Diversarum hereseon liber

Nam Salomon beatus docet quod idolatria ab homine instituta sit illo qui amissum filium suum cum diu fleret quondam ut pater, fecit imaginem eiusdem, et uidendo delectabatur in ea; atque ex eo traditum fuisse posteris diuersamque impietatis materiam inde humano in genere pullulasse.

Alia est heresis quae dicit Christianos nuperiores et posteriores Iudaeis et paganis fuisse creatos, ignorantes quod Iudaeis et paganis natura priores creati sunt et fide, uita et tempore, sacrificio et conuersatione.

Fide quidem, quia ab Adam usque ad Moysen tribus annorum milibus et septingentis annis omnes iusti deum et deum, dominum et dominum colchtes, etiam spiritum sanctum, ueram nuntiabant trinitatem, ita ut ipsam trinitatem integram [*]( 9 Psalm, CIX 1 10 Psalm. CXLII 10 11 Psalm. CIII 24 12 Psalm. CXXXVIII 7 13 Sap. XIV 15 ) [*]( 1 neque B Ne A a snia B 5 ipsum B in ras 7 ogine Ax 10 tuus om A me om A 11 implebit A 12 ab A a B 14-sint Al illo om B 15 quidam ut om B eidem 16 traditam L fuisset A 20 nuperrimos B 22 sunt B si sunt A 23 tgpora A 24 post tribus a erasa in A 26 dum et dum B dum Ax et dum A1 27 ita ut ipsam trinitatem om A )

Pluit dominus a domino super Sodoma et Gomorra sulphur et ignem, quid ibi uidetur nuntiare? nonne deum patrem per filium suum, id est Christum deum cuncta signa et mirabilia perfecisse declarauit? Quod sciens Dauid dominum patrem et dominum Christum, id est uerbum eius, et sanctum spiritum < cum) nuntiabat, trinitatem quidem personarum, unius tamen maiestatis et substantiae ac diuinitatis aequalem potentiam nuntiabat.

Tamen filium de deo patre esse priore et sanctum spiritum proprie demonstrauit edocens: Verbo domini caeli firmati sunt, et spiritu oris eius omnis uirtus eorum; et iterum alibi: Dixit dominus domino meo. Et omnes prophetae de uerbo et spiritu nuntiauerunt, ubique ita dicentes: Et factum est uerbum domini ad me, et: Spiritus, inquit, domini fuit ad me.

Ergo non est fidei causa temporalis Christianitas, sed ante Iudaeos et paganos in lege quidem studentibus et quaerentibus erat manifestata: non autem capientibus uix patris omnipotentis scientia nuntiabatur a sanctis illis doctoribus et perfectis.

Vita etiam non alia priores illi sancti nisi hac, in qua nos uiuimus, utebantur.

Usque ad Abraham enim beatissimum . non circumcisionem habentes, non sacrificiis gaudentes deo placebant, et iusti in omnibus ab eo nuntiabantur. Dixit enim Dauid: Sacrificium deo cor contribulatum; et: Immola deo sacrificium laudis. Et quod necessitate [*]( 3 Gen. XIX 24 12 Psalm. XXXII 6 14 Psalm. CIX 1 16 Ee. XXXVIII 4 17 Es. LXI 1 Ezech. XI 5 26 Psalm. L 19 XLIX 14 ) [*]( 1 labore Ax possit A 2 excidisse haud pauca apparet uelut, ante nuntiatam, in scriptaris alia hoc postea B manifestatam 3 dns B dns (in fine uersus) dns A 4 gomurra A sulfur A l). tibi B 8 <cum> addidi 11 patrem Å. priore et sanctum spiritum om A 18 causam A (m in ras) cristianitas A xpianitatis B 20 cupientibus B uoz Sichardus omnipotentisque Sichardus scientia B 22 hac Sichardus] hanc in quam A )

Ante ergo Iudaeis Esaias testabatur propheta: Qui enim haec exquisiuit uit de manibus uestris? Et iterum: Circumcidimini corda uestra, et non corpora uestra. Quale autem et sacrificium Melchisedech sub Abraham inprimis optulerit, ante quadringentos triginta annos quam *** Iudaei nominarentur aut ludas nasceretur et antequam **• acciperent, in libro Geneseos peruides, (id est> mysterium Christianitatis, ut omnia quae in Christianitate sunt, siue fides, siue uita, siue sacramentum, non temporalia, sed ab origine mundi statuta et nuntiata et potius celebrata cognoscas.!!

