Epistulae

Cyprian Saint, Bishop of Carthage

Cyprian. Saint. S. Thasci Caecili Cypriani Opera omnia, Pars II (Corpus Scriptorum Ecclesiasticorum Latinorum, Volume 3.2). Hartel, Wilhelm von, editor. Vienna: Gerold, 1871.

Peto quoque ut ad procurandam quietem solertia et sollicitudo uestra non desit. nam etsi fratres pro dilectione sua cupidi sunt ad conueniendum et uisitandum confessores bonos quos inlustrauit iam gloriosis initiis diuina dignatio, tamen caute hoc et non glomeratim nec per multitudinem semel iunctam puto esse faciendum, ne ex hoc ipso inuidia concitetur et introeundi aditus denegetur et dum insatiabiles multum uolumus, totum perdamus. consulite ergo et prouidete ut cum temperamento fieri hoc tutius possit, ita ut presbyteri quoque qui illic apud confessores offerunt singuli cum singulis diaconis per uices alternent, quia et mutatio personarum et uicissitudo conuenientium minuit inuidiam. circa omnia enim mites et humiles, ut seruis Dei congruit, temporibus seruire et quieti prospicere et plebi prouidere debemus. opto uos, fratres carissimi ac desiderantissimi, semper bene ualere et nostri meminisse. fraternitatem uniuersam salutate. salutat uos diaconus et qui mecum sunt salutant. ualete. [*]( 1 dum Z 2 summala T\', summa Zfi 3 propter] per (i ut h. plures] unde haberent pauperes Z 4 ad] an Z necessitatem fi et pressuras] eipssa p 5 possent u 6 sollertia N 7 desit N, sit T, desi-, nat Zu nam om. Zu. sint (i 8 lustrauit (i 9 gloriosis initiis] gloriosos intus Zp 10 semel] simul v uinctum Z 12 degeneretur Z et om. Z insatialis T, instabiles N multum] totum Zv 13 consulete T fieri hoc T, fieri N, hoc Zu, hoc agi v 14 totius NTZ possit impleri (i ita] itaque N 15 diaconibus Zu et quia p 17 himiles T congruum sit fi, congruit sit sed Z 18 quietem (i 19 ac desiderantissimi NTV, om. Zp 20 et nostri ... ualete om. Zp fraternitatem uestram N salutate om. NT salutant Nv 21 salutant om. v. — Ad clerum ut (sicut T) supra explicit NT, Ad clerum propter curam pauperum explicit Z, om. fi. — )

480

Epistula VI.

CVPRIANVS SERGIO ET ROGATIANO ET CETERIS CONFESSORIBVS IN DEO PERPETVAM S.

Saluto uos, fratres carissimi, optans ipse quoque conspectu uestro frui, si me ad uos peruenire loci condicio permitteret. quid enim mihi optatius et laetius posset accidere quam nunc uobis inhaerere, ut conplecteremini me manibus illis quae purae et innocentes et dominicam fidem seruantes sacrilega obsequia respuerunt ? quid iocundius et sublimius quam osculari nunc ora uestra quae gloriosa uoce Dominum confessa sunt, conspici etiam praesentem ab oculis uestris qui despecto saeculo conspiciendo Deo digni extiterunt? sed quoniam huic laetitiae interesse facultas non datur, has pro me ad aures et ad oculos uestros uicarias litteras mitto, quibus gratulor pariter et exhortor ut in confessione caelestis gloriae fortes et stabiles perseueretis et ingressi uiam dominicae dignationis ad accipiendam coronam spiritali uirtute pergatis, habentes Dominum protectorem et ducem qui dixit: et ecce ego uobiscum sum omnibus diebus usque ad consummationem mundi. o beatum carcerem quem inlustrauit uestra praesentia. o beatum carcerem qui [*]( 18 Matth. 28, 20. ) [*]( Epist. VI. — Incipit ad Rogatianom (iuniorem add. C"QT) et ceteros (ceteris N, om. CQT) confessores (confessoribae N) CPNQRT, lncipit ad Rogationem Cl, Incipit ad confessores LP. — 2 cyrrianus T seagio et Cl, om. LNPT rogatiano iuniori CB 3 domino CBTv 4 carissimi ac beatissimi v optas R (as tnras.), ortans C\' ipse]∗∗sei R 6 possit t CQ, posse M «** quam L (per eras) 7 ut om. Bl conplecteremini B er sed mini in ras., conplecteret C me om. C 8 in obsequia R 9 respuere R, res fuerunt C\' iO gloriose uocem C dni C*B, dno C1 LT etiam] et tam R, me T in ras. 11 despectu L conspiciendo] conspiciamus indeque C 12 dno CBV letiae C 13 et ad] et C 14 et exhortor] et jponeo T B. l. ut in] uti LPT1 confessionem 01 Tl 15 caelesti gloria 01 et fortes et C 16 ad om. LR 17 dno L profectorem Q (protectorem M) 18 et om. T\'v diebus diebus B 19 mundi] saeculi CBV 20 qui om. R )

