Tractatus super psalmos

Hilary, Saint, Bishop of Poitiers

Hilary, Saint, Bishop of Poitiers. S. Hilarii Episcopi Pictaviensis Tractatus super psalmos. (Corpus Scriptorum Ecclesiasticorum Latinorum, Volume 22). Zingerle, Anton, editor. Prague, Vienna, Leipzig: Tempsky, Freytag, 1891.

Qui spe caelestis desiderii detinetur, nihil obscuritatis in psalmo habebit; ex suo enim sensu intellegentiam prophetise magniloquentiae consequetur, namque cum se meminerit scriptum dei coheredem et consortem aeternorum bonorum, et similem angelis ex resurrectione renouandum et corruptione deposita in gloriam dei ac domini nostri Iesu Christi corporis conformandum futurumque incolam ciuitatis caelestis uiuis lapidibus extructae, de qua scriptum est in euangelio, cum dominus iurari per caelum inhibuisset dicens: neque per Hierosolymam, quia ciuitas est regis magni — non utique eam significans, quae prophetas occidit et lapidat, sed eam, cuius beatus apostolus Paulus ita meminit: uos estis ciues sanctorum [*]( 4 lob. X, 7. Ioh. XIV, 6. 19 Matth. V, 35. 22 Ephes. II, 19 sq. 1 dum RP svpr. add. T exeuntes RP ut exeuntes T 2 quiescunt Re quiescant PT custodiet et V cuatodit & R cuetodiet PTE dii nos R cum In illum dominus (diis P) PTE 8 illum = — beatum P introducit RP introducens TE 5 id est RPTE ipse est V Explioit psalmos CXX incip. c psalmus CXXI feliciter V Finit pslfts CXX incipit CXXI R ExjSl peal CXX incp psal CXXI P Expl. de CXX inoip. de CXXI T 8 gradil V gradum dauid R 11 desiderii ex desideri m. 2 V tenetur V 1 hoc IPS psalmo V 13 consequetur (equetur in rlU.) T consequaetur R conaequitur P 14 dei om. V 15 in gloriam R in linguam gloriam P in illam gloriam T 16 corpori ex corporis R 17 ciuitatis caelestis VPT ciuitatis R 18 iurari R iurare PTE 19 dioens R adiecit dicena PTE hierosolimam RP 20 quia RT q (supr. add.) P 88 apta paulus Be panlna petrus P paulus T iam non estis adueuae neque peregrini Bed estia cines (n ciuis) cet. V. )

571
et domestici dei, supersedificati super fundamentum apostolorum — cumque legerit, ea, quae nunc sunt, ex parte esse nosque per speculum interim et in aenigmate uidere, perfecto autem ueniente ea, quae nunc pro parte sint, destruenda, et facie ad faciem, tamquam corporali uisu, ea, quae tum nobis sint uisibilia, contemplaturos, ubi non aegritudo, non mors, non msestitia, non terror sit: hsec cum quis adnuntiata ab angelis, prseformata in lege, exposita a prophetis, a domino exemplis repraesentata, praedicata ab apostolis, ipsi sibi hsec eadem per fidem possibilia cognouerit, proclamabit necesse est exemplo prophetae: lsetatus sum in his, quae dicta sunt mihi.

Sed quse sunt illa, quse dicta sunt, ex quibus laetitia suscepta est? nempe id, quod sequitur: in domum domini ibimus. hinc gaudetur, hinc exultatur, quia hac dicta sunt, quod eundum in domum domini sit. domus domini quae sit, psalmo altero docuit dicens: quoniam elegit dominus Sion, prseelegit eam in habitationem sibi. haec requies mea in ssecula sseculorum, hic habitabo, quoniam prseelegi eam: non utique, ut diximus, hanc terrenam et caducam et p“nas“ impietatis suae luentem, sed illam liberam et caelestem Hierusalem, quia eadem et Sion est, per cuius incolatum, quia domus dei est, nos quoque ciues sanctorum et domestici dei sumus. hinc ergo laetitia. est, quod dictum sit in domum domini nos ituros.

