Tractatus super psalmos

Hilary, Saint, Bishop of Poitiers

Hilary, Saint, Bishop of Poitiers. S. Hilarii Episcopi Pictaviensis Tractatus super psalmos. (Corpus Scriptorum Ecclesiasticorum Latinorum, Volume 22). Zingerle, Anton, editor. Prague, Vienna, Leipzig: Tempsky, Freytag, 1891.

Sed quse ad superiora dicta sequens prophetae responsio est? heu me! quod incolatus meus prolongatus e s t! bona non possunt uideri uere bona a nobis iudicari, nisi expetantur. nam quomodo fidem iudicii nostri, nisi eorum, de quibus bene iudicauerimus, efficientia prsestabimus ? bonam pudicitiam existimamus: qui ergo opinionis nostrae fructus, nisi in ipsa pudicitiae adpetitione consistet? bona est innocentia: sed nisi festinantes atque exercentes eam uere ita sentire non intellegemur. mentium enim iudicia non uerbis significanda sunt, sed rebus explenda. conuenit igitur prophetam, expectantem post sagittas domini et illos carbones desolationis beati illius regni et aeterni temporis gloriam, id, quod expectat. desiderare. et desiderat plane. neque solum desiderat. sed moras odit et ipsam illam non potiundi iam desiderii tanti [*]( 2 Eaai. XLIX, 2 sq. 8 Cant. II, 5 (LXX). ) [*]( 1 in eodem esaia (isaia RT) meminimus RTE eseias ostendit r 2 hoc modo RTE hoc modo dicens V posuit V et posuit RTE ut V cf.Sabatier 11, 600 adn. tamquam GRTE 3 in faretra (pharetra E) VE faretra (pharetra T) RT 4 eBt hoc G VTEhoo est R 6 hunc R hunc b hanc Te 7 penitrantem T 9 expectate R 11 corporibus sibi R 17 uideri RE om. T 18 expetantur (tantur in rtw.) R 21 hona est Rb bona Te 23 intellegimur R Imentium RE amantiom T 25 desolationis RT E desolatorios V 28 moras RTE omnes moras r illam om. T potiundi Re potiendi Th. )

555
dolet dilationem dicens: heu me! quod incolatus meus prolongatus est.

Querellam istiusmodi a plurimis sanctis frequenter audiuimus, tarditatem spei suae morosa corporum dissolutione deflentium. dominus in euangeliis docuit accelerationem regni cselestis orandam. inpatientem enim caritatem esse eorum, quae amet, conuenit; atque ideo dici oportet, quod ut dicamus a domino praecipimur: adueniat regnum tuum, fiat uoluntas tua. Paulus beatus in habitatione corporis sui congemescit, per incolatum carnis peregrinari se a deo conquerens. ex quo contra peregrinandum in carne scit sibi esse, ut ei cum deo sit incolatus: sed tamen melius ei esse dissolui et cum Christo esse. Ecclesiastes ait: et laudaui omnes, qui mortui sunt, super omnes, qui uiuunt usque nunc: liberata scilicet per dissolutionem corporis anima, onere atque consortio eam esse infirmis huius et periculosae carnis exutam. in hoc igitur nimium sibi prolixo in corpore incolatu congemescit propheta, festinans peregrinari a terrenis et incolere caelestia, ut derelictis corruptibilibus atque praesentibus consequatur inuisibilia et aeterna.

