De Statu Animae

XIII. QVOD EX DVABVS SVBSTANTIIS CONSTAT HOMO INMORTALI ET INLOCALI ANIMA ET MORTALI ET LOCALI CORPORE, ET SICVTI INMORTALITER ANIMA PATITVB, SIC INMORTALITER ET INLOCALITER GLORIATVR.

Dicis etenim: cum uerbi gratia Petri uel Pauli sibi speciem animus intra mentis arcana depingit, numquid statim intimas paradisi sedes ubi eos esse [*]( 24 cf. pag. 11, 14 ) [*]( 1 ille] ipse G 2 si] se p 6 qui B 7 terra] est add. p* 8 ipso C 9 ipsi A sicut B ueracitur R 10 intuere C homines B quot B 11 humanus] hominis px 12 natus AB creatori B 14 humanis A 15 possit CMb quo B 16 nec ABDF, in p* ista Mb, istis p Seh. supra Barthio suspectum iusta p* 17 cedo Barikio suspectum et iam DM editores etiam] et add. B 24 enim CO 25 archana ABS 26 esse om. S )

nouit penetrauit ? aut cum sibi in corde diuitis illius flammas ex lectione proposuit, numquid iam ad tormentorum eius loca ac uiuis inaccessibilia inferi profunda descendit? iam scilicet tibi, prout par fieri fuit, de incorporalibus animarum locis et de inferno atque paradiso et de animae sine corpore incorporali contuitu, cum de diuite illo et paupere uerba fecimus uel cum de animae duplici uisione tractauimus, responsa redhibui. quia uero nunc illud, quod inferna uiuis inaccessibilia esse dixisti, indiscussum restat, quatenus dixeris quaero, scilicet ex anima constamus et corpore. ac licet ambigat nemo quid inmortale in nobis quidue mortale sit, ego tamen tecum sic agam, ut de utra mauis respondeam. si ex neutra nostri substantia morimur, nihil nostrum ad inferna descendit, quia inferos uiuis inaccessos esse dixisti. si utraque morimur, ergo et corpus ad inferna descendit, nec longe nobis corporea haec inferna quaerenda sunt, quando quidem ipsum sepulcrum domini est locusinferni. sed hanc utramque absurditatem sententia sana respuit, ergo nec in utraque substantia morimur nec in utraque non morimur, uiuitque anima etiam posito corpore, quamlibet si per peccata deo suo priuetur mortua iure dicatur. credibile tamen prorsus non erit, quod peccatrix anima id ipsum ut anima sit amittat, cum etiam corpori mortuo corpus esse non pereat. ut enim moriatur corpus, cum uita omni [*]( 1 nouimus GS et Faustus 2 flammis B pposuit Mb 3 acui nls S accessibilia AB, inaccessabilia B 4 inferni p discedit R 6 contoita C, intuita Mb, contuitum B 7 facimus BL 8 responsu ADEF responde red/lilbui B 10 scilicet] an add. p* 11 ac licet] adia B 12 de utra] nentra M 13 utro A, utrft BHBS1 mauis] gratiS add. B neutro AS1, neutram B nostri CQM, nostrae ABR, nostra rell. et Sch. substantiae A morimus B 14 infer//a A quia inferos deacendit om. S . 15 dixi Galland. utroque A 19 ne Mb in om. F subatantia-utraque om. BDF 20 non om. A, nunc G 21 peccatum Mb 23 amittatnr B corpore p* 24 omnia DF ) [*]( 12* ) amittit animam, anima uero animam non amittit. quocirca anima inmortalis est, corpus uero mortale. quodsi corpus inferna non ingreditur utpote sepulcro mandatum atque in diuersas mundi partes pro elementorum quae sibi in illud concinuerant diuersitate discerptum et animus non accedit inferna, quia sententia tua inferos uiuentibus claudit: aut nulli ergo sunt inferi aut ad eos hominum nemo descendit atque ita fidei nostrae ratio periclitabitur, si nec redemptoris anima inferos adeundo redeundoque reserauit. satis est dici potuisse quaecumque illa inferna sunt uiuentibus inaccessa fore, cum constet eadem nisi uiuentibus adiri non posse.

