Testimoniorum Libri Tres adversus Judaeos

SCHISMA NON FACIENDVM, ETIAMSI IN VNA FIDE ET IN EADEM TRADITIONE PERMANEAT QVI RECEDIT.

Apud Salomonem in Ecclesiastico: Scindens ligna periclitabitur in eis, si exciderit ferrum. Item in Exodo: In domo una comedetur, non eicietis de domo carnem foras. Item in psalmo CXXXII: Ecce quam bonum et quam iucundum habitare fratres in unum. Item in euangelio secundum Matthaeum: Qui non est mecum aduersus me est, et qui non colligit mecum spargit. Item Paulus apostolus ad Corinthios prima: Obsecro autem uos, fratres, per nomen Domini nostri Iesu Christi, ut id ipsum dicatis omnes et non sint in uobis schismata, sitis autem perfecti in eodem sensu et in eadem sententia. Item in psalmo LXVII: Deus qui habitare facit unanimes in domo.

. FIDELES SIMPLICES CVM PRVDENTIA ESSE DEBERE.

In euangelio secundum Matthaeum: Estote prudentes sicut serpentes et simplices sicut columbae. Item illic: Vos estis sal terrae. si autem sal infatuatum fuerit, in quo salietur? [*]( 2 Len. 19, 32. 6 EccL 10, 9. 7 Ex. 12, 46. 9 Ps. 13, 21. 11 Matth. 12, 30. 13 I Cor. 1,10. 16 Ps. 67, 7. 19 Matth. 10,16. 20 Matth. 5,13. ) [*]( 1 aut] et Lv 2 in leuitico] apud salomonem B, om. WL exsur- gis W personam presbyteri om. B 5 maneat W secedit A 6 ecclesiaste L, ecclesiasten W 7 et 8 item om. B 8 eicitis A 9 CXXXII] CXXII ALB ecce quam] ecce quid LB, ut quid V quam om. LBV iocundum W, uoluptabile est (est om. B) LBV 10 ut habitent LBV item om. LMB 11 aduersum B non mecum colligit WLMB 12 di- spargit WL, sparcitAI item om. MB 13 prima om. AB 14 nostri om. W dicatis] iudicatis L 14 sit B 15 perfecti A, compoBiti LMBv, n po«siti W eadem sententda] eodem consilio V 16 item om. B LXVII] LXVI MB inhabitare WLMB f1 unianimes A 18 cum prudencia simplices W 19 in euangelio om. WLMB 21 infatuatus L )

in nihilum ualet, nisi ut proiciatur foras et conculcetur ab hominibus.

FRATREM NON CIECVMVENIENDVM.

Paulus apostolus ad Thessalonicenses prima: Non circumuenire in negotio fratrem suum, quia ultor est Deus de his omnibus.

SVBITO VENIRE FINEM MVNDI.

Paulus apostolus ad Thessalonicenses prima: Dies Domini sicut fur in nocte ita adueniet. cum dixerint: pax et securitas, tunc illis subitaneus ueniet interitus. Item in Actibus apostolorum: Nemo potest cognoscere tempus aut tempora quae pater posuit in sua potestate.

VXOREM A VIRO NON RECEDERE AVT, SI RECESSERIT, INNVPTAM MANERE.

Paulus apostolus ad Corinthios prima: His autem quae nupserunt praecipio, non ego sed Dominus, uxorem a uiro non recedere, si autem recesserit, manere innuptam aut reconciliari uiro, et uir uxorem ne dimittat.

TANTVM VNVMQVEMQVE TEMPTARI QVANTVM POTEST SVSTINERE.

