Epistulae

VII. FAVSTO ENNODIVS.

Quantus est fascis inuidiae, quam facilis nocendi uia, quotiens praecedenti opinione laborat impetitus! nemo quid factum sit, ut uideo, quidue infectum respicit: ad inpugnationis fidem solum aduocatur pro teste propositum. deus omnipotens mutatas ordinum uices uertat in melius et rerum statum, qui labe temporis aut meritorum nostrorum nebulis obsoleuit, aurei saeculi candore perfundat. quando non hominum obscenissima crimina innocentis officii texit umbraculum et quicquid a morum [*]( 2 decorem Ll 3 quis L dicat-habitabilem L in ras. 6 nulla B, nulli LPTVb 7 sepalchra B 8 mariam B flumi T adduamqi B, adduam quae LTV quorum coni., quos BLPb, quo. T, quod Sirm. confusus B 9 in lacum B eo] eum B 11 quanta B 12 beniflcia B dedisset B et Sirm., qui ante si distinxit 13 perhennitate T 14 tuetatur B ) [*]( VII. 19 fa.ciв L s ercu., fascinua coni. Schottus 20 pcidenti B fõm P, sanctum b 21 infectum] infaudum b inpugnationis B is in ras. 24 obsoluit BL 26 ignoscentis T, incentis B )

nube descendit caelestis militiae serenitas excusauit? at nunc in aucupium trahitur male creduli interpretis clericatus, et quod ante religiosam professionem admisisse non decuit, hoc postquam . per titulum ecclesiasticum culpis renuntiauimus, sine honesti credimur consideratione peragere. qua me tempestate, procella inmanium peccatorum, ire ad famosum . officium conpulisti? in quo omnes, errorum rami. magistra uiuendi solent falce truncari, in eo de me facinus credi facis omne fallentibus. ille mancipia sua a me . sublata defieuit et contra potentiam ecclesiastici militis aduocandam credidit regiam defensionem. rogo, quis hoc conmentator uel in scena proponat? quis poetarum fabellam fucis. similibus aut commenticiis personis instrueret? nouit dominus, qui manu ualida in adiutorio. uestro mei propugnator adsurgat, totius me esse technae huius ignarum. ante aliquid temporis pueri duo, qui sibi a praefato adserebant inferri uiolentiam, ad opem se ecclesiae sub interpellatione publica contulerunt. preces adhibuisse me memini, ut circa eos quod defunctus uoluit seruaretur: auditurum se deceptiosis et blandis promisit inlecebris. ut ad obsequium reuerterentur, ad quod deputati fuerant, sancto episcopo patre uestro praesente, qui eisdem praebebat auxilium, sub notitia ciuitatis hortatus sum. quid postea euenerit ignoraui, nisi postquam male retentatoris nomen accepi. haec mentior, nisi inpugnatoris mei adtestatione constiterint, cui tamen gratias refero, quia I sub quauis occasione uotiuas exegit epistulas, quae mihi multum doloris iussionis uestrae dubitatione pepererunt. de me enim p. .. ,ł 1,.. [*]( 1 diacendit B 2 credoli interpraetis B 3 amisisae T 6 immanium L V pecorum T fqmoaum L1 7 compulisti LTV \' 8 irancari i r in ras. 11 commentator LTV 12 fav uellam B mmenticiis T In ras. 14 totius B, tocius P, tutiua LTV eet B ternae LV, tegne PT, igne B huiusmodi Plb 15 asserebant LTV 17 me om. b et Sirm. \' imimini L 18 quod] 5 T seruarentur T . deceptioniB B Ia. 19 reuerentur B 22 ortatas LPY 23 retentoria B impugnatoris T 24 atteatatione LTV constiUerint T 25 epistolas LTV ) deliberatum esse uideo, si uos, utrum audiam quae iubetis, in ancipiti esse cognosco. nulla me tamen nec magnitudinem uestram ex ea parte apud deum culpa respiciet, quia praefatos mox ad seruitium illius boni uiri sine alicuius audientiae libra ire conpuli. domini mei salutationem largissimam dicens, quam uellem, si istis negotiis paginas non negetis, aut accusatores meos ipse conponere aut, quod est familiarius, frequenter errare! .

