Testimoniorum Libri Tres adversus Judaeos

INIVRIA ACCEPTA PATIENTIAM TENENDAM ET VLTIONEM DEO RELINQVENDAM.

In Prouerbiis Salomonis: Ne dixeris: ulciscar me de inimico meo sed expecta Dominum, ut tibi auxilio sit. [Item alibi: Mihi uindictam, ego retribuam, dicit Dominus.] Item apud Sophoniam: Expecta me, dicit Dominus, in die resurrectionis meae in testimonium: quoniam iudicium meum ad congregationes gentium, ut excipiam reges et effundam super eos iram meam.

NON DETRAHENDVM.

Apud Salomonem in Prouerbiis: Noli diligere detrahere ne eradiceris. Item in psalmo XLVIIII: Sedens aduersus fratrem tuum detrahebas et aduersus filium matris tuae ponebas scandalum. Item Paulus apostolus ad Romanos: Optabam ego ipse anathema esse a Christo pro fratribus meis. Item ad Colossenses: De nullo male loqui nec litigiosos esse. [*]( 3 Prou. 13, 24. 4 Prou. 23,13. 7 Deut. 32, 35. 9 Rom. 12,19. 10 Soph. 3, 8. 15 ProtL 20,13. 16 Ps. 49, 20. 19 Rom. 9, 3. 20 Tit 3, 2. ) [*]( 1 delinquont M I 3 in prou. sal. M, item in sapientia solomonis A, item illic BW, om. L aao om. WMv 4 suum om. L\'D filium snam odit B destiteritis LlB, cessaueris W paruo lumen mendare A, parnulum emendando WLMBv 5 et om. W 7 in prou. sal. A, apud solomonem in paroemiis W , om. LMBv de om. A 8 inimicis meis M sed om. M erpecta A, sustine WLMBv deum WLM item...dominus om. A 10 diem A 11 meae.... congregationes om.B congregationem WM 16 eradiceris AM, extollaris WLBv item om. B XLVIIII] XLVIII B adnersom B 18 item. ■ .1.19 meis om. WLMv, post litigiosos esse l. 21 ponit B 19 obtabam enim B pro fr. meis om. B 20 in epistula pauli ad WLMv mali L litigosos A, litiosns W, litigiosns B )

NON ESSE PROXIMO INSIOIANDVM.

Apud Salomonem in Prouerbiis: Qui fodit foueam prorimo suo incidet in eam ipse.

INFIRMOS VISITANDOS.

Apud Salomonem in Ecclesiastico: Ne pigriteris uisitare infirmum. ex his enim in dilectione firmaberis. Item in euan\'gelio: Infirmus fui, et uisitastis me: in carcere fui, et uenistis ad me.

SVSVRRONES M4LEDICTOS ESSE.

In Ecclesiastico: Susurrio et bilinguis maledictus, multos enim turbauit pacem habentes.

SACRIFICIA MALORVM ACCEPTA NON ESSE.

In Ecclesiastico: Dona iniquorum non probat altissimus.

GRAVIVS IVDICARI DE HIS QVI IN SAECVLO PLVS HABVERINT POTESTATIS.

In Ecclesiastico: Iudicium durissimum in his qui praesunt fiet. exiguo enim conceditur misericordia, potentes autem potenter tormenta patientur. Item in psalmo secundo: Et nunc, reges, intellegite, erudimini qui iudicatis terram.

VIDVAM ET PVPILLOS PROTEGI OPORTERE.