481

homines Dei mittit ad caelum. o tenebras lucidiores sole ipso et luce hac mundi clariores, ubi modo constituta sunt Dei templa et sanctificata diuinis confessionibus membra uestra.

Nec quicquam nunc uersetur in cordibus et mentibus uestris quam diuina praecepta et mandata caelestia, quibus nos ad tolerantiam passionis spiritus sanctus semper animauit. nemo mortem cogitet sed immortalitatem nec temporariam poenam sed gloriam sempiternam, cum scriptum sit: pretiosa est in conspectu Dei mors iustorum eius. et iterum: sacrificium Deo spiritus contribulatus, cor contritum et humiliatum Deus non despicit. et iterum ubi loquitur scriptura diuina de tormentis quae martyras Dei consecrant et ipsa passionis probatione sanctificant: et si coram hominibus tormenta passi sunt, spes eorum inmortalitate plena est. et in paucis uexati in multis bene disponentur, quoniam Deus temptauit illos et inuenit illos dignosse. tamquam aurum in fornace probauit illos et quasi holocaustam hostiam accepit illos. et in tempore erit respectus illorum. iudicabunt nationes et dominabuntur populis, et regnabit dominus eorum inperpetuum. quando ergo iudicaturos uos et regnaturos cum Christo Domino cogitatis, exultetis necesse est et futurorum gaudio praesentia supplicia calcetis, scientes ab initio mundi sic institutum ut laboret istic in saeculari conflictatione iustitia, quando [*]( 8 Ps. 115,15. 9 PS. 50, 19. 13 Sap. 3, 4-8. ) [*]( 1 dei mittit] dimittit C oex quo T 2 hac] ac RT sed exp. T 3 sanctificanda Tv 4 uersatur C 5 quam] nisi C -nos] non R, uos N" 7 nec N corr. temporalem C 8 est om. C 9 dm Cv iastoram] sanctorum Q 11 despiciet CR 12 martyres CNTv in ipsa CQRv 13 sanctificat R 14 eorum] illorum CR immortalitatem JB, inmortalitatis C 17 portabit CIB 18 quasi] ut Q holocansta CV, holocaustum Q, holocausti RT sed i corr. hostia CR 19 illorwn] add. CRv: fulgebunt iusti (iusti om. R) et tamquam scintillae in harundineto discurrent; om. hoc additamentum reliqui codd. et V 20 populi Q (populis M) regnauit Q eOlUm dominus v 21 perpetuum] aeternum Q 11* t 22 et] ut C 23 sic] huius C 24 labore IIII sic T, labore inssit C in] cum TQ institiam L ) [*]( m. ) [*]( 31 )

482

in origine statim prima Abel iustus occiditur et exinde iusti quique et prophetae et apostoli missi quibus omnibus Dominus quoque in se ipso constituit exemplum, docens ad suum regnum non nisi eos qui se per suam uiam secuti sint peruenire dicens: qui amat animam suam in isto saeculo, perdet illam et qui odit animam suam in isto saeculo, in uitam aeternam conseruabit illam. et iterum: nolite timere eos qui occidunt corpus, animam uero non possunt occidere. magis autem metuite eum qui potest et animam et corpus occidere in gehennam. Paulus etiam nos adhortatur ut qui ad Domini promissa uenire cupimus imitari Dominum in omnibus debeamus. sumus, inquit, filii Dei: si autem filii, et heredes Dei, coheredes autem Christi, siquidem compatiamur ut et conmagnificemur. addidit etiam conparationem praesentis temporis et futurae claritatis dicens: non sunt condignae passiones huius temporis ad superuenturam claritatem quae reuelabitur in nobis. cuius claritatis gloriam cogitantes pressuras omnes et persecutiones tolerare nos conuenit, quia etsi sunt multae pressurae iustorum, ex omnibus tamen liberantur qui in Deum fidunt.

