Epistulae

XV. FLORIANO ENNODIVS.

Idem est terminum in adrogantia non tenere quod in humilitate transcendere. supercilii affectus est iusto amplius esse subiectum: familiare est grauiter hiantibus nouas inuenire blanditias et grandis coturnus in eloquentia simulare formidinem uel examen metuere de laude securum. ego uero diligentiam proposito inpenderem, si sanguini non deberem. suscepi epistulam tuam Romana dote locupletem et stilum Latiarem in ipsa principiorum luce monstrantem: cui me respondere opponente manus inscitia coegit affectio, cum diu esset quod antiquauerat apud me scribendi studium spes tacendi et in locum gloriae silentium conputabat. sed nisi respondissem, nescires te esse deprehensum, quod minus fabricatis ingeniis artifici facundia et fuco Romuleae calliditatis inluseris. non aequa ad secandum uirtus est politae laminae et eius, quam rubigo possederit, nec parem conflictum usus potest et torpor adsumere. nunc epistulae breuitate contentus ad salutationis debita me conuerto, quod eloquio non potui, gratia pensaturus, reddendo amicitiam pro schemate et pompa sermonum. ecce quantum [*]( 1 aneipiti) accipienti L 2 scribtionis B 4 mi T, mihi BL Y salatem eft\'usam T ) [*]( XV. 8 arrogantia LPTY 12 neri B 13 sangoini* T epistolam LTV 14 laciarem PT 16 inscijcia T 18 conpotabat B, computabat LTV nescire L 19 depraehensum B 20 fuco BPTY, BUCO L, succo Pb romolee B eq T 21 secundam B lamminae BV 22 posaiderit B 2S epistulae V* n in o corr. m., 1, epistolae LT 24 potui BPTb, potuit L Y 25 scemate B, stemate T )

occupatoni subducere potui, celer scripsi. dabit deus, ut si responsa desideras, uacuum curis pulsati pectus inuenias.

XVI. FLORIANO ENNODIVS.

Illud fraternitas tua amori meo potuisset inpendere, quod uera liberalitate cum tribuentis conpendio proficeret et pudori, in ea scilicet parte, ut cum indices studii mei litteras iam teneres, ab scriptionis te cura suspenderes. quisquamne coloratis frontem pingit inlecebris et famam ualida inpugnatione labefactat nec manifesta excusatione contentus, male credulae conscientiae sufficere non aestimat quod probauit ? qui uario sapore conloquii edacium amicorum fauces inritat, ut dum blanda subicit, definita permutet. nam postquam me silentium amare rescripseram, quasi pro allegationis responso prolixiores paginas inpetraui et diu forte repositum post negationem meam eloquii uber elicui. quid faceres, si certamina promisissem, si studiorum tuorum feruorem quocumque dente incautus adtingerem nec mei idoneus existimator penetralia tuta seruarem ? adhibita credo aduersus me fuisset Tulliani profunditas gurgitis, Crispi proprietas, Varronis elegantia, nec in ulla inuenissem parte subsidium, cui nec illud profuit, quod scribendi contentiones, nec cum reticerem lacessitus, effugi. me etsi peritiae conscientia et dicendi uigor adtolleret, post diuersa scribentum discrimina laudem, quam multo sudore uos petitis, [*]( 1 occupatione L potui. T scribsi B 2 desidenas B ) [*](XVI. 6 cum tribuentis BLV, contribuentis PTb . compendio LTV 7 indeces B, iudices Pb 8 tenebres ab scribtionis B suspenderes Pb, suspenderis BLTV quiaquam nec T 9 illecebris T ia in ras. 10 maIae BLT 14 rescribseram B, scripseram P\'b alligationis B 15 impetraui LTV 16 aeloquii B faceris B 17 incaustus B attingerem LP TV 18 exestimator LV, aestimator B 20 crispi Bb, crisippi LPTV propriętas L uarronis BLPlTV, maronis P\'b eligantia B 21 illut B 8. 1. 23 attolleret LPTV 24 scribentium PTb petistis T )

formidarem. huc accedit, quod rhetoricam in me dixisti esse uersutiam, cum diu sit quod oratorium schema affectus a me orationis absciderit et nequeam occupari uerborum floribus, quem ad gemitus et preces euocat clamor officii. delenifica ergo et malesuada conpesce conloquii. si ficta sunt quae scribis et peniculo decorata mendacii, muta propositum, uel posteaquam uides mentem innotuisse quae feceris: si uera sunt et a iudicii lance descendunt, profundo ea pectoris include secreto, ut reuerentiam diligentiae, dum amico res integras seruas, exhibeas. mihi inmutabile cor custodiens alios demulce conloquiis. ecce epistulae modum, dum productae paginae cupio respondere, transcendi. sed non est culpa speciali plectenda supplicio, quae in erratis habet auctorem. domine mi, salutationem debendam restituens precor, ut si desideriis meis, quae de amore taciturnitatis concepi, pernix te scrutator interseris, saltem occupationibus, quibus inpedimur, ignoscas.

