Epistulae

Cyprian Saint, Bishop of Carthage

Cyprian. Saint. S. Thasci Caecili Cypriani Opera omnia, Pars II (Corpus Scriptorum Ecclesiasticorum Latinorum, Volume 3.2). Hartel, Wilhelm von, editor. Vienna: Gerold, 1871.

Quam laetus illic Christus fuit, quam libens in talibus seruis suis et pugnauit et uicit protector fidei et dans credentibus tantum quantum se credit capere qui sumit. certamini suo adfuit, proeliatores adque adsertores sui nominis erexit corroborauit animauit. et qui pro nobis mortem semel uicit semper uincit in nobis. cum uos, inquit, tradiderint, nolite cogitare quid loquamini. dabitur enim uobis in illa hora quid loquamini. non enim uos estis qui loquimini, sed spiritus patris uestri qui loquitur in uobis.

Documentum rei praesens proelium praebuit. uox plena spiritu sancto de martyris ore prorupit, cum Mappalicus beatissimus inter cruciatus suos proconsuli diceret: uidebis cras agonem. et quod ille cum uirtutis ac fidei testimonio dixit Dominus inpleuit. agon caelestis exhibitus et Dei seruus in agonis promissi certamine coronatus est. hic est agon quem propheta Esaias ante praedixit dicens: non pusillum uobis certamen cum hominibus, quoniam Deus praestat agonem. et ut ostenderet quis hic agon futurus esset, addidit [*]( 1 Ps. 115, 15. 10 Matth. 10, 19. 20. 20 Es. 7, 13. 14. ) [*]( 1 et] ac C monente] meinmiese P est om. P dei C*JS\'Q 2 iustorum] sanctorum Q; cf. p. 344,16; 129, 6 quae] qui B emit] eximit C 3 praetiosa uis sanguis C quae] qui P accipit LM (accepit Q) dei] do CPBv, fidei N 4 uirtutis] ueritatis C 5 illic] in illis P 6 protecta C et om. CB 7 capere] accipere NY qui] quo C sumit] sumac N certaminis sui C afuit N 8 adque adBertores om. B 9 semel uicit om. N, semel mihi B uicit B 10 traderint N 11 dabitur ... loquamini om. P 12 loquamini L sed a in i corr. m. 2, loquimini N 14 documenta C spã sci N 15 prorumpit C1, praerupit B 16 inter] in N cruciatos Q, cruciatu Cl suo CIN cras] trans N 17 dominus] deo N 18 conpleuit C aoon C, agonem N et] est P 19 praemissi P certamen C coronatur (est om.) P 20 eseias ante PQ, se testante N praedixit] promisit P 22 hic om. P esset futurus P )

493

dicens: ecce uirgo in utero accipiet et pariet filium et uocabitis nomen eius Emmanuel. hic est agon fidei nostrae qua congredimur, qua uincimus, qua coronamur. hic est agon quem nobis ostendit et beatus apostolus Paulus, in quo oportet nos currere et ad coronae gloriam peruenire. nescitis, inquit, quia qui in stadio currunt omnes quidem currunt, unus tamen accipit palmam. sic currite ut occupetis. et illi quidem ut corruptibilem coronam accipiant, nos autem incorruptam. item suum certamen ostendens et hostiam se Domino cito futurum esse promittens ait: ego iam libor, et tempus instat assumptionis. bonum agonem certaui, cursum perfeci, fidem seruaui. iam superest mihi corona iustitiae quam mihi reddet Dominus in illa die ille iudex iustus, non solum autem mihi, sed et omnibus qui dilexerunt aduentum eius. hunc igitur agonem per prophetas ante praedictum, per Dominum commissum, per apostolos gestum Mappalicus suo et collegarum suorum nomine proconsuli repromisit. nec fefellit in promisso suo uox fidelis. pugnam quam spopondit exhibuit et palmam quam meruit accepit. istum nunc beatissimum martyrem et alios participes eiusdem congressionis et comites in fide stabiles, in dolore patientes, in quaestione [*]( 5 I Cor. 9, 24. 25. 11 II Tim. 4, 7. 8. ) [*]( 1 nterum NRVv et pariet om. P 2 uocabitur C emmannhel LNl2 3 uincimur C est om. N 4 et om. Pv paulus apostolus v, apostolus N 5 ad om. N gloriam coronae P, coronam gloriae v dicens nescitis Q 6 stadio currit P 7 ut ex et C 8 omnes occupetis P, occupetis omnis autem qui agonizatur in omnibus (nominibuB R) continens est CR et] ut CN ut om. N 9 nos] uos Q incorruptibilem Q 10 ostendens om. P dnT LRv, dno et C futuram CRP 11 delibor C, imolor Q adsumptionis meae Pv 12 agonem super certamen Bcr. Cm. 2 fide B 14 reddet cfns mihi Q illo die R, illum diem C ille om. C\'P iustus iudex Pv 15 qui om. B dilexerint N, diligunt Qv 17 apostolum P 18 mappao • licus suo 12 nomen N 19 promissu 02NRI, promiss*o P (u eras.) suo om. P 20 ezpopondit N et] ez R palma 22* nune] hunc P 21 congressionis] consensionis P 22 et] eius et N, milites et v )

