Epistulae

Quamquam sciam, frater carissime, episcopos plurimos ecclesiis dominicis in toto mundo diuina dignatione praepositos euangelicae ueritatis ac dominicae traditionis tenere rationem nec . ab eo quod Christus magister et praecepit et gessit humana et nouella institutione decedere, tamen quoniam quidam uel ignoranter uel simpliciter in calice dominico sanctificando et plebi ministrando non hoc faciunt quod Iesus Christus Dominus et. Deus noster sacrificii huius auctor et doctor fecit et docuit, religiosum pariter ac necessarium duxi de hoc ad uos litteras facereut si qui in isto errore adhuc tenebatur, ueritatis luce perspecta ad radicem adque originem traditionis dominicae reuertatur. nec hoc putes, frater carissime, nos nostra et humana conscribere aut [*]( I 1 eis] eius p, repraesentantantes Subdidi r 2 quaeque μ2 3 consacerdotum v et om. p, ex suo rp, et suo et v ft 6 Bumali p, 8 in domino om. v 9 meminisse ualete p. — subscriptionem om. pr. — Epist. LXIII. — Incipit de sacramento calicis (ad Caeciliom add. OB): FOB, Incipit ad Caeciliom S, Incipit (ad Caecilium add. P) de sacramento dominici calicis LP, Incipit eiusdem ad Caecilium de sacramento calicis dominici Q. — 15 humanam et nouellam institutionem SlQ 16 qui-. dem Sl 20 doxi] potaui F m. 2 de hoc] has RVv face B 21 si quis P2v teneatur Oxen., tenetur S2P2v 22 adque ad F 23 hoc] hoc nos Q, nos hoc F, nos Ov putes ex potes 0, potest S, nos addidi conscrihire 0, aut nouella conscribere B )

Admonitos autem nos scias ut in calice offerendo dominica traditio seruetur neque aliud fiat a nobis quam quod pro nobis Dominus prior fecit, ut calix qui in commemoratione eius offertur minus uino offeratur. nam cum dicat Christus : ego sum uitis uera, sanguis Christi non aqua est utique, sed uinum. nec potest uideri sanguis eius, quo redempti et uiuificati sumus, esse in calice, quando uinum desit calici, quod Christi sanguis ostenditur, qui scripturarum omnium sacramento ac testimonio praedicetur.

Inuenimus enim et in Genesi circa sacramentum Noe hoc idem praecucurrisse et figuram dominicae passionis illic extitisse quod uinum bibit, quod inebriatus est, quod in domo sua nudatus est, quod fuit recubans nudis et patentibus femoribus, quod nuditas illa patris a medio filio denotata est sed et foras nuntiata, a duobus uero maiore et minore contecta, et cetera quae necesse non est exsequi, cum satis sit hoc solum conplecti quod Noe typum futurae ueritatis ostendens non aquam sed uinum biberit et sic imaginem dominicae passionis expresserit. [*]( 10 Io. 15,1. ) [*]( 1 audacter Ov 2 acricunda S 3 inspirante S in s. J adspirante Oxon. 4 dni 0, dum R aecusatos 81 5 qui] quid B 6 timore Q, timorem Sl 7 uos sciatis etc. Aug. De doctr. GIw. IV 45 8 quam ex nisi F m. 2 9 fecerit Ov in om. PlS commemora tionem Qv et Aug. offeratur ex offeretur L 10 cum om. B 11 christus L 12 uidere 0 13 esse] unde S calici] in calice Q quod SLPQ, quo FORv; cf. 705,10 15 praedicatur F1 OQR et Aug. 16 et om. FOP et Aug. sacramentum circa R in . noe Vv 17 praecurrisse RS illi R, illius ex illis L 18 quot inebriatus est quod uinum bibit S in om. B domu S 19 recumbans Q 20 denudata M\' (denotata M2 Q), denota Li, est sed et S, esset et LP, est et FOQRv; cf. p. 704,12; est a maiore uero et Aug. 21 nuntiata a duo /I desinit F uero] filiis add. Y 22 esequi 5\' 23 ostendit L non ex quod S m. 2 )