Beatas etiam feminas quae uobiscum sunt in eadem confessionis gloria constitutae, quae dominicam fidem tenentes et sexu suo fortiores non solum ipsae ad coronam proximae sunt, sed et [*]( 4 Io. 12, 25. 7 Matth. 10, 28. 12 Bom. 8,16.17. 16 Bom. 8,18. ) [*]( 1 originem T\' Q primo CR, mundi prima Q 2 qui CB dno C 3 ducens ex docens C 4 niam suam OBv sunt MT (sint Q) 6 uita aeterna Q 7 conseroamt QR 8 uero] autem Q 9 metuit N\', metuite B in rag. et animam] animam C 10 et cor II reliquam huius epistulae partem et initium proximae (Ad Antonianum) om. P gehenna C 11 adortat C dum R ITI, dT nri Q 12 dncT LR, dm Q 13 et heredes CLQTV, dei et heredes N, et heredes heredes quidem Bv 14 et] aic C commagnificemttr C* in marg., conglorificemnr 01 in COfIt. 15 addit CV 16 ducens T\' passionis 01 TI Q 18 claritatem 01 gloria R 19 persecntionem C tolerare] colet probare C etsi] nt si L 20 liberantibos C ,21 dum V, dno CR confidunt C 22 beatos C 22 gloriam 01 24 gloriae coronam v proxime CQ (prorlmae M) )

483

ceteris quoque feminis exemplum de sua constantia praebuerunt. ac ne quid deesset ad gloriam numeri uestri, ut omnis uobiscum et sexus et aetas esset in honore, pueros etiam uobis gloriosa confessione sociauit diuina dignatio, repraesentans nobis tale aliquid quale Ananias Azarias Misael inlustres pueri aliquando fecerunt, quibus inclusis in caminum cesserunt ignes et refrigerium flammae dederunt praesente cum illis Domino et probante, quod in confessores et martyras eius nihil posset gehennae ardor operari, sed quod qui in Deum crederent incolumes semper et tuti in omnibus perseuerarent. et consideretis diligentius peto pro uestra religione quae apud illos pueros fides fuerit, quae promereri plenius Deum potuit. ad omnia enim parati, sicuti omnes esse debemus, aiunt regi: Nabuchodonosor rex, non opus est nobis de hoc uerbo respondere tibi. est enim Deus cui nos seruimus potens eripere nos de camino ignis ardentis, et de manibus tuis, rex, liberabit nos. et si non, notum tibi sit quoniam diis tuis non seruimus et imaginem auream quam statuisti non adoramus. cum se et crederent et pro fide sua scirent posse etiam de praesenti supplicio liberari, iactare hoc tamen et uindicare sibi noluerunt dicentes et si non, ne minor esset confessionis uirtus sine testimonio passionis. addiderunt posse omnia Deum [*]( 13 Dan. 3, 16-18. ) [*]( 2 ac] an C numeri] muneris V omnes C, omnibus N 3 prius et om. L, est M (et Q) et] et C gloriosam L\' T\' Q confessionem T\' Q 4 representes R aliquod T 5 annanias CLTannanios R et misael CLBv 6 inclusum 01 cessauerunt R refrigerium CQJRV, refrigerii locum LNT 8 martyres CTv nihil eius T sed eius exp. possit ex posse T arbor R 9 quod om. CR incolomes ORTI Q semper] essent T et tuti om. C 10 perseuerent LNT7 Q et] et ut CB 11 illos om. v 12 dominum plenius CRv omni C sicut L, secuti C esse] ae C 13 nabucodonossor R, nabugodonosor C 14 hoc uerbo super ac re C m. 2 uerbo] sermone Q 15 potest B 16 ar- 11 re denti L tuis manibus Q rex om.;NQv liberabit Q, libera aE M, libeb rauit T 17 sit tibi LN quoniam] rex quia Q 19 se et] se Qv 20 liberi Q iactarent C 21 dicentes] licet Q et si non ne] ut non eis C, non Q confessionis ex contemionis R ) [*]( 31* )