Reminiscere nunc in id te statum tui posuisse tractatus, ut si quantitati uel localitati subiacere animam probare potuisses, de corporalitate eius tecum pars etiam diuersa sentiret. uerum si bene scriptorum tuorum recolis, animaduertere simul potes proposuisse te potius de quibus disputandum foret, quam de propositis disputasse nec te academicorum seniorum more nescientiam tuam scisse, sed iuxta sectae ipsius iuniores utrum scires aliquid ignorasse. quis autem positis temere duobus, in quibus necessario operis uniuersi corpus omne consistat, non utrumque primum, si queat, alterutrumque scilicet, si utrumque nequeat, enisu cuipiam si non probabile, certe [*]( 1 amittat BGS\' anima BDFHI anima] corpus Mb animam uero anima D 3 ut potest A, ut pate B 4 partes] uel add. B 5 concinuerant aeripsi coll. pag. 73, 10, ceterum hanc seriptam lectionem esse dicit Schottm in notis, conciuerant CM, continuerant b, concitauerant EG, concitauerant reU. et Sch. tn textu, putabam oiim coiuerant scribendum esse discreptum AB, discretum DEF Sch. aooedit] ad add. E et p\' 6 uerba quia-claudit uncis indusit Sch. 10 refore A 11 eonstat b nisi uiuentibus adire S 12 potuisse ABC1 13 localitate ABWB 14 di- uereentiret B 15 potest BIPB 17 praepositis Ab, ppositis BMR hacademicorum C, achademicorum S 18 iuxte A 19 quid A atf positis M, antepositis b 20 consistit BC\'D S1 21 alterutrum libri praeter M et Sch. 22 enisu] quia enim b cupiam CB, quippiam Mb, quopiam GT Sch. )

credibile faciat? duo haec in uictoriam nempe conueniunt, ut auctori probo causae probitas compos sit. horum minus uno uirtus actionis infringitur, si desit utrumque, cassatur. sic nunc equidem obliuiosum te pariter et ignarum defensorem nancta fallacia penes intellectu uigidos non solum illud negotii facessiuit, ut tibi super his credi non oportere pateat, sed ut ueritas, cui credendum semper est, clarior inlustriorque sub necessitate conflictus et conparatione falsitatis appareat.

XIIII. QVIA ANIMA IN CORPORE NON TENETVR INCLVSA NEC MO- VETVB DE LOCO AD LOCVM, CVM MOVEATVE TEMPORALITER PER ADFECTVM.

Igitur qualitatem quantitatem et localitatem animae daturum te sponte professus es moxque subiungis: quo modo non localis sit, quae inserta membris et inligata uisceribus solis motibus uaga condicione substantiae tenetur inclusa? uix sane ut aliquid perperam forte sentires atque id ipsum ueri simile uideri contenderes, error unum ueniabile facere potest, aliud ignoratio erroris. uerum nunc miris modis stupeo te tam dissidentia tamque diuersa uno propemodum momento atque eodem paene uerbo dixisse: ergo inligata membris uaga est motibus, et item: motibus uaga condicione substantiae [*]( 14 cf. pag. 11, 2 ) [*]( 1 uictoria Mb auctori M in textu, uel uictori M in marg. el b 2 fit B minus horum si desit, uno nirtus actionis infringitur, M utrumque cassatur Barthius 3 instringitur B oassatur OLS, cansatur reU. et editores, cessatar p* si ABCJSLBS 4 obliuio sumpte B, oblini//sũte S ignorum B 5 nacta DEFL editores, nal/cta BHMS intellectus Sch. rigidos p negotium Sch. 6 semper b 15 locali B est legitur apud Faustum 17 niz DElFP Sch., nis Mb, nir rell. cum T perferam Mb 18 nirisimile R 19 uenerabile M (corr. in marg.) 20 mirimodis Scb. ■ tamquam dissidentia B tamquam dinersa B 23 et om. ABDEF condicionis ABH1RS, condicioni L )

tenetur inclusa. si intra saeptum corporis, ut tu ais, anima mouetur, uidelicet stans mouetur, quod dici ratione non sinitur. sin uero extra corpus motibus differtur, inclusa igitur condicione substantiae non tenetur. quia autem dicit solis motibus uaga? quasi quidquam uagari possit inmotum aut non sit facilius moueri et non uagari, quod facit animus per adfectum, quia subiacet utique motui non secundum locum, quam uagari quippiam nec moueri, quod est utique proprium corporis, quia subiacet et motioni per locum. tu uero illam et stare uagam et uagari dicis inclusam, cum, sicut supra iam constitit, et moto corpore consistere et moueri possit inmoto.

En quatenus de localitate animae disputauisti, in hoc tamen temet ignauiae non arcesso. illud equidem nequiuisti, scilicet quod in hoc praesertim loco ne potissimus orator quisque potuisst, quantalibet enim dicendi copia praeditus adsertor falsi contra perspicuam ueritatem mentiri potest, fallere non potest. de quantitate autem cur te disputaturum spoponderis nihilque de eadem disserueris, non possum obliuionis fuisse dicere, cum satis constet ne nomen eius nisi ex memoria potuisse proferri. illud ergo magis credendum est te non noluisse aut oblitum fuisse dicere, sed nihil quod diceres inuenisse. quid itidem congruit uel in disputationem uocare reticenda uel reticere proposita? iam de qualitate controuersia non erit, cui animam subiacere non renui, quae scilicet si, ut quantitatis, ita etiam [*]( 1 tute G ais (g in ras.) B, agis B 2 stans] flens G dl « ratio A 3 si Mb defertur E\'S Sch., differtar L inclasa 8 7 quia] qui p eabiaceat Bl 9 subiaceat Bl et post Btibiacet om. libri praeter M et Sch. 10 uagare R 11 moto] nemo ABDF immota p* 12 lacalitate JR atamen A 14 praeseram B, praesenti M (corr. in marg.) editores, erat praesens D, praesens erat EF nec Mb 15 adserto B 16 pspicaam M, spicoam B mentire B 17 qaantite A 19 satis constet] stet B ne nmn M, neminem b proferre B 20 ergo magis] enim mage G o noluiae ex aolaisse M, noluisse b ablita S 21 quid] cur p* ididem AH1M, id itidem p* 22 redicenda BDFFH\'B, dicenda Sch. 23 animam ABDFPF 24 renai FPGM, rennait CB, rennit reU. et Sch. qaae] si add. libri praeter AM et Sch. sicuti libri praeter M, sicat SeA. )

