Institutiones

Infirmitas carnis ad puritatem cordis non officit, si haec modo quae fragilitas, non quae uoluptas exigit usurpentur. facilius uidimus uiros qui ab escis corpulentioribus omnimodis!? temperarent, quam moderate usos pro necessitate concessis, qui totum sibi pro amore continentiae denegarent, quam qui eas sub infirmitatis occasione sumentes mensuram sufficientiae custodirent. habet etiam corporis inbecillitas suae continentia ? palmam, dummodo escis defectioni carnis indultis adhuc indigentem se refectione defraudet tantumque esus indulgeat. quantum sufficere ad uiuendi usum temperantiae discretio rigida iudicarit, non quantum desiderii adpetitus exposcit. esculentiores cibi ut procurant corpori sanitatem, ita castitatis non adimunt puritatem, si cum moderatione sumantur. quidquid [*]( 3] Ezech. 16, 49. ) [*]( 1 despoliat G1H2r: dispoliat CAIVLTc adque C luioriae G1H2T 3 profetam CA ilm A 5 habundantia H1T comedebant CG1: recte? 6 dei iudicio A 7 sulfureo C sulphoreo GlHILT 8 proruptum H uitiositatis A2 satietatis uitio HT 9 de] est de G2Sv uegetato A1 uegito G1H2 uigeto G1 perceptione L 10 liberalitate G inmoderata libertate H 11 inuecillitas C animi om. A usurpantis L 12 VIII G infirmitas ... cordis euan. in C offendit H 13 tantummodo Tv fragilitas carnis Ac uoluntas AHT 14 opulentioribus Cc corpolentioribus G2LT 15 moderantes H usus HL concessisse H 17 eis A occassione H occansione T 19 defectionis LI 20 defrudet C fraudet H 21 sufficere om. A iuuendi C 22 iudicaret JP eicolentiores AH1L1 23 cibi om. L\' corporis HTs sauitem H castigatis C 34 quicquid AG2H2LT2 )

Uerissima est itaque patrum probatissimaque sententia, ieiuniorum et continentiae modum in mensura parcitatis tantum et castigatione consistere, et hunc esse perfectae uirtutis in commune omnibus finem, ut escis, quas sumere sustentandi corporis necessitate conpellimur, adhuc in adpetitu earum positi temperemus. quamuis enim quis corpore sit infirmus, perfectam uirtutem aequamque robustis ac sanis in omnibus possidebit, si desideria, quae fragilitas carnis non exigit, mentis rigore castiget. apostolus inquit: et carnis curam ne feceritis in desideriis. non ergo curam eius omnimodis interdixit, sed ut in desideriis fieret denegauit. uoluptuosam ademit diligentiam carnis, gubernationem uitae necessariam non exclusit: illud ne indulgentia carnis ad desideriorum occupationes noxias deuoluamur, hoc uero De corruptum nostro uitio corpus spiritales ac necessarias functiones explere non possit.

Summa igitur continentiae non sola temporis ratione nec escarum qualitate tantummodo, sed ante omnia conscientiae iudicio colligenda est. tantum enim debet unusquisque sibi frugalitatis indicere, quantum corporeae obluctationis pugna deposcit. utilis quidem et omnimodis obseruanda canonica ieiuniorum custodia: sed nisi hanc frugi fuerit ciborum refectio [*]( 13] Rom. 13,14. ) [*]( 2 quamobrem ... uirtus om. L: in marg. m. 2 legitur et (et add. m. 3) ut nulli statui uirtus parsimonii C parsimoma A1 5 VIIII G uerissima ... probatis cuan. in C 6 mensuramC 8 escas A ab escis HTv: cf. ep. 21, 5. 22 11 aequamq\' G robustus G%HT sanus G2H2T (noii corrigere cum r: aeque quam robustus ac sanus possideuitis si V ut uid. 12 carnis fragilitas A non Otn. HTr eget ex egit A 13 inquid AT perficeritis H 14 post desideriis H habet uerba quamuis ... iniirmus (u. 10), suo loco omissa 15 adimit AG1T 16 guueraationem C excluserit G1 17 occupationis H1 18 noxios G1 deuoluatur L1 corrupto C 19 spiritalis H 20 summa... sola tem euan. in C continentia H solo Hl 21 scarum C 23 fragilitatis HT oblectationis A 24 obseruanda est G2v 25 fnigi om. A frugalitatis H frugalis 7\' )