Item in sacerdote Melchisedech sacrificii dominici sacramentum praefiguratum uidemus secundum quod scriptura diuina testatur et dicit: et Melchisedech rex Salem protulit panem et uinum. fuit autem sacerdos Dei summi et, benedixit Abraham. quod autem Melchisedech typum Christi portaret declarat in psalmis spiritus sanctus ex persona patris ad filium dicens: ante luciferum genui te. tu es sacerdos in aeternum secundum ordinem Melchisedech. qui ordo utique hic est de sacrificio illo ueniens et inde descendens quod Melchisedech sacerdos Dei summi fuit, quod panem et uinum optulit, quod Abraham benedixit. nam qui magis sacerdos Dei summi quam Dominus noster Iesus Christus, qui\' sacrificium Deo patri optulit et optulit hoc idem quod Melchisedech optulerat id est panem et uinum, suum scilicet corpus et sanguinem. et circa Abraham benedictio illa praecedens ad nostrum populum pertinebat. nam si Abraham Deo credidit et deputatum est ei ad iustitiam, utique quisque Deo credit et fide uiuit iustus inuenitur et iam pridem in Abraham fideli benedictus et iustificatus ostenditur, sicut beatus apostolus Paulus probat dicens: credidit Abraham Deo et deputatum est ei ad iustitiam. cognoscitis ergo quia qui ex fide sunt hi sunt filii Abrahae. prouidens autem scriptura quia ex fide iustificat gentes Deus, praenuntiauit Abrahae quia benedicentur in illo omnes gentes. igitur [*]( 3 Gen. 14, 18. 7 Ps. 109, 3. 4. 20 Gal. 3, 6. 7. 23 cf. Gen. 12, 3. ) [*]( 1 sacerdotem Q melchisedec PBlS et sic saepius sacrificiis S, om. Avg. dominicum Aug. 6 et declarat OJet om. M) 7 genui] generaui LOPB te] add. B: iurauit dns et non penitebitur 8 ordine 81 9 discendens 0 10 dei] dos di L fuit] fuerit S 11 optulit ...l. 14 id est om. S qui LP, quis OQBv 12 summi add. B: fuit quod noster om. 0 15 abraam S 17 credidit... quisque om. L crededit OS quisquis e 18 et fide] ez fide S etiam LP 19 et] sed P 21 reputatum 0 ei om. 0 cognuscetis 0 22 hii L fili QBS abrahae] add. B: prouidens autem scriptura )

Sed et per Salomonem spiritus sanctus typum dominici sacrificii ante praemonstrat, immolatae hostiae et panis et uini sed et altaris et apostolorum faciens mentionem. sapientia, inquit, aedificauit domum et subdidit columnas septem. mactauit suas hostias, miscuit in cratera uinum suum et parauit suam mensam. et misit suos seruos, conuocans cum excelsa praedicatione ad craterem dicens: qui est insipiens declinet ad me. et egentibus sensu dixit: uenite et edite de meis panibus et bibite uinum quod miscui uobis. uinum mixtum declarat, id est, calicem Domini aqua et uino mixtum prophetica uoce praenuntiat, ut adpareat in passione dominica id esse gestum quod fuerat ante praedictum. [*]( 1 cf. Matth. 3, 9. 4 Lnc. 19, 9. 13 Prou. 9, 1—5. ) [*]( 1 benedicti suiit] benedicentur B 2 excitare 0 ex S, de LOPQBv 3 collegi 0 abrahame 8 et] nam B zaccheum LOPQES 6 possit Q 7 ricte MI Q\' (rite 7 Q\') celebrare P imago dei Q sacrificii] christi add. v panem Q 8 scilicet et L constitatam Q quem P1 9 ueritatu neritatem v 10 adplenit B 11 aolomonem PQS sacrificii ante dominici S 8. I. m. 2 12 praemostrat S, praemonstrans v timmolatae S 13 facies 81 15 cratere P, crateram Q 16 mensam suam c et om. S seruos suos OB 18 quis M (qui Q) 19 egentibus] indigentibus B censa B et edite] aedite O, edite LPQv 21 declar∗at∗ S calicem] sanguinem B dns R1 aquam 0 et om. 0 mixto 8 22 profetica OPQBS praennntians BSv, denuntiat LP apparet 8 23 praedicium B - )

In benedictione quoque Iudae hoc idem significatur, ubi et illic Christi figura exprimitur, quod a fratribus suis laudari et adorari haberet, quod inimicorum dorsa cedentium adque fugientium manibus quibus crucem pertulit et mortem uicit conpressurus fuisset quodque ipse sit leo de tribu Iuda et recubet dormiens in passione et surgat et sit ipse spes gentium. quibus scriptura diuina adiungit et dicit: lauabit in uino stolam suam et in sanguine uuae amictum suum. quando autem sanguis uuae dicitur, quid aliud quam uinum calicis dominici sanguis ostenditur?