qualitatis expers esset, profecto enim deus esset, identidemque si, ut qualitati, ita etiam quantitati cederet, corpus esset. nunc uero medioximum quiddam naturae incorporeae, sed creatae sortita nec deus est, quoniam qualitatem habet, nec corpus, quia non habet quantitatem.

. Et quoniam uti agitatis retro disputationibus edocuimus nimis late patet in huiusce <modi) quaestionibus inmensum, principalium origines conplexa causarum inspici porro intus usque nequaquam potest, nisi duplicis creaturam substantiae, quoad homini posse fas siuit, adhibito iudicii libramine secernas, aut usquequaque cessandum est aut istis illuc lineis adeundum, ut primum ab incorporeo corpus dirimas, dehinc sicut in ipso omnimodo corporum genere atris splendentia, sublimia depressis, pretiosa uilibus anteponis, ita etiam in incorporeis quae creata sunt humanas belluinis, in ipsis itidem quae humanae sunt prudentes stolidis, in his porro itidem quae natura uigent doctas indoctis animas anteuertas. [*]( l enim om. Sch., etiam p\' 2 si ut] sic G, sicut LS, si aut B qualitatS A 5 quoniam BS quantitem A 6 a uerbis et quoniam noui capituli initium facit Sch. 7 in om. libri praeter M et Sch. modi addidi, om. libri quaestionis DEFGS*p* Sch. 9 inmensum] qup add. G 8 origenis S complexae Barthius, complexas Sch. in notis post causanun grauioris interpunctionis signum, quod retinent editores, sustuli 9 creaturam substantiae Mb, creaturae substantiam reU. et Sch. quod BDEF, quę M b 10 hominS B fas siuit] asBuit b, fas fuit coni. Sch., faa sinit p\' secernas CG Mb Sch,, secernet A, secernit S, secernat rell. secemas] ea add. .. libri praeter CGM et Sch. 11 aut] eant S, ut BHLB aut \' usque] cautusque G istius M 12 deinde L in ipso om. B 13 spendentia B 15 ididem B 16 itidem om. S 17 doctos S indoctas B anteponas p* )

XV. QVIA SOL ET LVNA VEL SIDERA CORPORA TANTVM SVNT, NON HABENT SPIRITVS, ET SICVT CORPVS MELIVS INFERIORI CORPORI PRAEPONITVR, ITA SPIRITVS MEMOR INFERIORI SPIRITVI PRAEPONITVR.

Sicuti enim sol corpus est et saxum quodlibet longe disparile huic perinde tamen corpus est, sic equidem omnigenum natura uitarum incorporea scilicet omnis est. sed sicut corpus corpore praecellitur, cum tamen utrumque sit corpus, sic animus animo antefertur, cum tamen utrumque sit animus. et iterum opulens negotium et dites causae ad dicendum proliciunt et paene blanditer obuiae suapte specie describi sese quaesunt atque etiam cogunt. sed hasce excellentias et praeeminentias ac supremitates illi potissimum illi adeant, si qui illi sunt quos ardens euexit in aethera uirtus. uerum enimuero mihi in praesentiarum huic de statu animae quaestioni, prout ille proposuit, quocum congressi sumus, et aliquanto forsan plusculum respondere mihi prouincia fuit: quod rectene an secus fecerim, aequus et doctus arbiter iudicabit. [*]( 15 Verg. Aen. VI 130 ) [*]( 3 melius inferiori scripsi, meliori Mb 6 sextim S 8 scilicet incorporea S corpori ABCHMBSb (L deest) 9 praecellit M corpus - sit add. C* eic] sit B 10 animo om. Galland . 11 discendam p* praeliciunt b, prosiliunt p* 12 pone G . blandiuntur p* obuia G suapte G, subapta Mb, subapte rtU. cum PT suapte] ob add. ABCHLBS specU! 8* discribisse se R 13 atque om. B praeminentias ABS 14 alterum illi om. b, superscr. in L 17 pro omisso ut AB quicum G 18 plusculum DEFG, fosculum reU. et b, plosculum mupicatur SeA. recte C 19 et doctus] edoctus B )