Ad integritatem mentis et corporis conseruandam abstinentia ciborum sola non sufficit, nisi fuerint ceterae quoque uirtutes animae coniugatae. humilitas igitur primitus oboedientiae uirtute et operis contritione corporisque fatigatione discenda est. pecuniarum non solum uitanda possessio, sed etiam desiderium earum radicitus exstripandum, non enim eas sufficit non haberi, quod plerumque solet etiam ex necessitate descendere, sed ne ipsam quidem, si forte oblatae fuerint, habendi recipere uoluntatem. irae conterendus est furor, tristitiae superanda deiectio, cenodoxia, id est uana gloria contemnenda. superbiae calcandus est fastus, mentis quoque ipsius instabiles uagique discursus adsidua dei memoria refrenandi, totiensque nobis est ad contemplationem dei lubrica cordis euagatio reducenda, quotiens subtilis hostis ab hoc intuitu mentem captiuare pertemptans recessibus nostri cordis inrepserit.

Inpossibile namque est extingui ignita corporis incentiua, priusquam ceterorum quoque principalium uitiorum fomites [*](1 pemeniri CG: peruenire rell. v 2 inedia ieiuniorum L 4 coherit CHX inedia C 5 perpetuam Gv 6 destricta GIL 7 castrimargiae GXT castrimargia L 8 elabuntur L melius AH 11 cfficatiam H 12 lassitudinem LXT 13 Ad ex Audi L 14 non sola L 16 contritionem Lx 17 uitanda est HTc 18 extirp. HT 19 habere v 20 discendere AXHX ipsa L forte om. A ablatae H oblitae Lx 21 est om. II 22 coonodoxia GH cenod. LT 23 conculcandus fastus (ota. est) L 24 instabilis AXT assidua* L 26 poruagatio Au intuitum C/1\t27 pertemtans A secessibus GL2\t29 quoque om. A)

quo enim modo flagrantes aestus concupiscentiae, qui non sola instigatione corporis, sed etiam mentis uitio succenduntur, extinxisse credendus est, qui aculeos irae cordis solius intemperantia prorumpentes mitigare non potuit? aut quonam modo putandus est carnis animaeque lasciuientes stimulos retudisse, qui superbiae uitium simplex non quiuit euincere? aut quemadmodum credendus est insertam carni luxuriam conculcasse, qui pecuniarum concupiscentiam forinsecus sitam atque alienam a nostra substantia non ualuit abdicare? qua autem ratione bellum carnis et animae triumphabit, qui idoneus non fuit morbum curare tristitiae? quantalibet urbs sublimitate murorum et clausarum portarum firmitate muniatur, posterae unius quam [?]is paruissimae protarum uastabitur. quid enim differt utrum [*]( 1 dMeribtiB Å 3 castrimargja LiT gnla & H 4 igitur] enim A ardentis AGSv: ardentes HLT cf. cap. 23 tflit. 5 quisquis ALv G non quaerit Hl npquiuorit Lr 7 numquam ... cap. 13 fin. robustioribus adcempta extant in C 8 confidas AH2v leuiore L 9 inferioribus A superaui G1 11 uocubula G2 uideantur AL1 12 munilium IF multas aariasque munilium (monil. L) species AL 13 districta H1 perfecte om. L1 perfecte uirtutem in marg. L1 uirtutem perfecte H 15 flagicantes Lx 16 succendentur L1 extincxiisse CH eitinguisse credendum Lx 18 quodadmodo C quodam modo A: 19 retundisse GHL 20 superriae C quieuit H1LT1 21 luxoriam G1H 22 adque C 23post abdicare r H cap. 13 incipit 24 triumpbauit CL idoneos Gl 25 morbo carere H )