Institutiones

nulla siquidem corporis huius adflictio nullaque cordis contritio ad capessendam ueram illam interioris hominis castitatem possit esse condigna, ut tantam puritatis uirtutem angelis solis ingenitam caelique uernaculam nudo humano labore, id est sine adiutorio dei ualeat obtinere, quia totius boni effectus ab illius profluit gratia, qui tantam perennitatem beatitudinis et inmensitatem gloriae exiguae uoluntati breuique ac paruo cursui nostro multiplicata largitate donauit. [*]( 1] cf. Loc. 23, 40 sqq. 4] cf. n Reg. 12, 13. 11] cf. Eph. 2, 8-0. 19] Rom. 0,16. ) [*]( 1 non distinguit G 2 paradysum G2 paradiso L reoordareniur H intellegemus H: intellegimus GL 3 tautuui H 4 indemptum L1 adeptum Hv 5 tam inmania L penitudinis HL ô dileta H uidemus ex nidemur L 7 equiparasse H 8 qua L1 penitudinis GHL occasaione H 9 materiem LI: materiam GHL\'Tv consumeret L 13 quomammodum LI summam LI 14 dei sit H 16 equiparantis H uolnntis G1 17 subiugatu Lt 10 capissendam H 20 possit HLT: potest Gv 21 familiarem ingenitam L 22 humanoq. H optinero G obtenere H 23 ab om. L eius H que L 24 beatitudinia et inmensitatem om. L uoluntstis L1 )

Omnis enim longaeuitas uitae praesentis, cum ad illam futurae gloriae perennitatem respexeris, euanescit, et dolores cuncti contemplatione illius inmensae beatitudinis effugantur atque ut fumus ad nihil extenuati liquescunt et nusquam ut fauilla conparent.

Quapropter iam tempus est ut ipsis quibus tradunt uerbis patrum sententiam proferamus, eorum scilicet qui uiam perfectionis et qualitatem eius non uerborum iactantia depinxerunt, sed potius re et opere ac uirtute spiritus possidentes experimentis eam propriis et exemplis certissimis tradiderunt aiunt itaque non posse ad purum quempiam carnalibus uitiis emundari, nisi uniuersum laborem suum atque conatum ad tantum perfectionis finem intellexerit non posse sufficere, nec eam nisi dei miseratione et adiutorio conprehendi non tam tradentis institutione quam affectu atque uirtute et experimentis propriis eruditus agnoscat. ad capessenda namque tam magnifica tamque praecelsa puritatis et integritatis praemia quantuslibet ieiuniorum, uigiliarum, lectionis, solitudinis ac remotionis labor fuerit inpensus, condignus esse non poterit qui haec industriae suae merito uel sudoris obtineat. numquam enim diuinum munus labor proprius humanaue conpensabit industria, nisi desideranti diuina fuerit miseratione concessum.

Nec hoc dico ut humanos conatus euacuans ab industria et laboris intentione quemquam reuocare contendam, sed plane constantissime non mea, sed seniorum sententia. definio perfectionem quidem sine his omnino capi non posse, his autem solis sine gratia dei posse eam a nemine consummari. ut enim dicimus conatus humanos adprehendere eam per sa ipsos non posse sine adiutorio dei, ita pronuntiamus laborantibus tantum ac desudantibus misericordiam dei gratiamque [*]( 2 gloriae om. L 4 adque H nihil GLT: nihilum Hv 6 ut in ipsis H ut ipsi L 8 iactantie Gl depiucxerunt H 9 re et] recto Gc posse dentes H 12 emendari HSl adque H 13 tantae p 14 et om. Gl non om. H 15 institutionem Lx adque H uirtutem LI et om. H 16 capissenda H capessendam LI namque om. L -18 et solitudinis Gv 20 obtenuat H 21 conpensauit GLI 26 difinio Gl biis bis H 27 a nemine] inanem L 28 humanus LI semet H )

dicimus enim secundum saluatoris sententiam dari quidem petentibus, aperiri pulsantibus et a quaerentibus inueniri, sed petitionem et inquisitionem et pulsationem nostram non esse condignam, nisi misericordia dei id quod petimus dederit uel aperuerit quod pulsamus uel illud quod quaerimus fecerit inueniri. praesto est namque, occasione sibi tantummodo a nobis bonae uoluntatis oblata, ad haec omnia conferenda. amplius enim ille quam nos perfectionem salutemque nostram desiderat et expectat.

et in tautum beatus Dauid prouentum sui operis ac laboris propria tantum industria non posse nouerat obtineri, ut a domino promereri directionem suorum operum iterata prece deposceret dicens: et opera manuum nostrarum I dirige super nos, et opus manuum nostrarum dirige, et rursum: confirma deus hoc, quod operatus es in nobis.

Ideoque si ad ueram consummationem uirtutum uolumus effectu et opere peruenire, illis debemus adquiescere magistris ac ducibus, qui hanc non uaniloqua disputatione somniantes, sed re atque experimentis adprehendentes nos quoque docere atque ad eam dirigere similiter possunt et uiam, quemadmodum perueniamus ad eam, certissimo tramite demonstrare, quique ad hanc fide se potius peruenisse quam laborum merito testabantur. quibus etiam hoc praecipuum sui cordis adquisita puritas conferebat, ut magis magisque se deprimi peccatis agnoscerent (tanta namque in eis delictorum conpunctio per [*]( 1] of. Bom. 9, 16. S] Ps. 88, 20. 5] cf. Matth. 7, 7. 16] Ps. 89, 17. 18] Ps. 67, 29. ) [*]( 2 octogesimo G2L LXXXVIII HT 3 canitar L super potentem (ε̇πὶ δυνστόν) L: ia potente GlHn et Uulg. in potentem G\'ST 6 apperiri HS aperire L1 7 inquest.ionem H 8 doi L 10 occasaione H occasionem LI 13 exspectat G1H (non S) 15 obteneri H optineri G3 16 deposcere Gx 18 dits H* hoc deus Sv et Uulg. 20 affectu H et] aut L 22 adque H ad L* 23 similiter om. L et] nt L1 quemammodum LI 25 fidem Lx se fide H 26 sui] si L1 adquestta H\' 28 ignoscerint H tantam LI )

et idcirco futurae uitae stipendia non operum sperare ae merito, sed misericordia domini proclamabant, nihil sibi de ??? tanta circumspectione cordis aliorum conparatione donates ?? s quippe qui hanc ipsam non suae industriae, sed diuinae gratiae« adscribebant: nec blandientes sibi de inferiorum ac tepidorum neglegentia, sed contemplatione potius illorum, quos uere pec cato carere atque in regno caelorum aeterna iam beatitudine ?? perfrui nouerant, humilitatem perpetuam conquirebant. atque ita consideratione hac et elationis ruinam pariter declinabant et quo contenderent uel quod dolerent semper inueniebant, in tellegentes semet ipsos ad illam puritatem cordis quam cupiunt obsistente carnis sarcina peruenire non posse.\'

Igitur secundum traditiones et institutiones eorum sic ad eam festinare debemus ieiuniis, uigiliis, orationibus, contritioni cordis et corporis operam dantes, ne haec omnia morbo! hoc inflante uacuemus. non solum namque ipsam perfectionem oportet credere industria nos uel labore nostro possidere non posse, sed ne haec ipsa quidem, quae illius exercemus obtentu, id est labores conatusque nostros ac studia sine diuinae protectionis ) auxilio inspirationisque eius et castigationis atque exhortationis gratia posse perficere, quam scilicet cordibus nostris uel per alium solet uel per semet ipsum, nos uisitans, clementer infundere.