Iob sanctus et testimonio dei dignus non solum corporis istius incolatum congemescit, sed ipsam illam natiuitatis suse diem maledicit dicens: pereat dies, in qua natus sum, [*]( R Matth. VI, 10. 9 Rom. VII, 21. 12 Phil. I, 28. 13 Ecclesiastes IV, 2. 23 Iob. III, 8. ) [*]( 3 quaerealam (eras. I) R querelam TE 4 tarditatem R de tarditate TE morota corporum dissolutione scripsi morosam corporum dissolutione R morosam corporum dissolutionem Tb et morosa corporum dissolutione e ex morosa corporum dissolutione coni. BeT/ed. in adn. 5 in euangeliis R in euangeliis suis TE 7 quae amet RTb qui amant e 8 praecipimur RE praecipitl. T 9 tua VS RT E om. V1 in habitatione Re inhabitationem Tb 10 congemescit R congemiscit TE conquaerens R 11 ex quo Re quo Tb 12 esse dissolui Rb esset dissolui Te 13 ecclesiastes R aecclesiastes T et Ecclesiastes E fort. recte 15 corporis RE om. T 16 eam esse RTb atque etiam e infirmis E infirmae (ae in ras. m. 3f) R infirmis ex infiimae T huius et RT huiuB atque E 18 congemiscit T E et sic in seq. 23 dies in qua R (ή ήμέρα b y LXX) dies ille in quo TE. )

556
et nox, in qua dixerunt: ecce masculus; et Hieremias similiter: maledicta dies, in qua genitus sum; maledictus nuntians patri meo et dicens: quia natus est tibi masculus. atquinidem a domino audierat: priusquam te formarem in utero, noui te; et priusquam exires de uulua, sanctifiuaui te. quid ergo? maledicit coepisse se, qui ante quam esset, et deo cognitus et sanctificatus a deo est? absit istud. non enim hoc in se, quod sanctificatus est, odit, sed ea, quae in sanctificationem consecuta sunt, maledicit, prouectum se scilicet per incrementa corporis in has molestias corporei incolatus. formatus enim intra matris uul-. uam et per uirtutem creatoris sui in substantia animae ad dei imaginem figuratus non conceptus et figurationis suae ortum. sed eum, qui ex incremento accessit, profectum editi corporis congemescit, in quo sibi in malis saeculi et infirmitatibus carnis uitiisque uiuendum sit. iam tamen conformato in utero et in uulua sanctificato, specie in se originis caelestis aeterna. non ambiguum, quin ex dei sanctificatione post legem mortis huius esset mansurus aeternus.

Sed prophetae huius non in multum longe alius affectus est, quam Iob atque Hieremiae. non enim incolatum, sed prolongatum incolatum suum queritur. nam post prolixi huius incolatus sui querellam consequitur ad id, quod ait: heu u me! quod incolatus meus prolongatus est, habitaui cum habitantibus Cedar. Cedar gens est Ismahelitarum [*]( 2 Hierem. XX, 14 sq. 4 Hierem. I, 5. ) [*]( 1 ecce masculus RT ecce masculus natus est E 2 genitus som RE ex natus sum T 4 adquin (in in ras. m. 1) R atqui Te 6 de Dulus Tb deuulsa R de uentre e maledicit coepisse Re maledicat esse Th 7 esset TE eet R cognitus et RT cognitus est et E 9 in sanctificationem Rab sanctificationem Tt 10 se scilicet Rb scilicet Te 12 in substantia Tb in substantiam Re 13 & figurationis R nec figurationis TE hortum R 16 iam om. R confirmato R cf. Acad. p. 46 18 sanctificatione RTb significatione e 20 in multum R multum TE 22 quaeritur RP uerba nam post — consequitur, quae extant in RE, om. FT 23 quaerelam ex quaerellam R 24 habitaui VRP et habitani TE 25 caedar VR et sic in seq. ismaLelitarum VR hismnhelitarum PT. )

557
deserta incolens, cuius fines usque Medos et Persas proferuntur. Cedar enim Ismael filius fuit Genesi testante: primitiuus, inquit, Ismael Nabaioth et Cedar. hi sunt nunc Saraceni nuncupati. qui ergo psalmos istos terreno ingenio intellegendos putant, id uolunt ex persona populi captiui prophetam conquestum fuisse, quod in habitaculis Cedar longus ei fuerit incolatus. sed uirtutem uerbi non intellegentes nec prophetae spiritum sentientes auctoritatem nominis ad confirmationem stultse opinionis assumunt, psalmo omnino nihil, quod captiuitati populi congruat, continente.