sed fuit causa donandi, quia, qui in forma dei erat, formam serui accepit et se de forma dei euacuans, formam serui adsumens usque ad mortem ob“diens fuit. ob“dientise ergo illi, per quam habitus seruilis adsumitur, [*]( 1 lob. I, 11; 10. 7Deut. XXXII, 8 sq. 15 Ioh. XVII, 2. 17 Matth. XXYEI, 18. 22 Phil. II, 6 sq. ) [*]( 2 non cognouerunt R 4 quem non cognouit R quem cognouit E fort. et qui sibi 9 populus iacob G iacob RE 10 et funiculum G funiculus (s in ras. a m. ,'i) REcf. Abli. IV, 77 11 in aeternam hereditatem GR in hereditatem aeternam E 15 dedisti ei G dedisti eis R 18 non tum R nondum E 19 per quem mundus erat GE om. R 20 mundi om. G 23 & propter quod R 26 quia erat ex quia era R. ) [*]( XXII. Hilar. Pict. pan ) [*]( 52 )

Sed huius tamquam difficillimi facti admirationem et maximse; ac pulcherrima? spei donum etiam praesenti psalmo propheticus sermo testatur dicens ad id, quod dixerat: subiciens populum meum sub me; domine, quid est homo, quod innotuisti ei; aut filius hominis, quod deputas eum? homo uanitati similis factus est: dies eius sicut umbra praetereunt. non differenter in octauo quoque psalmo proclamat spiritus sanctus: quid est homo, quod memor es eius, aut filius hominis, quoniam uisitas eum? confessio ista pulcherrima est, ut indignum se homo tanto munere ipse testetur. et cum se indignum confitetur, gratiam eius, qui sibi haec largiatur, extollit. quod enim meritum hominis est, ut ei se cognoscibilem deus prsestet, ut incognoscibilis natura cognitioni nostrae sese ipsa submittat? aut quae dignitas est filii hominis, ut deputetur? deputatur autem, quidquid de eo, in quo est, in aliud destinatur. rei naturam uerborum uirtus eloquitur. homo uanitati similis effectus, et cuius dies tamquam umbra praetereunt, per indultam cognitionem dei deputatur. uanitas saeculum est, cuius habitus et forma tolletur. deo enim inane est, quidquid, quamuis extet. [*]( 18 Ps. VIII, 5. ) [*]( 1 et ipsi habitu R c.f. Buecheler-Windek. lal. Decl. p. 110 et ipsi habitui E 2 ac R ad E 3 nesciit R nescit E post neseiit erttf. s assumptione ex assumptioni m. 3 R 4 in humilitate R in humilitatem E 5 cohibita ex cohibitt R 6 caepit R 12 hac pulcherrimae R 15 quod innotuisti R quia innotuisti E 16 el 27 uanitati ex uanitatis R 28 praetereat Ra, sed cf. lin. 11 et Acad. p. 15. )

Et quia ex persona eius hominis, quem dominus adsumpsit, hsec omnis oratio est, scit, cum quanta se dignitate deus legibus mortis absoluat et iniquorum manibus per gloriam resurrectionis abripiat, dicens: domine, inclina cselum et descende: tange montes et fumigabuntur; corusca coruscationes et dissipabis eos: emitte sagittas tuas et conturbabis eos. emitte manum- tuam de alto. simile his dictis psalmo, cuius superius meminimus, continetur: et inclinauit c ae I u met descendit, et carbones succensi sunt ab eo, et ignis a facie eius exardescet, et ascendit fumus in ira eius. misit sagittas et dissipauit eos; et fulgura multiplicauit et conturbauit eos. misit e summo et accepit me et adsumpsit mede multitudine aquarum. eripuit me de inimicis meis fortissimis. in eo autem, quod fortissimos dixit, possumus intellegere, quos dixerit; nempe de [*]( 21 Ps. XVII, 10; 9; 15; 17; 18. ) [*]( 1 subsistat R aubeistit E 4 similis uanitati RE similis uanitas (?) G; forsitan uanitatie sit scribendum, quamuis in sacro texlu ubique uanitati legatur 6 et in quid deputatur G cf. Harlel Lucif. p. 367 et in quid deputetur RE 9 ut per R homo deputatur R homo qui deputatur E 10 in quod Bened. in adn. 11 conformis G conformis ex conformes *w. 3 R 15 et inquorum R 16 abripiet R R It. I. ut p. 813, 21 u 19 emitte R emittes E 20 cuis G 22 eius post facie om. G (r) 23 exardescet Gb exardescit Re. ) [*]( 52* )

Descendit ergo dominus inclinato caelo suo, non corporali motu, ut declinatum descendente eo caelum sit: sed per corporalem significationem spiritalis sensus instruitur, ut cum deo somnus. uigilise, memoria, obliuio, discessus et accessus adscribitur, quia secundum meritorum nostrorum differentiam unicuique nostrum aut dormiens aut uigilans aut inmemor aut recordans aut desit aut adsit. atque ita inclinatum descendente eo caelum est, quia descendenti ei ad adsumendum hominem famulatus caelestis adstiterit, cum Maria euangelizatur, cum pastores aerium coetum et sonum uident atque audiunt, cum post temptationem diaboli angeli ministrant, cum ipse totus. in forma licet serui, tamen in paternse maiestatis uirtute se gessit. [*]( 1 Ephes. VI, 12. 10 Ps. LXVII, 17. ) [*]( 1 non est enim nobis R non est nobis E 2 mundi potestates R; G h. t. nos destituit, sed cf. de eo Acad. p. 60 et adn. 2 7 nollos GR non illos E memoraret G Rb memorarat e 8 ferri G 9 montibs G e 11 suscepistis Rb sascipistia G suspicitis e 15 coaguerint corr. m. 1 R coagulauerint E 16 est om. R 24 quia descendi ei (ex eo corr. m. 1) R cf. Abh. Ill, 10 et IV, 61 quia cum descendente eo E 26 aerium R aethereum E. )