Paulus apostolus ad Corinthios prima: Temptatio uos non occupabit nisi humana. fidelis autem. Deus qui non [*]( 4 I Thess. 4, 6. 8 I Theas. 5, 2 sq. 11 Act. 1, 7. 15 I Cor. 7,10 sq. 21 I Cor. 10,13. ) [*]( 1 in A, ad WLMBv nihil LMv ut proiciatur] proici L, proiciatar B foris W conculcari L 3 frater A 4 ad] apud L 5 de his omnibus om..AB 8 paulus a. a. Th. prima A, in euangelio B, in quit apostolus Mv, om. WL 9 fur ueniet B in om. LB, 8. 1. m. 2 M ueniet v et cumB dixerit WB securitasAW, ifrmitas LMBv 10 subitaneus A, repentinus WLMBv adueniet WLMv ueniet illis repentinus B item om. B actis WLMB 11 tempora] momenta W 14 innupta LB (manere innuptam W) 15 his] iia v 16 qui nubserunt W 17 recedere A, discedere W, separari LMBv post autem repetit W: qui nubser innupta B cetere conciliari uiro d., uiro reconciliari W 18 uir AW, uirum LMBv ne A, non WLMBv demittat A, dimittere LMBv 19 quamtum A 22 occupauit B I adpraehendat W qui om. WB )

patietur uos temptari super quod potestis, sed faciet cum temptatione etiam euadendi facultatem, ut possitis tolerare.

NON QVIDQVID LICET ESSE FACIENDVM.

Paulus apostolus ad Corinthios prima: Omnia licent, sed non omnia expediunt. omnia licent, sed non omnia aedificant.

PRAEDICTVM QVOD HAERESES FVTVRAE ESSENT.

Paulus apostolus: Oportet et haereses esse, ut et qui probati sunt manifesti fiant in uobis.

CVM TIMORE ET HONORE EVCHARISTIAM ACCIPIENDAM.

In Leuitico: Anima autem quaecumque manducauerit ex carne sacrificii salutaris quod est Domini et inmunditia eius super ipsum est, peribit anima illa de populo suo. Item ad Corinthios prima: Quicumque manducauerit panem et biberit calicem Domini indigne reus erit corporis et sanguinis Domini.

BONIS CONVIVENDVM, MALOS AVTEM VITANDOS.

Apud Salomonem in Prouerbiis: Ne adduxeris impium in habitaculum iustorum. Item in Ecclesiastico: Viri iusti sint tibi conuiuae. Item illic: Amicus fidelis medicamentum uitae et inmortalitatis. Item illic: Longe abesto ab homine potestatem habente occidendi [et non suspicaberis timorem]. Item illic: Felix qui inuenit amicum uerum et qui enarrat [*]( 41 Cor. 10, 23. 7 I Cor. 11,19. 10 Leu. 7, 20. 13 I Cor. 11, 27. 17 Prou. 24,15. 1SSir.9,16. 19 Sir. 6,16. 20 Sir. 9,13. 22 Sir. 25, 9. ) [*]( 1 illud quod A, id quod WM, sed in M id add. m. 2 ferre potestis A sed] et WLM cum temptatione] contemplationem B 2 euadendi facultatem] prouentum facultatis W . positis W 3 Item non LM 4 prima om. A 6 Item praedictum LM heresis LM 7 et om. B esse] se A ut ut L et qui probati sunt A, probati WLMBv 8 fiant A, sint WLMBv 9 eucharistia B 11 dominus B eius] ipsius v 12 est] et W 13 prima] . II. A qui B manducauerit A, comederitB, ederit WLMv et A, aut WLMBv 16 conuenieudum v malus A 17 aduxeris A 18 habitaculo W item apud eundem v niri....conuiuae. Item illic ponit W post item illic l. 20 20 est uitae W et om. WB mortalitas B 21 habentem ALB, 8.I. m. 2 W et...timorem om.AWLB 22 felii] beatus Mv nerum amicum WLMB et om. B )

iustitiam auri audienti. Item illic: Saepi aures tuas spinis et noli audire linguam nequam. Item in psalmo XVII: Cum sancto sanctus eris et cum uiro innocente innocens eris et cum peruerso subuerteris. Item Paulus apostolus ad Corinthios prima: Conrumpunt mores bonos conloquia mala.