VIII. FIRMINO ENNODIVS.

Iucunda sunt commercia litterarum, docto auctore concepta illa, in quibus ad unguem politi sermonis splendor effulgorat, ubi oratio diues frenis peritiae continetur. quando abundantem loquelae uenam laboriosus in lucem scrutator adduxerit, tunc procedunt officia suscipientis desideriis paritura. at ubi scaber sermo angustiam pauperis signat ingenii nec conceptum suum in ordinem digerendo noctem studio elocutionis interserit et nebulosae narrationis ambiguo quandam generat de ipsa explanatione constitutus: quia non personae talis in eloquentiae care constitutus spernat affectum? grauat conscientiam perfectorum amor indocti. sed uis caritatis internae necessitudinis uinculis adiuta non fertur: nescit experiri quid possit quem caritas stimulis suis exagitat. solent tamen dignos uenia iudicare perfecti quos inter epistulares uias nutantia deseruere uestigia. soletis quid dicere uoluimus adtendere, quotiens non elocuntur uota sermones. idoneae tamen perlatricis uiaticum praegrauaui et, quae me praesentare uiuis potuisset adfatibus, [*](3 perte L respidat B 4 kodiendientiae V 5 eompnli LTV domine mi P (i in ras.) b 6 negeiee B 7 com- ponare LTV ) [*]( VIII. 11 commertia L, commentia T 12 effulgorat B 13 diiuB B habttndantem PT 14 loquellae B 15 ad B 18 nebolosae V 19 ceoitatem B in] eine Pb 20 arte Pb, arehe B 22 quem] qaae B 28 exagitant LVl 24 epistn- laris B, epistulares V1 u in o corr. m. 1 25 soletes B nehiisiimns B attendere LPTV 26 idonea etjamen L ) [*]( VI. ) [*]( 2 )

eam epistula comitante perduxi, minus nobis periculi esse confidens, sub intercessoris boni me praesentia deliquisse. uale ergo, mi domine, et amantem uestri peculiaribus fouete beneficiis: sic apicem uestrum, si est quo crescat adhuc, diuinus fauor adtollat.

VIIII. OLVBRIO ENNODIVS.

Dum fauos loqueris et per domos cereas eloquentiae nectare liquentis elementi mella conponis, peregrinum labiis meis saporem epuli diuitis infudisti, Herculei certaminis et triumphalium Antaei casuum faciens mentionem. sic se equidem exercita litterarum gymnasiis palaestra dilucidant, sic madefacta studiorum oleo loquendi se artificiis oris membra submittunt. sed noluissem fateor illius, ut aiunt, pugnae commemoratione morderi. Antaeum fabella senior, ne elisus uinceretur, matris solacium, postquam coepit non cadere, loquitur perdidisse: qui per callidi hostis fabricam fertur stando esse superatus et in pectore animam posuisse certantis. res scilicet digna memoratu, sed amicitiarum indigna proposito. nos nempe memini foederis certamina suscepisse, sed per quae mutuae uincamus caritatis officiis, ut dum inter huiusmodi luctamina nitimur, et uinci [*]( 1 eam B, ea TYb, et L, eum P epistola PT, epistulam BL V b nolis V corr. m. 1, nolis L 2 bonae B me om. B 3 per culiaribus B benificiis B 4 quo ex quem L in ras. corr. m. rtc. 5 attollat LPTV ) [*]( Vim. 7 olibrio T 8 fauos B corr. PT*, fauus B1LT1 Vb re loqris T re s. l. m. 2 pr L 9 linquentis B componis LT V 10 saporem V praeter I in ras. m. 1 aepuli B triumfalium V 11 anthei BLPTVb quidem L 12 gemnasiis BLV1 (e in i corr. m. 1), gignasiis PT palestra BLT 13 loquendi se scripn, loquendis TV, lequendis L, loquendi W- BPb artificis V corr. m. 1 15 orderi L antbeum BL PTV fauella B, fabula Sirm. uinceretur scripsi, uinceret BLPTVb 16 solatium L V cepit caderenon T 18 digna om. V (add. m. pavMo recentior), dedala B 20 cartamina federis T )

ambo optemus et uincere. nobis per communia pectorum secreta uiuendum potius quam obeundum est, matris ecclesiae ope sociatis, quae utrosque, ut uera loquamur, fidei ubere lacte pascit altrici. cessent anilium commenta poetarum: fabulosa repudietur antiquitas: status innocens ruinae nequaquam misceatur alterius. nobis, si placet in nouellum usum maiorum exempla reuocare, potius Pyladis et Orestis, Nisi et Euryali, Pollucis et Castoris, si nihil his clandestinorum actuum decerpit obscenitas, conuenit gratiae meminisse uel fidei quos inter se ita concors animorum deuinxit aequalitas, ut horum duos expetitus cum amicis iuuaret interitus, alter amico uitam pretio suae mortis adferret. ista sunt digna memoria, quotiens inter nouos concordiae nexus udo, ut ita dixerim, animorum libro cespitibus ualidis fetura nobilis iuncta maritatur. illae mentes promittunt poma concordiae, quae quid in cultura. sudoris sit opus agnoscunt. gaudeo tamen, quod iam indissolubili societate moribus iungimur et ab ostio affectionis per examinis lancem caritatis incrementa pensamus.