494

uictores ut ceteri quoque sectemini et opto pariter et exhortor, ut quos uinculum confessionis et hospitium carceris simul iunxit iungat etiam consummatio uirtutis et corona caelestis, ut lacrimas matris ecclesiae quae plangit ruinas et funera plurimorum uos uestra laetitia tergeatis et ceterorum quoque stantium firmitatem uestri exempli prouocatione solidetis. si uos acies uocauerit, si certaminis uestri dies uenerit, militate fortiter, dimicate constanter, scientes uos sub oculis praesentis Domini dimicare, confessione nominis eius ad ipsius gloriam peruenire, qui non sic est ut seruos suos tantum spectet, sed ipse luctatur in nobis, ipse congreditur, ipse in certamine agonis nostri et coronat pariter et coronatur.

[*]( s ) Quod si ante diem certaminis uestri de indulgentia Domini pax superuenerit, uobis tamen manet uoluntas integra et conscientia gloriosa. nec contristetur aliquis ex uobis quasi illis minor qui ante uos tormenta perpessi uicto et calcato saeculo ad Dominum glorioso itinere uenerunt. Dominus scrutator est renis et cordis, arcana perspicit et intuetur occulta. ad coronam de eo promerendam sufficit ipsius testimonium solum qui iudicaturus est. ergo utraque res, fratres carissimi, sublimis pariter et inlustris: illa securior ad Dominum uictoriae consummatione properare, haec laetior accepto post gloriam commeatu in ecclesiae laude florere. o beatam ecclesiam nostram quam sic honor diuinae dignationis inluminat, quam temporibus nostris [*]( 1 ut] et C hortor P 2 consensionis P iimciit CN 3 etian et P consomationis C\' coronae P lacrimam G, ad lacrimas N 5 uestram laetitiam Q tergatis C1 6 exemplum C, exemplis N pronocauerit CRV 7 certamini L 8 dno N 9 qui ex quia C 10 ut ex et C tantum spectet om. B sed et NPv, se B 11 ipse oin. B congregit N et coronat ... L 13 uestri om. C 12 coronatus L 13 si ante] stante N indulgentie C dei P, dum N, domo C 14 maneat c, monet C, om. P et om. P 15 tristetur Lx aliqui P1 16 minor ait Nv quia ante Bl, quia nec C perpessi estis C sed estis add. m. 2 17 peruenerunt CNB 18 est] et L, est •* B cordis et renis Q archana NR1 Q et om. N intuemini C 19 de eo] domini V, dum N, dei P1 sed suam s.l.m.2 20 utraque] aeraque C sed que exp. m. 2 carissimi] dilectissimi P 21 securiora N deum L, dum nri P consummationem Q 22 properasse CB haec] hic Q letitior N, letiora C 23 ecclesia P laudem C o om. P quam sic] quas hic C 24 quam] qua C )

495

gloriosus martyrum sanguis inlustrat. erat ante in operibus fratrum candida: nunc facta est in martyrum cruore purpurea. floribus eius nec lilia nec rosae desunt. certent nunc singuli ad utriusque honoris amplissimam dignitatem. accipiant coronas uel de opere candidas uel de passione purpureas. in caelestibus castris et pax et acies habent flores suos quibus miles Christi ob gloriam coronetur. opto uos, fortissimi ac beatissimi fratres, semper in Domino bene ualere et nostri meminisse. ualete.