FACTIS NON VERBIS OPERANDVM.

Apud Salomonem in Ecclesiastico: Noli citatus esse in lingua tua et inutilis et remissus in operibus tuis. Item apostolus ad Corinthios prima: Non in sermone est regnum Dei sed in uirtute. Item ad Romanos: Non auditores legis iusti sunt apud Deum, sed factores legis iustificabuntur. Item in euangelio secundum Iohannem: Qui fecerit et sic docuerit magnus uocabitur in regno caelorum. Itemsecundum Matthaeum: Omnis qui audit uerba mea et facit ea similabo eum uiro sapienti, qui aedificauit domum suam supra petram. descendit pluuia, uenerunt flumina, flauerunt uenti et inpegerunt in domum illam, et non cecidit. fundata enim erat super petram. et omnis qui audit uerba mea et non facit ea similabo eum uiro stulto, qui aedificabit domum suam super harenam. descendit pluuia, uenerunt flumina, flauerunt uenti et inpegerunt in domum illam, et cecidit et facta est ruina domus illius magna. [*]( 1 Sir. 28, 24. 2 Ps. 17, 26 aq. 5 I Cor. 15, 33. 7 Sir. 4, 29. 9 I Cor. 4, 20. 10 Rom. 2,13. 12 Matth. 5,19. 14 Matth. 7, 24 sq. ) [*]( 1 aure A, in aures W andientibus W 2 item om. MB XXVIII M 3 eancto AW, insto LMBv sanctus eris AW, iustificaberis LMBv uiro om. B eris] eritJf, eris et peruerse WI, eris et cum electo electus eris B 4 subuerteris AW, peruersus eris LMBv 5 prima] . II. B mores bonos AW, ingenia bona LMBv conloquia mala AW, confabulationes pessimae LMBv 9 in om. A 10 non ex nonne Mm. 2 11 sont om. L; iusti sunt om. B item om. B 12 iohannem] mattheum L\'a sic et B 13 maximus WLMBv in euangelio sec Mattheum A, cata mattheum WLMB, illic v 15 uiri L 16 adueneruntilf flauerunt] uenerunt L, aduenerunt Jf et om. B inpigerunt A 17 in om. B erat A, fuit WLMBv 18 faciat Oxon. 19 stulto] insipienti M harenam sine fnndamento A 20 uenerunt fluroina om. W ■ fłumina.... inpegerunt om. L; flumina flauerunt om. A et om. B 21 domus illius A, eius WLMBv ) [*]( III. ) [*]( 12 )

AD FIDEM ET AD CONSECVTIONEM PROPERANDVM.

Apud Salomonem in Ecclesiastico: Ne tardes conuerti ad Dominum et ne differas de die in diem. subito enim uenit ira illius.

CATECHVMENVM PECCARE IAM NON DEBERE.

Paulus apostolus ad Romanos: Faciamus mala, dum ueniunt bona: quorum damnatio iusta est

IVDICIVM SECVNDVM TEMPORA FVTVEVM VEL AEQVITATLS ANTE LEGEM VEL LEGIS POST MOVSEN.

Paulus apostolus ad Romanos: Quotquot inique peccauerunt, inique peribunt. et quotquot in lege peccauerunt, per legem iudicabuntur.

GRATIAM DEI GEATVITAM ESSE DEBERE.