484

facere, sed tamen non in hoc fidere ut liberari in praesentia uellent, sed illam libertatis et securitatis aeternae gloriam cogitarent I

Quam fidem nos quoque retinentes et die ac nocte meditantes toto corde ad Deum prompti contemptu praesentium futura tantummodo cogitemus, fructum regni aeterni, conplexum et osculum Domini, conspectum Dei: ut sequamini in omnibus Rogatianum presbyterum gloriosum senem uiam uobis ad gloriam temporis nostri religiosa uirtute et diuina dignatione facientem, qui cum Felicissimo fratre nostro quieto semper et sobrio excipiens ferocientis populi impetum primum hospitium uobis in carcere praeparauit et metator quodammodo uester nunc quoque nos antecedit: quod ut consummetur in uobis adsiduis orationibus Dominum deprecamur, ut initiis ad summa pergentibus quos confiteri fecit faciat et coronari. opto uos, fratres carissimi ac beatissimi, in Domino semper bene ualere et ad coronae caelestis gloriam peruenire.

Epistula VII.

CVPRIANVS PRESBVTERIS ET DIACONIBVS FRATRIBVS CARISSIMIS s.

Saluto uos, fratres carissimi, per Dei gratiam incolumis, optans cito ad uos uenire, ut desiderio tam meo quam uestro et [*]( 1 sed] se Q 2 et securitatis om. T aeternam Q 3 noe] aos NRv et die a. n. meditantes om. C 4 prampti LT, prompti et C •* futura B (et eras.) 5 cogitatis nt ad v conplexu Q, conplexi L, etad complexumtf 6 dm et.. B (sed i corr.), dno et L, et C, domini et f) conspectum] uenire pogaiti» add. v sup. atscr. T: oramus antem; et fort. 8 religiosa]jgloriosa CB 10 ferocientis] mentis C 12 consnmetar CB dncTLM (dum Q) 13 snmmam C 14 faciat om. C opto ... peruenire om. C 15 dum TQ (dno M) bene om. N coronam c. gloriae LRv 16 peruenire] ex codice Remigiano add. v: Victor diaconus et qui mecum sunt nos salutant. — Ad Rogatianum (rogationum T) iuniorem et confessores explicit LNTQ, Explicit ad Rogatianum et ceteros confessores S, Explicit C. — ) [*]( Epist. VII. — Incipit ad clerum de cura pauperum EMT, Ad clerum nt cnram pauperum et peregrinorum diligentiorem habeant N m. 2 add. — 18 presbyteris b1) N 20 famgaimi om. N incolomis EI M gratioptans T)

485

omnium fratrum satisfiat.. oportet nos tamen paci communi consulere et interdum quamuis cum taedio animi nostri deesse uobis, ne praesentia nostri inuidiam et uiolentiam gentilium prouocet et simus auctores rumpendae pacis, qui nos magis quieti omnium consulere debemus. quando ergo uos scripseritis rebus compositis me uenire debere aut si ante dignatus fuerit Dominus ostendere, tunc ad uos ueniam. ubi enim mihi aut melius possit esse aut laetius quam illic ubi me Deus et credere uoluit et crescere? uiduarum et infirmorum et omnium pauperum curam peto diligenter habeatis. sed et peregrinis si qui indigentes fuerint sumptus suggeratis de quantitate mea propria quam apud Rogatianum compresbyterum nostrum dimisi. quae quantitas ne forte iam uniuersa erogata sit, misi eidem per Naricum acoluthum aliam portionem, ut largius et promptius circa laborantes fiat operatio. opto uos, fratres carissimi, semper bene ualere [et nostri meminisse. fraternitatem uestram meo nomine salutate et ut nostri memores sint admonete.]