Apud Salomonem: Esto pupillis misericors ut pater et pro uiro matri illorum: et eris uelut filius altissimi, si obaudieris. Item in Exodo: Omnem uiduam et orphanum non uexabitis. [*]( 2 Protu 26, 27. 5 Sir. 7, 35. 7 Matth. 25, 36. 10 Sir. 28,13. 13 Sir. 31,23. 16 Sap. 6, 6 sq. 18 Pa. 2,10. 21 Sir. 4,10. 28 Ex. 22, 21 sq. ) [*]( 3 ipse incidet in eam v 4 uisitandos se A 5 apud salomonem OIJL A 6 firmaueris AB 7 carcerem A et om. B 10 susurrio WLM, usurrio A, susurro Bv; cf. Mai Glossarium in Spic. IXp. 68 malectus W, maledictus in plebe B 11 turbabit WLMo; cfr. LXX 12 acceptabilia v 13 non probat] reprobat V 14 iudicare M habuerunt v 16 in eccl. A, item illic WB, om. LM, apud salomonem v 17 concedetur B 18 item om. MB secundo] primo LM 19 erudimini AWB, emendamini LMv 20 pupillam L protegere ex protege Mm. 2 21 apud aaL om. L, dicit add. W esto.. L ut] et W 22 eorum WLMB et] ut W uelut f. alt. om. W si] et A, om. WL obaudiens W 23 uexabis B )

si autem uexabitis eos et uociferantes exclamauerint ad me, exaudiam exclamationes eorum et irascar animo et occidam uos gladio: et erunt uxores uestrae uiduae et filii uestri orphani. Item apud Esaiam: Iudicate pupillo et iustificate uiduam: etuenite, disputemus, dicit Dominus. Item apud Iob: Conseruaui egenum de manu potentis et pupillo cui non erat adiutor auxiliatus sum: os uiduae benedixit me. Item in psalmo LXVII: Patris orphanorum et iudicis uiduarum.

DVM IN CARNE EST QVIS, EXOMOLOGESIN FACERE DEBERE.

In psalmo VI: Apud inferos autem quis confitebitur tibi. Item in psalmo XXVITII: Numquid exomologesin faciet tibi puluis?Item alibi exomologesin faciendam: Paenitentiam peccatoris malo quam mortem. Item apud Hieremiam: Haec dicit Dominus: numquid qui cadit non resurget aut qui auertitur non conuertetur?

ADVLATIONEM PERNICIOSAM ESSE.

Apud Esaiam: Qui uos felices dicunt in errorem uos mittunt et semitam pedum uestrorum conturbant.

PLVS AB EO DILIGI DEVM, CVI IN BAPTISMO PLVRA PECCATA DIMITTVNTVR.

In euangelio secundum Lucam: Cui [plus dimittitur plus diligit, et cui] pusillum remittitur, modicum diligit. [*]( 5 Es. 1,17 sq. 6 Iob 29,12 sq. 7 Ps. 67, 6. 10 Ps. 6,6. 11 Ps. 29,10. 12 Ez. 33, 11. 14 Hier. 8, 4. 17 Es. 3, 12. 21 Luc. 7, 47. ) [*](1 ueiaueritis Mv aadiara LM 2 animo in uobis Mv occidam A, perimam WLMBo 3 uxores A, coniuges WLMBv filii] pueri LB 4 popillo A, ut pupillo L, pupillos W 5 conseruabis B 6 non W s. 1. m. 2 7 uidae W item om. B LXVII] LXVI B patres WMB* 8 iudices WMB 9 exolomogisen A, exhomologesim WB 10 VI] quinto B in infernum A autem ani. B 11 item om. B XXVIITI] XXVIII AWMB exom. faciet] confitebitur W numquid.... alibi om. A faciendura WLM, om. V 12 malo peccatorispaenitentiam WLMB, exomologesin malo peccatoris et paenitentiam V 14 cadet A resurgit B, surgit WLM, surget v quid Wl 15 conuertitur LM 16 adolationem A, adulatiosam W 17 uos felices dicunt] beatificant uos W errore A 18 semitas Wv turbant LBv 19 ab eo] habeo A, om. B 21 plus...cui ow. AWLBv pusillum AWLBV, minus Mv dimittitur WLMBVv 22 diligi V )

FORTEM CONGRESSIONEM ESSE ADVERSVS DIABOLVM ET IDEO FORTITER NOS STARE DEBERE VT POSSIMVS VINCERE.

Paulus apostolus ad Ephesios: Non est nobis conluctatio aduersus carnem et sanguinem, sed aduersus potestates et principes huius mundi et harum tenebrarum, aduersus spiritalia nequitiae in caelestibus. propter hoc induite tota arma Dei, ut possitis resistere in die nequissimo, ut cum omnia perfeceritis, stetis adcincti lumbos uestros in ueritate, induentes loricam iustitiae et calciati pedes in praeparatione euangelii pacis, in omnibus adsumentes scutum fidei, in quo possitis omnia candentia iacula nequissimi extinguere et galeam salutis et gladium spiritus qui est sermo Dei.