XVII. PAVSTO ENNODIVS.

Si a consuetudine officiorum temperet mens amantis, ipsam cessationem sinistrum esse putat auspicium. maeroris enim ipse sibi causa est qui non semper in uicinis aestimat habitare quod diligit. quisquamne digressum ad longinqua censeat quem mente contingit? nam si spiritus res est diuinitatis in homine, prolixarum sentire non potest damna terrarum. dixi causam, [*]( 1 adcedit B rethoricam BLPT 2 scema B 4 gemtos B praecea B 5 ergo] uero T malesnda V eorr. m. 1 compeace LTV colloquii LPTV, conloquia B scribes B m 6 penicolo Bt penicolo V corr. m. 1 meadatii B (tii in rcu.) LPV uel potius (peste. P) mentem quum uideB Pb 7 uidia B mentem uncinauit Sirm., cf. Wiener Studien II p. 241 quae] qua B, qua ea fort. 8 dUcandunt B peccatoris B1 10 ezibeaa B immutabile LTV colloquiis LTV 13 actorem T 14 deuendam B 16 saltim B inpendimur BT XVII. 19 conauitudine B 20 potat B meroris BLPTV 22 quos Pb longinqua T qua ex eorr., longincam P\', longinquom b )

quae me faciat scripta porrigere. reddo salutationis obsequia, propter quae promulgantur epistulae, deo supplicans ut caelestis dispensatione beneficii in bona ualitudine degenti praesentia magnitudini uestrae uerba reddantur. quod recipiat tamen portitor qui alloquii occasionem praestitit, a me pro uicissitudine commendatur.

XVIII. AVIEMO ENNODIVS.

Quam bene quod uerecunde renuis feliciter imitaris et dum difficilibus magnitudinem tuam exemplis quereris incitari, narrandi pompam quam adsertor idoneus refugis ostendisti! amplector amabilem allegationem formidinis, quam in te ingenii diuitis uena commendat. nolo colendum bonis patrem in adhortationis tuae positum pauescas exemplis: ab ipso ueniunt ista quae loqueris. scio quae aurum pariat terra nobilius, cuius soli nutrita sinibus metalla plus rutilent: saepe mihi labor efficax inquirenti altricia terga fului ostendit elementi: scio quae conchae superbas pretio gemmas includant, unde ueniat lapis imperiis genium conlaturus. non inperitiae quod feci adplices, non errori. uiri fortis progenies armorum faciem inter patris agnoscit amplexus et dum naturae obsequitur, discit amare terrorem. doctorum radix Maro, uestri formator eloquii, sic animatum uerbis patris filium memorat, ut dicat: disce, puer, uirtutem ex me, et alibi: et pater Aeneas. numquid ille iam fortibus ad certamina brachiis adsurgebat [*]( 24 Verg. Aen. X 435.440. ) [*]( 1 scribta B 4 quod BLPTVb; ut quid vel praestitit et fort. reoipiat T a in raa. 5 nicessitudine B ) [*]( XVIII. 9 reDuis L n s. I. m. 2, rennnes B 10 qaaereris B, quaeris LPTVb 12 adlegationem T 14 paniicas B 15 loquęris L nobilibus B\' 16 signibus P, ignibus b 17 efficaz T x in roe. falni] flunios Pb elimenti BLV 18 concae BLV precio LPTV 19 imperitiae TV, imperlcię L 20 applices LPTV 23 fl∗∗lium V de eros., fldelium L di*cat T 24 pater B s. l. corr. 25 iam BLV, tam PTb braciis B )

aut uirili ualitudine inminentia putabatur bella gesturus? sed melius uirtus recentibus exemplis animata quam monitis profectum corporis expectabat. scientes rerum aquilas ferunt pullos suos in ipso uitae limine, quo ouorum tunicis exuuntur, ad solis parare radios et lucem seminis sui inmensi splendoris obiectione cognoscere. numquid est in districta probatione inpietas, cum recta sit iudicii in electione sententia? nolunt quemquam perire de fetibus, sed suos esse qui cesserint non agnoscunt. recte enim illa inter aues sublimitas genetrix putatur esse uictorum. nunc ergo tu, dulce meum, bene coepta persequere et fauente deo, ut auum nomine, ita patrem redde doctrina. non aestimes graue esse quod moneo. et quia ego te de germine censeo, tu de primordiis non pauescas. fuit et ille incipiens qui timetur, et quotiens scalpente terram digito ductus aquae per puluerem trahitur, turbidum fluit omne quod primum est. de reliquo uale, mi domine, et amantem tui frequentibus cole muniis litterarum, circa quae studia, si mei memor es, pigrum te esse non conuenit.