Nec non et aput Esaiam hoc idem spiritus sanctus de Domini passione testatur dicens: quare rubicunda sunt uestimenta tua, et indumenta tua uelut calcatione torcularis pleni et percalcati? numquid rubicunda uestimenta aqua potest facere aut in torculari aqua est quae pedibus calcatur uel praelo exprimitur? uini utique mentio ideo ponitur, ut Domini sanguis uino intellegatur et quod in calice dominico postea manifestatum est prophetis adnuntiantibus praedicaretur.

torcularis quoque calcatio et pressura taxatur: quia quomodo ad potandum uinum ueniri non potest nisi botruus calcetur ante et prematur, sic nec nos sanguinem Christi possemus bibere, nisi [*]( 7 Gen. 49, 11. 12 Ee. 63, 2. ) [*]( 1 significabitur B 2 expremif ir 0 3 et adorari om. V, et adhonorari S* quod et P c«edentium S, caedentium Q 6 recnbane Q resurgat Q 7 adiunxit Q dixit SQ lauauit M (lauabit Q) 10 sanguinis QBVv 11 et om. Q eseian S, eeeiam Q, isaiam B is in ras. 13 a calcatione LOBv 14 et pleni et P rubicundum S1 15 aquas 0 in om. S aquae S quae] aquae S 16 calcantur S uel] et LP praelo om. P ideo OQBSV, est et ideo LP exponitur Q 17 nino om. v et om. B 18 manifeslitum S praediceretnr v 19 ad] calcatio ad L1 20 putandum S, optandum Q uenire Q botrnus SL, b«otuus Q (r eras.), b.otrus M (r eras.), botrus OPBv calcefur corr. in calce feriatur Pm. 2 21 sanguine B possimus Q, possumus P ebibere QR. et bibere 0 ) [*]( m. ) [*]( 45. )

Quotienscumque autem aqua sola in scripturis sanctis nominatur, baptisma praedicatur, at apud Esaiam significari uidemus. nolite, inquit, priora meminisse et antiqua nolite reputare. ecce ego facio noua, quae nunc orientur, et cognoscetis, et faciam in deserto uiam, et flumina in loco inaquoso adaquare genus meum electum, plebem meam quam adquisiui, ut uirtutes meas exponeret. praenuntiauit illic per prophetam Deus quod apud gentes in locis quae inaquosa prius fuissent flumina postmodum redundarent et electum genus Dei, id est per generationem baptismi filios Dei factos adaquarent. item denuo praecanitur et ante praedicitur Iudaeos, si sitierint et Christum quaesierint, apud nos esse poturos, id est baptismi gratiam consecuturos. si sitierint, inquit, per deserta, adducet illis aquam, de petra producet illis, findetur petra et fluet aqua et bibet plebs mea. quod in euangelio adinpletur, quando Christus qui est petra finditur ictu lanceae in passione: qui et admonens quid per prophetam sit ante praedictum clamat et dicit: si qui sitit, ueniat et bibat [*]( 5 Ea. 43, 18--21. 16 Eu. 48, 21. 21 Io. 7, 37—39. ) [*]( 1 calcatiu om. S prior add. 8 m. 2 in fNJrg. et pressos] expraessus B 2 quo O, in quo LPB*, quod QRlSV; quod rtcU fort. si calicem expungas 4 ut om. P eeeian S, eseiam Q significare OP1 uideamus Rl 7 ea et faciam F, ut faciam 8 8 aquoso QS in loco inaquoso flumina B 9 exqmeiui 8 uirtutum B 10 exponerent 0 11 fuisset R1 12 redundaret QB dei om. B regenerationem PQ 14 praedicatur F, praedicetur 0 15 poturos LlPl, futuros SQ (foturos M), potaturus 0, potaturos L2P2Rv consecuturis 0 16 si om. L desertam Ml Ql (desertum Q7, deeerta M) adducet] adhuc S 17 illos t) aqua 0 per deeerta adducet illoa, aquam sic distinguit v; ef. tesL 112 aquam de petra add. Lm. 2 in marg. petram SQ produeet illis om. LB flnditur O findet petram producet illis 8 18 aquam 8 bibit B plene 0 19 findetur Q lanciae 0, lancae LP 20 quid] quidquid 8, quid et LP per om. S 21 si quis OQRSv )

