Testimoniorum Libri Tres adversus Judaeos

NIHIL POSSE IVDAEOS INTELLEGERE DE SCRIPTVRIS, NISI PRIVS CREDIDERINT IN CHRISTVM.

Apud Esaiam prophetam: Et si non credideritis , neque intellegetis. Item Dominus in euangelio: Si enim non credideritis, quia ego sum, moriemini in peccatis uestris. Fide autem stare iustitiam et illic esse uitam praedictum est apud Abbacuc: Iustus autem ex fide mea uiuit. Inde Abraham pater gentium credidit. InGenesi: Et credidit Abraham Deo, et reputatum est illi ad iustitiam. Item apostolus ad Galatas: Abraham credidit Deo, et reputatum est illi ad [*]( 4 Luc. 24,44 sq. 12 Es. 7, 9. 13 Io. 8,24. 16 Ab. 2,4. 17 Gen. 15, 6. 19 Gal. 3, 6 sq. ) [*]( 1 inohodiermim A, inodienmni Ml nelamen A, nelamentum LMB 2 autem ALBVM1, autem ut M\'v conuersus est ALB, conu. fuerit M sed fuerit 8. l. m. 2, conuerei fuerint v auferetur v, aufertur LMB, aufer A uelamentum LMB, tegumentum Y 3 item om. LMBv dixit post resurrectionem V, post reeurrectionem dicit Mv 5 oportet adimpleri] post et impleri A omnia] omnem B scripta] scripturam B, quae scripta sunt v; nuvra τὰ γεγϱαμμένα Graec. legem B mosy L 6 de me tunc] idem et unde A illos A intellegeret A 7 scripturam B sic scriptum est et sic oportebat christum v 8 tertia AMlB, tertio LM1 9 remissa ABMX, remissam L, remissionem M\' 11 crederint A christo LB 12 prophetam om. LMBv si A 8. I. nequej non B 13 intellegitis LBM1 item] unde LM eunngelio dicitMB 14 fidei B 15 iustitiam] iustum V 16 abacuc prophetam B, abacuc Ml, abacum L, abbacum A, ambacum Ml uiuit ALB (cf. testim. III42), uiuet Mv; Cquerat LXX 17 in genesi om. L et credidit] credidit v; xal ἐπίστευσεν LXX 18 deputatum MB, dcputatus L 21i A, ei LMB apostolus A, paulus LMBv 19 galathas AB dcputatum LMBv illi A, ei LMB ad] in ex ad L, in B )

iustitiam. cognoscitis ergo, quia qui ex fide sunt, hi sunt filii Abrahae. prouidens autem scriptura, quia ex fide iustificat gentes Deus, praenuntiauit Abrahae, quia benedicentur in te omnes gentes. igitur qui ex fide sunt, benedicti sunt cum fideli Abraham.

QVOD HIERVSALEM PERDITVRI ESSENT ET TERRAM QVAM ACCEPERANT RELICTVRI.

Apud Esaiam prophetam; Terra uestra deserta, ciuitates uestrae igni conbustae: regionem uestram in conspectu uestro alieni comedent eam: et deserta et subuersa a populis alienis derelinquetur filia Sion, sicut casa in uinea et sicut custodia in cucumerario, quasi ciuitas quae expugnatur. et nisi Dominus sabaoth dereliquisset nobis semen, sicut Sodoma fuissemus et sicut Gomorra similes essemus. Item in euangelio Dominus dicit: Hierusalem, Hierusalem, quae interficis prophetas et lapidas missos ad te, quotiens uolui colligere filios tuos sicut gallina pullos sub alas, et noluisti? ecce relinquetur uobis domus uestra deserta.,

ITEM QVOD ESSENT AMISSVRI LVMEN DOMINI.