XVIIII. DEVTERIO ENNODIVS.

Quam uelim saepe officium uisitationis omittere, si dulcem tribuit culpa mercedem, et caelestis mandati sententiam sciens prudensque neglegere, si desideriis copiam uindicanda conciliant! mihi uni contigit de offensionis merito euenisse quod gaudeam: didici nunc tali remuneratione errata sectari. non [*]( 1 imminentia LTV 3 aquilaa ex aliquas corr. L 4 lumine TlVl corr. m. 1 quoo B tonicis BLV oxsunntur B 5 parare BLPTV, ponere b (cf. Cartn. II150 us. 8 non aliter — doctrinae radiis opponit onra parentis); fort. probare (cf. schoi. in mg. T: nota qualiter aquile pulloa BUOB probent) 7 impietas LTV 8 de fetibQs] defectibuB T 9 genetrix BP 10 oepta PT, coepita LVl prosequere Pb 13 de T s. l. m. 2 pauiscas B 14 scalpentS T 15 turbidum in turpidum L corr. m. rec. 16 uale. T mi BPaTV b, mihi LVl, michi P1 XVIIII. 21 uellim aepe B 22 celesti T mandatis B 25 remuratidne V )

sunt aduersa, doctor optime, amicitiarum religioni quae profero coactus in medium. immo propter confessionem dignam proposito ualitudinis tuae dubia numquam uelut ingratus optaui: quin etiam, quantum in me fuit, contra ingruentes tibi inaequalitates precum manus opposui. sed ecce quam alacer sensus est, non in prospera membrorum salute fundata ostendit pagina, in qua utraque luce fulsisti. tua, quaeso, lumina nube doloris hebetantur, cuius tam clara sunt carmina, et qui lucem loqueris, de uisione causaris? quam timeo, ne parcus in meritis tuis laudator inueniar. tibi recte adscribitur cunctis dare oculos et obscura mentium peregrino splendore radiare. ergo putas tibi ualidum non esse quod tribuis? pelle, quaeso, animo curas superflua forsitan sollicitudine aut cautione conceptas. dabit deus, ut quicquid corporalis accessit incommodi uice animae tuae per sudum rutilantis nitore mundetur.

XX. FAVSTO ENNODIVS.

Vere gratias trinitati, quam ueneramur et colimus, deo nostro, quae sub personarum distinctione et aequalitate mirabili unam nos pie iussit sentire et adorare substantiam, quae planctum nostrum uertit in gaudium, quae dolorum comites ad obsequium laetitiae lacrimas conmutauit, ut uere cum propheta dicam: quis dabit capiti meo aquam et oculis meis fontem fletuum? ut beneficiorum caelestium magnitudini sub hac deuotione respondeam, cui contigit ante accipere [*]( 23 Hierem. 9, 1 ) [*]( 2 digna digna B 3 optaui T aui in ras. 6 non] nam Pb prospero B mẽbrorum B, menbrorum P 7 queso B, aupra quaeso scr. qua P m. 8 8 hebitanttur B loqueres B 9 uitBione T 10 asoribitur T 11 mentum L 12 triboee B animo T o ita ras. 13 superflua B, superfluas LPTVb el sollitudine B conceptus B dabet B\' 14 adceesit B inconmodi V ) [*]( XX. 17 enodius T 19 qui T 20 quae ex quam B corr. 23 profeta B 24 flet*tl L u ercu., fluctuum Pb )