In Actibus apostolorum: Pecunia tua tecum sit in perditionem, quia existimasti gratiam Dei per pecuniam possideri. Item in euangelio: Gratis accepistis, gratis date. Item illic: Domum patris mei domum negotiationis fecistis [et domum orationis uos fecistis speluncam latronum]. Item apud Esaiam: Qui sititis ite ad aquam et quotquot non habetis pecuniam euntes emite et bibite sine pecunia. Item in Apocalypsi: Ego A et £ 2, initium et finis. ego sitienti dabo de fonte [*]( 2 Sir. 5, 7. 6 Bom. 3, 8. 10 Rom. 2,12. 14 Act. 8, 20. 16 Matth. 10, 8. 17 Io. 2,16. = Matth. 21, 13. 19 Es. 55,1. 21 Apoc. 21, 6 sq. ) [*]( 1 et ad fidem LM persequutio W 3 deum WLMBv de die] diem LB enim W 8. 1. m. 2 4 illius et in tempore uindictae disperdit te A 5 iam om. MB 7 condemnatio LMB iusto A 10 quodquod .A WIL, quotquot enim M inique] sine lege Mv et loco proximo 11 ct peribunt WM quodquodAWlL 12 et iudicabuntur LMBv 14actis WLMB sit] 5 M perditione LMBv 15 pecunia (per om.) W possidere M 16 item om. WLB gratias-gratias L 17 facitis negotiationis WLMB et d. orationis om. B; et...latronum om. AWLM 19 si**tis W ite] uadite WLv aquas B quodquod AL, quomodo W 20 et bibite A, et edite WBM, edite L; xal (pdyere LXX (ntfre cod. Alex.) 21 et (anteSl) om. A )

aquae uiuae gratis. qui uicerit possidebit ea et eorum hereditatem, et ero eius Deus, et ille erit mihi filius.

SPIRITVM SANCTVM IN IGNE FEEQVENTER APPARVISSE.

In Exodo: Et mons Sina fumabat totus, quoniam descenderat Deus in eum in igne. Item in Actibus apostolorum: Et factus est subito de caelo sonus, quasi ferretur flatus uehemens, et inpleuit totum locum illum, in quo erant sedentes. et uisae sunt illis linguae diuisae quasi ignis, qui et insedit in unumquemque illorum: et inpleti sunt omnes Spiritu sancto. Item in sacrificiis quaecumque accepto habebat Deus descendebat ignis de caelo qui sacrificia consumeret. Item in Exodo: In flamma ignis adparuit angelus Domini de rubo.

CORREPTIONEM BONOS QVOSQVE LIBENTER AVDIRE DEBERE.

In Prouerbiis Salomonis: Qui corripit impium odietur ab eo. corripe sapientem, et diliget te.

A MVLTILOQVENTIA TEMPERANDVM.

In Prouerbiis Salomonis: Ex multiloquio non effugies peccatum, parcens autem labiis sapiens eris.

NON MENTIENDVM.

In Prouerbiis Salomonis: Abominatio est Domino labia mendacia. [*]( 4 Ex. 19,18. 6 Act. 2, 2 sq. 12 Ex. 3, 2. 15 Prou. 9, 8., 18 Prou. 10,19. 21 Prou. 12, 22. ) [*]( 1 uiuae AB, uitae WLMv; cf. test. III, 116 et om. A 2 ille om. B fili W 3 sanctum spiritum W 4 descendebat W 5 igni LB, ignemTF1 actus A, actis WLMB 6 sonus] thronus B 7 illum locum v 8 fisae W 10 quicumq; W, quae B accepta Mv habebant B 11 sacrificata LMv 12 item om. Bv 14 correptiones M quoque bonas (bonos B) MB 16 diligit LMB diliget et adiciae cordis sitae A (corruptum ut uidetur ex: et adiciet odisse te) 17 a] item illic a L et ita proximi tituli in L incipiunt ab Item uel Item illic mul- tiloquio WLl 18 multiloquentia L2MBv 19 parces W\', pergens A autem] enim B sapiens A, sensatus WLMBv 21 abhominacio W 22 mendacia] add. B: item illic: noli uelle mentiri omne mendacium adsiduitas illius non bona ) [*]( 12* )

FREQVENTEE EMENDANDOS QVI DELINQVVNT IN DOMESTICO MINTSTERIO.

In Prouerbiis Salomonis: Qui parcit baculo suo odit filium suum. Item illic: Ne destiteris paruulum emendare.