Epistula XI.

CVPRIANVS PRESBVTERIS ET DIACONIBVS FRATRIBVS S.

Quamquam sciam, fratres carissimi, pro timore quem singuli debemus Deo uos quoque illic adsiduis orationibus et enixis precibus instanter incumbere, admoneo tamen etiam ipse religiosam sollicitudinem uestram ut ad placandum adque exorandum Deum non uoce sola, sed et ieiuniis et lacrimis et omni genere deprecationis ingemescamus. intellegendum est enim et confitendum pressurae istius tam turbidam uastitatem quae gregem nostrum maxima ex parte populata est et adhuc usque populatur secundum peccata nostra uenisse, dum uiam Domini non tenemus nec data [*]( 1 gloriosis PlR, gloriosos C sanguinis N I 2 purporea CQ, item l. 5 3 nec rosae nec lilia NP singulari N 4 honoris ex a horis L accipiunt P uel C 5 operibus CR 6 milites P ob gloriam] gloria N 7 coronantur P, coronetur amen N opto ... ualete om. P; opto ... meminisse C in marg. add. fortissimi a. b. f.] frs kJñi N 8 dum Q (dno M) nostri meminiase] um esse R ualete om. NP - Ad martyras et confessores (et confessores om. P) explicit LPQ, Explicit (epistola Cipriani add. C) ad martyres et confcssores CR, b martyribus eiusdem explicit N. — ) [*](Epist. XI. — Incipit ad clerum de deprecando (precando P1) deo pro peccatis nostris (pro p. nostris om. R) CLNPQR — 10 presbyterorum et de diaconorum L, ppbD et aa: M, prbris et dilectissimis Q fratribus exp. in C, fratres Q1, ff M 13 etiam] et Pv religiosa sollicitudine neatra R 14 adque ad CR dominum CRv 15 sed et] sed C 17 pressuram N am in ras. istius iam C, iusticiae et ex iusticiam N II turpidam B castitatem C 18 maxime C 19 tenemna] temus R )

496

nobis ad salutem caelestia mandata seruamus. fecit Dominus noster uoluntatem patris, et nos non facimus Dei uoluntatem patrimonio et lucro studentes, superbiam sectantes, aemulationi et dissensioni uacantes, simplicitatis et fidei neglegentes, saeculo uerbis solis et non factis renuntiantes, unusquisque sibi placentes et omnibus displicentes. uapulamus itaque ut meremur, cum scriptum sit: seruus autem ille qui cognoscit uoluntatem domini sui et non paruerit uoluntati eius, uapulabit multas. quas autem plagas, quae uerbera non meremur, quando nec confessores qui exemplo ceteris ad bonos mores esse debuerant teneant disciplinam? itaque dum quosdam insolenter extollit confessionis suae tumida et inuerecunda iactatio, tormenta uenerunt, et tormenta sine fine tortoris, sine exitu damnationis, sine solacio mortis, tormenta quae ad coronam non facile dimittant sed tamdiu torqueant quamdiu deiciant, nisi si aliquis diuina dignatione subtractus inter ipsa cruciamenta profecerit, adeptus gloriam non termino supplicii sed uelocitate moriendi.

Haec patimur delicto et merito nostro, sicut praemonuit diuina censura dicens: si dereliquerint legem meam et in iudiciis meis non ambulauerint, si iustificationes meas profanauerint et praecepta mea non obseruauerint, uisitabo in uirga facinora eorum et in flagellis delicta eorum. uirgas igitur et flagella sentimus qui Deo nec bonis factis placemus nec pro peccatis satisfacimus. [*]( 7 Luc. 12, 47. 20 Pa. 88, 31-33. ) [*]( 1 facit P 2 patris ... uoluntatem om. R domini Cv 3 superbiam sectantes om. C 4 uagantes Q, uitantes C simplicitatem Q, simplicitatis ex unusquisque C fidem Q 5 solis L s. I. m. 2 tibi Ll 6 uapulare C ut om. C 7 cognouit C 9 uapulauit MR (uapulabit Q) multis f) 10 ceteros P 12 insolentes C tumida] timor C iactantia in C 13 uenerunt ex uerentur Mm. 2 (uenerunt Q), nerterant C et om. C et tormenta eras. in N 15 demittant Q 16 defecerit Oxon. 17 ad tempus gloria. Q (adeptus gloriam M) t 19 praemoneo C 20 derelinquerint C in om. LIN 21 si iustificationes ... obseruauerint om. Cl 24 uirgas eorum R 26 dno aiR nec] non LP, de B )