Sed qui ista dixerunt? ne forte ignorent neue a domo eadem, in quam nos ituros nuntiant, peregrinentur; sed dicunt: [*]( 3 cf. I Cor. 18, 12. 16 Pe. CXXXI, 13 sq. ) [*]( 2 apostolorura RVPT apoetolorum et prophetarum E 3 speculam P in enigmatae R 5 quae tum nobis sint uisibilia RPT quae nobis nunc aont inuiaibilia E 7 adnuntiata ex nuntiata m. 2 V 8 formata V 9praedicatum V 10 proclamabit necesse est RTe proclamauit necesse est P necesseario (ario ex corr.) proclamauit Vcf. p. 060,24 11 profetae dicens V 12 ex quibus RPTE in quib. V 18 in domo V 15 eundd (Q in ras. m. 1) R eundem V in domum dfBi ex in domum dl m. 2 V quae om. V sit VlPT, del. V' est R 16 psalmo altero RPT in alio psalmo V declarat dicens V 17 syon R praeelegit ex praelegit P 18 in saecula saeculorum VPT in saeculum saeculi RE hic habitabo — eam om. PT habitabo ex aabitabo m. 1 R 19 quoniam om. R praelegi (ric) ex praelegit m. 2 V. )

572
stantes erant pedes nostri in atriis Hierusalem. non incerta nuntiant, non incognita pollicentur. hanc domum desiderabilem et dilectam a multis agnouimus. nam scriptura ait: unam petii a domino, hanc requiram, ut inhabitem in domo domini omnibus diebus uitse mese, ut uideam uoluntatem domini et uisitem templum eius, et rursum: domine, dilexi decorem domus tuse et locum tabernaculi glorise tuse. haec domus desiderabilis, hic auditus laetabilis, fundamento duodecim uiuarum gemmarum esse uiuos lapides extructos, excisos primum ad opus aedificationis a Moyse in lege, a prophetis in passionibus suis, a domino in corpore, ab apostolis in martyriis, a sancto spiritu in uirtutibus. hi sedificatores, haec aedificia, haec ciuitas. hinc stantes pedes in eius atriis, custodes scilicet, quibus datae sunt claues domus huius — dictum est enim: uobis dabo claues regni caelorum —, speciem domu signorantibus nuntiantes beati pedes et a propheta merito laudati: quam pulcherrimi pedes euangelizantium pacem.

Ac ne conuenire quicquam horum in eam Hierusalem, quae terrena fuit, existimaretur, id consecutum est: Hierusalem, quae sedificatur ut ciuitas. non ciuitas, sed ut ciuitas; quia illa terrenae ciuitatis sedificatio et templi extructio et tabernaculi institutio speciem illius aeternae et caelestis ciuitatis prsefigurabat. et quia in omne tempus et usque ad saeculi [*]( 4 Pe. XXVI, 4. 8 Pe. XXV, 8. 15 Matth. XVI, 9. 17 Esai. LH. 7. ) [*]( 3 nam acriptura ait 1T nam cum scriptura ait R nam dicit scriptura E nS in alio psalmo ait V peti V 4 a d5 V hanc requiram om. R 5 omnibus diebus V cf. Sahatier 11, 52 omnes dies RPTE 6 uoluntatem P1 cf. Sobaiier l. c. dilectiones supr. scr. m. 2 P delectationes RTE 8 tabernaculi PT (σxηvώματος LXX) habitationis RE desiderabilis est r 9 hic — laetabilis om. V auditus RE aditns T aditur P 10 extructos (s in ras.. 3 litt.) R id opus V 11 a moysi V a moysen P 12 in martyribus V 18 hii VT aedificatoribus V 14 hinc RP hic V hii T hi E pedes VPTE pedibus R sed if. lin. 17 et Acad. p. 31, infr. 573, 26 custodes VRT custodia P 17 pulchri R 19 hac ne Rl an PT in eam potest hierusalem PT 20 quae terrena — hierusalem om. PT 28 tabernaculi instructio PT aeternae illius PT $4 quia (et om.) R. )

573
consummationem et per omnium generationum aetatem sedificatio caelestis huius ciuitatis explenda est, ideo sedificari eam sine temporis definitione significat dicens: sedificatur ut ciuitas, donec, ut apostolus ait, intret plenitudo gentium, et tunc quod est reliquum Israhel saluabitur.