X. IOHANNI ENNODIVS.

Vicem redderem, nisi oneraret diligentiam amici pectoris restituta laudatio. ne dum in praeconiis mutuum uidemur scabere, adulationis suspicione polluatur adfectio et amor currat in uitium, dum illud quod apud alios debemus facere nobis inconpetenter ingerimus. amantium enim ornamenta inter familiares paginas retinenda sunt, non loquenda, ne tantum [*]( 1 pectorum acripsi, pec**tormn B, peccatorum LPTVb 8 sociatifl scripsi, sociatu LPTY, sociata Bb ut Bb, om. LPTV 5 sta∗tus L -n: eras. 7 piladis T euriali BLPTVb 8 act∗ Lũ eras. 12 praecio LV 14 caeepitibus B ille LT 15 mentis T poma] bona Sirm. 17 ostio PT, osto L ) [*]( X. 21 honeraret LTV, honoraret B pectores L 23 adolationis B gaapitione T pollua∗tur L n eras. 25 incompetenter LT V ingerimus Sima., ingeremus BLPTVb 26 pagina..s L n eras. ) [*]( 2* )

conscientias nostras uacuis sensibus relatione laudis oneremus. sunt ubi bona tua, ut apud te propter adfectum taceam, amice concelebrem: in his, quae de profectu tuo sentio, religiosam tibi tantum debeo taciturnitatem. possem quidem uitia temporis secutus laudes tuas nunc inexhausta praedicatione reserare et totam paginam fucatis colorare blanditiis. sed absit hoc a proposito, facessat a moribus, ut quem mente teneo ista tantum uelim esse remuneratione contentum. tibi non delenificam orationem, sed uocem debeo castigantis. non tibi pictis uerborum inludens artificiis, sed totum profunda mente te retinens possem dicere: ad arcem scientiae sine tenerae aetatis praeiudicio peruenisti, summam perfectionis adeptus es, nulla debes cura distringi, sed bonis tuis tamquam locuples possessor ornari. sed haec, sicut praedixi, a me aliena sunt. ore te parentis stimulo, dico: sint licet grandia, quae in cano eloquentiae flore polliceris, ego tamen nisi de messe non gratulor, ut solet auarus agricola, qui ubertatem anni nisi in horreis non metitur. iam in te etsi non grauidas aristas, multo tamen uidemus lacte turgentes: iam prope ad aream uota perueniunt. sed plus timendum est, quotiens desideria nostra spes uicina succendit. labora ergo circa studia, lucem in conloquiis dilige, lectioni deuotus insiste, ut fructus eloquentiae multiplicium auctorum uentilatione purgetur. pulchra sunt quae scribis, sed ego amo plus fortia: redimita sunt floribus, sed poma plus diligo. salue, mi domine, et haec ea qua insinuaui sinceritate conplectere et amorem meum in admonitionis fide perpende. scito epistulas tuas nulli doctorum a me esse denegandas, ut quod me per inscitiam fugerit per eos, qui ad unguem docti [*]( 1 aaenas fort. oneremus B, honoremus LPTVb 4 debeo tan- tum T possim B 5 laudesta F inezausta BLV 6 et om. b blandiciis PV 8 uell* T, nellem B contdptum B 10 fflte te T tn ras. 11 retinens. Possem T possim B tenere BPT (re corr. in T), tenera LV 12 es otn. T1 add. + s. I. m. 2 13 locnpes L 16 polliceris T ria in ras. 17 agricnla B 21 succendit V, attccedit T ergo om. P et Birm. 28 purgitur B 24 plus amo T 25 quam T 27 epistolas LTV 28 inasc∗∗tiam L en eras., inscisciam T fugere B ) sunt, emendetur, et ideo ad scriptionis culturam multo sudore te praepara, ut uota, quae circa te pro uenerandi patris tui meritis et amore concepi, ad effectum sub hac claritatis tuae intentione perueniant