Apud Esaiam prophetam: Venite, ambulemus in lumine Domini. dimisit enim populum suum domus Israel. Item in euangelio suo: Fuit lumen uerum, quod inluminat. omnem [*]( 7 Es. 1, 7 sq. 14 Matth. 23, 37 sq. 19 Es. 2, 5 sq. 21 Io. 1, 9 sq..... ) [*]( 1 cognoscetis A, cognoscite B hii AL fili Ml 2 habrahe M et l. 3 scriptora diuina v; ij yQcuprj Graec.. 3 benedicerentur B te A, illo LMBv; iv aot Graec: . 6 acceperunt A 7 prophetam om. LMBv 8 igne ex igni M erastae LBv , exuste.. M 9 alieni] alienigenao ex alienigena M m. 1, alienigene B deserta et] deserta est A dereliquettxr L . 10 cnstodiarium LMBv cucomerario A, cucumeraria LV 11 et] ut A saboth M 12 roliquisset LMv sicut A, quasi LMBv ■ 13 gomurra A - similes essemus A, similaremur Mv. similarepius LB 14 Juorusalem aiterum om. L interficifl LMB, iuterfecis A, occidis" - 15 npssus A quociens. M, quoties A colligere ALB, con- gregare Mfl gallina) aquila M 16 pnljos suos MB alas suas M" noluisti] non uoluistis L, noiuigtis B V relinquetur AV, remittetur LM, dimittetur B 17 deaerta om. BV 19 prophetam om. LMBv 20 domus AMI, domos MI, dns B, domum Lv; efr. Sabatier bibliorum sacrorum uersiones lat. AnI. II p. 521 21 auo] cata iohannem MBv, om. L )

hominem uenientem in hunc mundum. in hoc mundo fuit, et mundus per ipsum factus est, et mundus eum non agnouit. Item illic: Qui non crediderit, iam iudicatus est, quia non credidit in nomine unici filii Dei. hoc autem est iudicium, quoniam lux uenit in saeculum, et dilexerunt homines magis tenebras quam lucem.

QVOD CIBCVMCISIO PRIMA CARNALIS EVACVATA SIT ET SECVNDA SPIRITALIS REPROMISSA SIT.

Apud Hieremiam prophetam: Haec dicit Dominus uiris Iuda et qui inhabitant Hierusalem: renouate inter uos nouitatem et ne seminaueritis in spinis: circumcidite uos Deo uestro et circumcidite praeputium cordis uestri, ne\' exeat sicut ignis ira mea et exurat et non sit qui extinguat. Item Moyses dicit: In nouissimis diebus circumcidet Deus cor tuum et cor seminis tui ad Dominum Deum amandum. Item apud Iesum Naue: Et dixit Dominus ad Iesum: fac tibi cultellos petrinos nimis acutos et adside et circumcide secundo filios Israel. Item Paulus ad Colossenses: Circumcisi estis circumcisione non manufacta in expoliatione carnis sed in circumcisione Christi. Item quod Adam primus a Deo factus incircumcisus et Abel iustus et Enoch qui Deo placuit et translatus est et Noe qui in terris omnibus ob delicta pereuntibus solus, in quo humanum genus seruaretur, electus est, et Melchisedech sacerdos, secundum cuius ordinem Christus repromissus est: [*]( 3 10. 3, 18. sq. 9 Hier. 4, 3 sq. 14 Deuteron. 30, 6. 16 Ios. 5, 2. 18 Col. 2,11. ) [*]( 1 neniens MV 2 agnouit ALM*B V, cognouit M\'v 4 credit B fili AB 5 magis dilexerunt homines M, magis dileierunt LB; . cf. test. III31 9 prophetam om. LMBv 10 in ante hierusalem eras. ia L 11 reminaueritis A 14 dicatiJf\' 16 iesuALM iesuJf, post iesum eras. ue in L cnltcllos) cultros M 17 adside et AL, sede et M, adsidens et B, adsidcns v circumcides B lilios israel secundo M 18 colosenses LMB, et sic saepius 19 non M s. I. m. 2 manus facta A expoliationem ALB 21 et (ante abel) L 8. I. m. 2 macA 22 in terris omnibus ALMBV, terris hominibusque v qui ob M 23 delecta A )

tunc quod illud signaculum feminis non proficit, signo autem Domini omnes signantur.