Nec argumentis plurimis opus est, frater carissime, ut probemus appellatione aquae baptisma significatum semper esse et sic nos intellegere debere, quando Dominus adueniens baptismi et calicis manifestauerit ueritatem, qui aquam illam fidelem, aquam uitae aeternae praeceperit credentibus in baptismo dari, calicem uero docuerit exemplo magisterii sui uini et aquae coniunctione [*]( 10 Matth. 5, 6. 13 Io. 4, 13. 14. ) [*]( . - 1 qui] et qui S 3 possit 0 4 addit 0 5 quae P 6 baptismo Q autem] enim LOPv a baptizatis LOPv 7 ad bibendum] adhibendum S 8 dno BI 9 loquitur 0 si sitire QS sitire scriptnra* diuma. R s eras. dicat R 11 esnrientes et sitientes Rv quia] quid R sitiente S 12 plenius om. R auditur M (auritnr Q) 13 samaritanem P1, samaritam LRS dicens] add. R: hoc autem dixit 14 . Iterum L, s* iterum M (Et eras.), iterum. Et iterum Q beberit S 16 quo] quod QRS; cf. 712,7 et ipso LOP, et in ipso Q, et ipsum v, et S, om. R 17 et semel Q 19 kmT Q 20 appellationem P aquae] *q. Q (atq. M) signiflcaturum 81 21 dominus om. R inadueniens matismi R et om. S 23 aeterna 0 ) [*](45* )

Beatus quoque apostolus Paulos a Domino electus et missus et praedicator ueritatis euangelicae constitutus haec eadem in epistula sua ponit dicens: Dominus Iesus in qua nocte tradebatur accepit panem et gratias egit et fregit et dixit: hoc est corpus meum, quod pro uobis est. hoc facite in meam commemorationem. simili modo et calicem postquam cenatum est accepit dicens: hic calix nonum testamentum est in meo sanguine, hoc facite quotienscumque biberitis in meam conmemorationem. quotienscumque enim ederitis panem istum et calicem biberitis, mortem Domini [*]( 2 Matth. 26, 28. 29. 17 I Cor. 11, 23-26. . ) [*](1 miscere R 2 hie] hoc LIP est post testamenti R Snoui testamenti Pv, effunditur Q 4 remissione S, remissam LO 5 die 0 6 nouum om. 0, noaum uinum Rv, regnum S 8 san- guinem suum LOPQRv 9 christus R1 10 nec] nisi S 11 passione 0 12 autem] enim 0 creaturae S regnum Q 13 patri L 14 offeramus R dominicae S misoeamos R, messemns S 17 sua om. 0 ponens dicitene S 18 tradebatur accepit om. B egit et] agens Oxon. 19 u: est LOPQBSV, u. tradetur v 20 simili et modo L, similiter et B 21 calicem om. R accepit] acceptum calicem R 23 biberitis ... quotienscumque om. B 24 enim om. S ederetis 0 25 dni ex- dns B )

Cum ergo neque ipse apostolus neque angelus de caelo adnuntiare possit aliter aut docere praeterquam quod semel Christus docuit et apostoli eius adnuntiauerunt, miror satis unde hoc usurpatum sit ut contra euangelicam et apostolicam disciplinam quibusdam in locis aqua offeratur in dominico calice, [*](11 Gal. 1, 6-9. ) [*]( 1 adnnntiatis LMOPQ1 SV, adnuntdabitis Q2v, praecipitur adnuntiatis B quodusque OB ei] si et LOPQv 2 praecipiatur SMl apostolis 0 et traditur om. V 3 ut om. S commemoratione dum jR 4 dum R1 5 a om. R quod ex quam Sm. 2 nisi eadem ... p. 715,7 secundum om. 0 dno RI 6 quoque] eoque P calioom] domini add. Qv pari ratione] parationem S, rationem Q (ratione M) 7 a om. S en. antem] ennangelico saltem S 8 omnino] omno S, omnimodo R recedendum non LPv 10 beatus om. R docens dioet S 12 ad g.] in g. R alium Q 13 alius Q, alium L si om. RS sint S qui om. M1Q1 turbant LPQR 14 christo Rl 15 nos] aut nos v angelos Q euagelizauerit S, aliter (aut aliter Q) adnuntiet LPQRv; cf. 543^20 17 si quis QRv )