DE ANTICHRISTO QVOD IN HOMINE VENIAT.

Apud Esaiam: Hic homo, qui concitat terram, commouet reges, qui ponit orbem terrae totum desertum.

GRAVE FVISSE IVGVM LEGIS QVOD A NOBIS ABIECTVM EST ET LEVE ESSE IVGVM DOMINI QVOD A NOBIS SVSCEPTVM EST.

In psalmo secundo: Quare fremuerunt gentes et populi meditati sunt inania? adstiterunt reges terrae et principes conuenerunt in unum aduersus Dominum et aduersus Christum eius. disrumpamus uincula eorum et proiciamusa nobis iugum ipsorum. Item in euangelio secundum Matthaeum: Venite ad [*]( 3 Eph. 6,12 sq. 14 Es. 14,16 sq. 18 Ps. 2, 1 sq. 22 Matth. 11, 28 sq. \' ) [*]( 3 nobis WLMv 5 harum om. W aduersus] ad LMB spiritalis L 6 nequitia WB tota arma WLBV, armatura A, anua Mv dei 081. WL, iustitiae B 7 nequissimo] nouissimo B ut] et A perficeritis W, perficeretis A 8 stetis... ueritate oni. WLM stetis] sitis B ueritate euangelii v et induentes B luricam W, loriga M 9 praeparationem AW pacis om. V 10 omnia om. B candentia A, ignita WLBV, ignea Mv 11 saluationis LB, salutis assumere v et gladium om. B 12 sermo] uerbum v domini A 13 item de ALMv antichristi aduentu A hominem v 14 concita A et commonet M 16 adiectum L, abtectum W 18 item in A quare AWt, ad quid LMBv; cf. test. I 13 fremuerunt AW, tumultuatae sunt LMBfJ 19 conuenerunt AW, collecti sunt LB, congregati sunt Mv 20 in unum om. B et aduersum B 21 abiciamus WLV eorum WLv 22 item om. B )

me, omnes qui laboratis et onerati estis, et ego uos reficiam. tollite iugum meum super uos et discite a me, quia mitis sum et humilis corde, et inuenietis requiem animabus uestris. iugum enim meum bonum est et onus meum leue est. Item in Actibus apostolorum: Visum est sancto Spiritui et nobis nullam uobis inponere sarcinam, quam ista quae ex necessitate sunt, abstinere uos ab idololatriis et sanguine et fornicatione. et quaecumque uobis fieri non uultis, alii ne feceritis.

ORATIONIBVS INSISTENDVM.

Paulus ad Coloss enses: Instate orationi uigilantes in ea. Item in psalmo primo: Sed in lege Domini uoluntas eius, et in lege eius meditabitur die ac nocte. [*]( 5 Act. 15, 28 sq. 10 Col. 4, 2. 11 Ps. 1, 2. ) [*](1 honorati WI, honerati W\'B reficiam AW, requiescere faciam LMv, uiuere faciam B 3 hnmiles corde. deo gratias. amen A reliqua demnt inuenetis W 4 bonum] suane W; cf. test. 113 onus meum] sarcina mea LBV item om. B actis WLMB 6 istam LM, illa B ut abstineatis W 7 idolatriis WB, idolatris M, idolatris quod est ido- lothytis V sangnine TfiBF, eanguinia effusione Mv quacumque W 8 alii WL, alio B, aliis Mv ne W 8. I. m. 2 10 paulus B, in epistula pauli WMLv orationibus B eas B 11 item om. WMB 12 ac] et L Oxon. add.: Item apud Salomonem: ne impediaris orare semper et non cesses usque ad mortem iustificari, quoniam merces domini manet in aeternum (Sir. 18,22) AD AVIERNTM NYMEE LLB . IN. KI L, AD FTVRAINVM HBEB. III . EXPLICIT WM, Caecilii Cypriani ad Qnirinum breniarium cum excerptis capitulorum libri. III. explicit B. )