XI. CASTORIO ET FLORO ENNODIVS.

Amantem uestri gratia deberetis releuare conloquii et amicam diligentiam testimonio reserare sermonis, quia muta caritas pene obtinet uices ingrati et per paginarum abstinentiam intercipitur uis amoris. absentum animis sola litterarum medetur oblatio, quae quodam mentis artificio pingit scriptione quocum loquitur. haec apud uos superuacuum putamus adserere, quos instituta nobilia acuunt, quibus praesto est sanguis doctrina consortium. nihil est bonarum artium, quod nescire sine neglegentiae culpa possitis, quos post lucem natalium Romanum decus Faustus instituit. ergo magis fatendum est me non mereri quod postulo, quam uos nescire quid debeatis offerre. domini mi, salutationis debita effusissima humilitate persoluens precor, ut tandem aliquando non inmemores admonitionis et foederis rescribatis, circa quae opera pigros uos esse non conuenit, quia nec conuersationi uestrae sancta conscientia nec uber sermo potest deesse conloquiis. [*]( 2 praepara. L t? eras. 3 affectum T 4 perueniunt T XI. 7 reuelare L 9 poene optinet B uieces B intercipeturB10umB,etabeentiumPb;absenntium-litte- cipetur B 10 abientem B, et abeentium Pb; absentium — litterarum T in ras. m. 2 11 artifico L scribtione B quocum scripei, quod LPTVb, quos B 12 asserere TYb 14 ne- Ui gligentiae T et sic saepius 15 positis LT, poBsides B tis 8. I. m. rec. (Schotti ?) post lucemj p\' luce B 16 me—quod T in ras. m. 2 17 postolo Y corr. m. 1 18 domini] dum Pb mi scripsi, mihi BLTYb, uichi P efifnauma L, et effusissima B 19 inmemores T mores Mt ras. m. 2 20 pigrus B )

XII. AVIENO ENNODIVS.

Si quaeras, cur silentio uestro multata non reticet prodiga frons pudoris et male interpretando inpudentia uocetur affectio, si garrulitatem meam fructu dicas cessante debuisse conpesci: ego te, inlustrissime hominum, illa quae in familia tua domestica est sinceritate conuenio, ego foederatam promissionem quasi obsidem mentis amplector. doleo quidem procuratas longi causas silentii, dum et caritas et necessitudo neglegitur: sed quia me totum sibi amor tuus uindicat, adhuc credo excusationem posse recipere quod fecisti et purgationis tuae in hac parte causas aestimo esse, quas inuenire non possum. in bona te ualitudine degere uoti compos semper audiui: sudorem tuum circa ornamenta generis saepe epistularis alloquii luce tersisti. nihil praeter contemptum monstrat, quotiens taciturnitas non habet necessitatem. ego tamen spem de responso capiens semper scripsi et sub quadam claritatis tuae praesentia legenda dictaui: uisa est mihi, dum loquor, pagina mea te reddidisse, te sapere et tuis picta imaginibus uerba conferre.. quid esset in epistula tua dulcedinis, si eam daretur accipere, quaeso diligenter expende, quando licet a nobis procedentia, tamen quae ad te ueniunt uerba conplectimur. iam, rogo, ad adfectum scriptionis erigere et ariditatem meam conloquii fluentis infunde, ut quid ministerium meum a deo ualeat inpetrare cognoscam, si epistulas tuas aemulas paternae [*]( Xll. 3 a silentio Pb et Sirm.; a incbtait Schot. muliata non retioet T tata non reti T in ros. m. 2 prodigia L1 5 ces- sante L prtus s in ras. fort. ex n corr. compesci LTV 8 praeparatas Pb 9 neglegetur B, negligitur T sic fere semper 10 nendicat PT 11 tne purgationis T 12 causaepoesum T in rca. m. 2 13 degerere B 14 epistularis BVl (u in o corr. m. 1), epistolaris LT 17 scribsi B 18 loquor pagina mea T or pagina mea in ras. m. 2 20 aepistula B, epistola LTV et sic rdiquis locis plerumque dulcidinis B 22 tamen non TV cdplectimar uerba T 23 affectam te T scribtionis B eloqaii T et P m. 2 supra colloquii 24 adeo P1b impetrare TV 25 aepistulas B aemulas V 8 partim ita rat. m. 1 ex e ut Midetur corr. paterne B )

perfectionis accepero. nolo metuas, quod illum formidandum doctissimis loquor et quasi ante oculos tuos in exemplum elocutionis adduco. peritorum mos est medicorum in uenis deprehendere uires corporum et de successu hominis digitos interrogare. nec aliter incipientium possunt ingenia cognosci, nisi ut qui non debent tenerae adhuc aetati robustas declamationes inquirentes de futura ubertate laetificent et messem peritiae in radice manifestent. domine, ut supra, salutationis honore et reuerentia soluta spero, ut mei te esse memorem si meritum non ostendit, saltem inportunitas mea, quae est indefessa, significet.