caelestia dona quam poscere et prius quid boni euenisset legere quam quid mali minarentur peccata sentire. tuum est, dispensator omnipotens, quod de serenis pignoribus et futurae innocentiae hereditate in illa, quae praecessit anxietate, non timui, qui reductae etiam statum ualitudinis quasi stupefactus accepi et in confusionis similitudine conlocatus, quae supra meritum meum conlata sunt prospera euenisse uix credidi. uere supernae remunerationis diuitias humana mens nescit expendere. sic animo fragiles temperantur, ut prius stationem uideant quam periculorum incerta deprehendant. deus bone, in quo abrupto pependimus tunc , cum potentia caelestis, ut plenum esset paruulorum in reducta salute testimonium, plus est nostrum labefactata per meritum? dico integre et uocem quam proposito debeo nulla mendacii nube concludo (confundo uerba singultibus et sub solida gratulatione uberioribus in fletum oculis) saepe me respicere quod euasi. ubinam gentium fuimus? de qua nos ad humanam conuersationem ruina clementia superna restituit? referamus ergo strictioribus uerbis huius boni largitori prolixis gemitibus quod debemus, inuitemus ad custodiam munerum suorum quem in dubiis tulisse probamus auxilium. rogemus eum, qui scit nempe seruare quod praestitit et uirtutum suarum uiua testimonia in longum producere. talia sunt mecum circa uos uenerandi uota collegii per totam Liguriam consistentium seruorum et amicorum dei tali nititur domus sancta suffragio. preces pro serenis pignoribus sine cessatione funduntur. uerum me dicere testis est diuinitas, quae quod ipsa est ueritatem diligit, omnibus, qui de uitae possunt innocentia et integritate confidere, uestram nimis amaram esse [*]( 1 quid T id dprr. 4 preeeasit B 7 conlata B, coll/w/ta T oc eras., conlocata LV, collocata Pb 10 peric.lorum L u eras. 11 poteatiae B 14 confandi B 15 et] ut b et Sinn. sub V a. 1. m. 1 16 aepe B 17 hnmanam] htla T a dQ; * corr. clementia T cl m ras. 19 prolexis B\' 21 seruire V i in a mutauit m. 1 correctione antea facta erasa prestitit B 22 langain V corr. m. 1 23 colligii B 24 nitetur B, nitititur L - s 25 serenis V corr. m. 1, sereni∗∗∗∗ L 28 amarum L 1 ) maestitiam. sed nunc ad epistulae usum reuertor. salue, mi domine, et gerulum praesentium Bassum V. C. illa qua caros meos soletis dignatione suscipite, quia inter omnes, quibus affectus est meam propter uos amicitiam custodire, quandam praedictus arcem puritatis ascendit. iuuate ergo petitiones eius, ut fructum de inpensis capiens ad potiora praeparetur.

XXI. FAVSTO ENNODIVS.

Diu super aduentu amplitudinis uestrae ancipiti mens mea pependit indicio. sed postquam me diuina misericordia ab huiusmodi anxietate laxauit, statim ad officia consueta me contuli, quamquam paginarum obsequia nec digresso ad longinqua subpresserim. his ergo ualitudinem meam indicans aegritudinem animi resero, quam de maerore contraxi. de luminum nostrorum salute sollicitor, in eo loci constitutus, ad quem difficile nuntius expectatus adlabitur. quod in solacio est, deum precor, ut nulla seruum suum patiatur amplius cura macerari, sed de reducta eorum in solidum prosperitate aestibus meis celeri medela subueniat. salutans debita seruitute precor, ut cognitis his, de quibus animus meus uaria aestimatione iactatur, sedulo mihi hilaritatem deferentium litterarum beneficio succurratis.

XXII. OPILIONI ENNODIVS.

Coeperat paruitatem meam magnitudo uestra spe, quae uota transiret, dignationis adtollere et caelestis instituti more [*]( 1 mestitiam BLTV mi T i in ras. 2 gerolum presentium B -ūc. BL, nunc Pb caras meas B 3 aolites B1 I I snscepite BV1, suscipte T pte in ras. 5 predictus B ) [*]( XXI. 9 aduentum PlT 10 indicio Pb 11 consueta. officia Sirm. 12 qua.nquam LV 13 snbpraesserim B 14 eero B, refero b et Sirm. merore BLPTV 16 expectat* T t\' in ras. allabitor LTV solatio LT 17 praecor F1 18 eorum B, meorum LPTVb 19 medilla B 21 literarum T ) [*]( XXII. 25 ceperat T 26 attollere LV, attoleret T1 ) [*]( VL ) [*]( 3 )

clariora facere beneficia sua, dum mea merita nulla iudicii lance pensabat, uel censurae neglegens dare pretium muneribus, quae esse monstrabat indebita, quoniam affectio, quae circa humiles exhibetur, non habet necessitatem et speciem suam per sudum rutilanti splendore significat. diu ergo tali fultus post deum praesumptione non timui quicquid obloquentium toxica promittebant. ast ubi me ad antiquum puluerem uestri reduxit obliuio, quod in solacio solet nudatis defensore contingere, quasi querelarum perlatrices litteras prorogaui, promittens mihi de earum inportunitate responsum. sed per occupationum forsitan amplitudo uestra praepedientium incrementa significat ad haec uos officia non uenire. replicabo, quia idem status fuit culminis uestri dudum paginas destinantis. ad morem tamen scriptionis epistulariae me reduco, ne addat prolixitas ingesta fastidium et denegari paginas faciat magis allegatio quae poposcit. domine mi, salutationis obsequium soluo et de ualitudine uestra ut animo obligatus interrogo, cupiens relationis indicio ad gemina desideria peruenire.