In Christo autem et per Christum, per quem cuncta facta sunt, oportuerat nos *** ab eo uidere et cognoscere, et, quod erat maius in lege mysterium de eo ante nuntiatum, ab ipso plenius excipere completum atque consummatum.

Nam quod et castitas similis fuerit in prophetis quam plurimis non est dubium, ut in Helia beato, Heliseo sancto, Danihelo, Hieremia, Hesdra et tribus pueris, et aliis multis beatissimis: ut in Christi praesentia et, quod supra legem erat, ante nuntiatum ab eis cognosceretur, et quod per legem coniugium erat, ipsius firmaretur diuina sententia, uoluntatique hominum et studio concessa haec gratia nosceretur.!

Ideo [*]( 3 Es. XLIII 19 Es. XLVIII 5 5 Es. I 12 6 Ierem. IV 4 7 Gen. XIV 18 8 Galat. III 17 Exod. XH 40 10 Gen. XLIX 8 seqq. 15 loh. I 3 ) [*]( 1 cogentes B 4 annuntiata B 7 Qualem AlB autem et B autem A 8 obtulerit B quadringintos A 9 excidisse apparet fere haec uerba: Iudaeos de terra Aegypti eduxit Moses beatus, etiam multis annis antequam (Frick chron. min. p. 56, 3) 10 deest repromissionem Iudae 11 <id est> addidi 13 ab B ad A 16 deest ueluti tantam scientiam per mandatum nuntiatam ante et om B et quod B qifod A 17 ab ipso-completum om A 21 Hesdra et] hesdre et A hesdre B )

Alia est heresis quae dicit nasci paganos (nos) naturaliter, non Christianos, id est rerum natura corpus et animam hominis non a deo per Christum creari cottidie, sed per uanitatem paganam ita progredi arbitrantur, cum ab Adam usque ad Abraham, et postea usque ad ludam, qui post Abraham quartus est in generatione, non pagani fuerint, neque Iudaei appellati, sed gentes a prouinciarum nomine et diuersitate nuncupati.

Pagani autem post Iudaeos siue a pago, id est loco, siue prouincia una dicti sunt siue Pagano rege, quod uerum esse, ut ait Hesiodus Grecus poeta, manifestatum est. Si ergo a pago, loci est indicium, sicuti et nunc dicitur (de pago illo\': si autem de idolis, *** quod ea colentes sculptilia ita nominabantur pagani, id est gentiles.

Quae non a deo idola, sed ab hominum prauissima inuenta sunt uoluntate, sicut et scriptura nostra et paganorum quam plurimae hoc nuntiarunt, homines haec inuenisse ad seductionem damnationemque animarum, quod illa aspiciens populus delectabatur [*]( 18 Heaiod. catalog. fragm. 21 Rzach 24 Sap. XIV 15 ) [*]( 3 paganos-medio om A tempore B re A 6 caelesti A coelesti Sichardus caelestis B 7 reseruari A 9 paganas A t <nos> addidi 10 natura Bichardus] naturarQ anima A 11 creati B cotidie A 13 et postea om A 14 non om A 15 a om A 16 adnersitate B pago B pagano A 17 a prouintia B a pagano B 18 esse Sichardus] est manifestum B \' 19 ego A paga Al 20 desunt fere haec: nomen paganorum processit, hac nuncupatione manifestatur nobis 21 nominabatnr A gentilis A 22 uoluntate om A 23 hoc B hanc A 24 ad B a A seductione A damnationemque om A )

Certa autem est probatio et maior, quod ipsi pagani in suis historiis referunt, quod a Pagano rege, ut ait Hesiodus Grecus poeta, pagani sunt appellati: qui postea ex rege Pagano, Deucalionis filio et Pyrrae, quasi plausibile atque amabile nomen eius habentes, immo potius colentes memoriam eius usque in hodiernum diem, hoc mendacium nominis usque nunc detinent percolentes.