497

rogemus de intimo corde et de tota mente misericordiam Dei, quia et ipse addidit dicens: misericordiam autem meam non dispargam ab eis. petamus, et accipimus: et si accipiendi mora et tarditas fuerit, quoniam grauiter offendimus, pulsemus, quia et pulsanti aperitur, si modo pulsent ostium preces et gemitus et lacrimae nostrae quibus insistere et inmorari oportet, et si sit unanimis oratio.

Nam quod magis suasit et conpulit ut has ad uos litteras scriberem, scire debetis, sicut Dominus ostendere et reuelare dignatur, dictum esse in uisione: petite et inpetratis, tunc deinde praeceptum plebi adsistenti ut pro quibusdam personis designatis sibi peterent, in petendo autem fuisse dissonas uoces et dispares uoluntates et uehementer hoc displicuisse illi qui dixerat: petite et inpetratis, quod plebis inaequalitas discreparet nec esset fratrum consensio una et simplex et iuncta concordia, cum scriptum sit: Deus qui inhabitare facit unanimes in domo, et in actis apostolorum legamus: turba autem eorum qui crediderant anima ac mente una agebant, et Dominus sua uoce mandauerit dicens: hoc est mandatum meum, ut diligatis inuicem, et iterum: dico autem uobis quoniam si duobus ex uobis conuenerit in terra de [*]( 2 Ps. 88, 34. 10 cf. Matth. 18, 19. 16 Ps. 67, 7. 17 Act. 4, 32. 19 Io. 15, 17. 20 Matth. 18, 19. ) [*]( 1 intimo] toto C mia di N 3 accipiemus ONRfJ, accipiamus Q in accipiendo CB 4 more 01 grauiter] add. fuerit Cl, exp. m. 2 5 et om. Q aperietur CRQv et gemitus] gemitus v 6 et si sit] si sit CQB, ws si sit N 7 unianimis LQ 8 quis m. suasis R scriberemus CR 9 scire] scribere R ostendere et om. CR dignatus est Of) 10 esse corr. in 8 Q m. 2 (esse M) impetrabitis C, imperatis RI, inpetratis Q (inpetratis M) 11 adsistent enim C 12 peterent] penetrent corr. in impetrent C fuerunt dissones C (es corr. in ae m. 2) uoce L1 13 dixerit ex dixerunt C 14 impetrastis R, impetrabitis C 15 fratruum L confessio C et] in Q (et M) concordias R 16 habitare CR nnianimes CLN ut saepius 17 legimus CQ turbae P2, turbo. turba R quae ex qui P m. 2 18 animi R 1 dno C conuenerint C ) [*]( III. ) [*]( 32 )

498

omni re quamcumque petieritis continget uobis a patre meo qui in caelis est. quod si duo unanimes tantum possunt, quid si unanimitas apud omnes esset? quod si secundum pacem quam Dominus nobis dedit uniuersis fratribus conueniret, iam pridem de diuina misericordia inpetrassemus quod petimus nec tamdiu in hoc salutis et fidei nostrae periculo fluctuaremus : immo uero nec uenissent fratribus haec mala, si in unum fraternitas fuisset animata.

Nam et illud ostensum est quod sederet paterfamilias sedente sibi ad dexteram iuuene, qui iuuenis anxius et cum quadam indignatione subtristis maxillam manu tenens maesto uultu sedebat. alius uero in sinistra parte consistens rete portabat, quod se mittere ut circumstantem populum caperet minabatur. et cum miraretur quid hoc esset ille qui uidit, dictum est ei iuuenem qui ad dexteram sic sederet contristari et dolere quod praecepta sua non obseruarentur, illum uero in sinistra exultare quod sibi daretur occasio ut a patrefamilias potestatem sumeret saeuiendi. hoc prius longe ostensum est quam tempestas uastitatis huius oriretur. et uidemus inpletum quod fuerat ostensum, ut dum Domini praecepta contemnimus, dum datae legis mandata salutaria non tenemus, facultatem nocendi inimicus acciperet, minus armatos et ad repugnandum minus cautos iactu retis operiret.