Conlationes Patrum (Collationibus)

Quamobrem de his, quae aperta explanatione prolata sunt, nos quoque constanter possumus definire audenterque nostram proferre sententiam. ea uero, quae meditationi et exercitio nostro reseruans obtecta sanctis scripturis spiritus diuinus inseruit, quibusdam ea uolens indiciis et opinionibus colligi, ita pedetemptim debent cauteque conferri, ut sit eorum adsertio uel confirmatio in disputantis uel suscipientis arbitrio eonlocata.

nonnumquam enim cum super una re dinersa promatur sententia, potest utraque rationabilis iudicari et sine detrimento fidei uel fixe uel medie suscipi, id est ut ei nec plena credulitas nec absoluta refutatio deputetur priorique sequens opinio derogare non debeat, cum neutra earum fidei inueniatur obsistere. quale est illud, quod Helias uenerit in lohaune et iterum sit aduentum domini praecursurus, et de abominatione desolationis, quod steterit in loco sancto per illud simulacrum Iouis quod Hierosolymis in templo positum legimus et iterum stare habeat in ecclesia per aduentum Antichristi, illaque omnia quae in euangelio sequuntur, quae et inpleta ante captiuitatem Hierosolymorum et in fine mundi huius intelleguntur inplenda. e quibus neutra opinio inpugnat aliam nec sequentem prior intellectus euacuat. [*]( 16 cf. Mt. 11, 14 20 cf. Dan. 9, 27. II Maccab. 6, 2. Mt. 24, 15 sqq. ) [*]( 1 conditionem VX conditionem aditionem D conditione W tantam om. D et] ac 0 2 actoales D1 4 consonanter (sonant m raa. m. 2) W 7 quibnadem aadens D\' quibtudam ea uidens D* inditis D\' indicionem W ex corr. 8 collegi D\'P pediteptim D1 pedetemtim 0 11 indecari V1 indicare D\' 12 suscepi VD1 W1 eis PX 13 crudelitas Dl 15 haelias V eliaa OP nenerat D\' 16 praecnrsuruB V: praecessurus DWOP (praecunor domini contra Nestor. VI, 23, 4) 17 abnminatione Wl stetit 0 pro illo simulacro D\' 18 iobis 0 hierusolymis V hiernsolimis WP hierosolimis DOX 19 eoolisia V eglesia 0 p aduentu D\' 20 anticristl VW antechristi DIOP secuntnr W 21 hierusolymorum V bierueolim. WP hierosolim. DOX finem W 23 alia D1 )

Et idcirco proposita a uobis quaestio licet non satis uideatur nec frequenter inter homines uentilata nec apud plurimos pateat, et ez hoc ipso apud aliquos ea quae proferemus forsitan uideantur ambigua, ita debemus nostram temperare sententiam, quoniam fidei trinitatis nihil praeiudicat, ut inter illa habeatur quae medie sunt tequoda, quamquam non tali opinione qualis suspicionibus tantum et coniecturis colligi solet, sed manifestis scripturarum testimoniis omnia conprobentur.

Absit ergo ut deum quicquam creasse confiteamur quod substantialiter malum sit, dicente scriptura: omnia quae fecit deus, bona ualde. si enim a deo tales isti creati sunt uel ad hoc facti, ut hos malitiae gradus teneant ac semper deceptionibus et ruinis hominum uacent, contra praedictae scripturae sententiam infamabimus deum uelut creatorem atque inuentorem malorum, quod scilicet pessimas uoluntates ac naturas ipse condiderit, ad hoc eas creans, ut semper in nequitia perseuerantes numquam transire possint in bonae uoluntatis adfectum. hanc igitur rationem diuersitatis huius traditione patrum de sanctarum scripturarum fonte percepimus.

Ante conditionem huius uisibilis creaturae spiritales caelestesque uirtutes deum fecisse, quae pro hoc ipso quod scirent se ad tantam beatitudinis gloriam beneficio creatoris ez nihilo fuisse productas perpetuas ei gratias referentes indesinenter eius laudibus inhaererent, nemo fidelium dubitat.

nec enim existimare debemus creationis et opificii sui principia ab huius mundi constitutione deum primitus inchoasse, quasi [*](11 Gen. 1, 31 ) [*](2 apnt OP 3 plurimus V apat DOP proferemus D1PX : proferimus YD\'WO 4 forsitam DlW 5 praeiadicat scripsi: praeiudicant codd. v 6 illaa V habeatur W: habeantur rell. v media WOPX 8 collegi D1 manefeetis Dx 9 conprobantur W 0 10 confiteatnr D\' 11 ocribt. 0 12 enim] uero D 13 malitiae Ov: militiae rell. 16 adqae VP 17 eondederit D1 18 possent 0 20 scribt. OX 22 dens D\' 24 deferentes 0 25 eias] ei D\' dubitant D\' 26 extimare 0 27 incoasse W inquoasse 0 )

qui ergo intersunt creationi siderum, ante istud principium in quo factum dicitur caelum et terra creati fuisse manifestissime conprobantur, quippe qui pro istis omnibus uisibilibus creaturis quas uidebant ex nihilo processisse creatorem magna uoce referuntur et admiratione laudasse. ante istud ergo temporale principium, quod a Moyse dicitur quodque mundi huius secundum historicum, immo Iudaicum sensum signat aetatem (saluo scilicet nostro sensu, quo nos interpretamur omnium rerum Christum esse principium, in quo omnia creauerit pater secundum illud: omnia per ipsum facta sunt, et sine ipso factum est nihil), ante istud, inquam, Geneseos temporale principium omnes illas potestates caelestesque uirtutes deum creasse non dubium est.

quas apostolus per ordinem dinumerans ita describit: quia in Christo creata sunt omnia in caelis et in terra, uisibilia et inuisibilia, siue angeli sine archangeli, sine throni siue dominationes, siue principatus sine potestates. omnia per ipsum et in ipso creata sunt.

De istorum itaque numero nonnullos principes fuisse conlapsos lamentatio Ezechielis siue Esaiae manifestissime [*]( 7 lob 38, 7 (LXX) 18 Ioh. 1, 8 22 Col. 1, 16 ) [*]( 1 adqae VP innomeris V saeculis] singulis D 2 utiosnR V* hac V* 4 adque YP monile. V 9 creatione D\' 14 mOle V1W1 moise W* quodqui D1 15 iatoricum W 19 sini V1 ipeQ W1 20 geneisena V caelistisque V 21 uirtutis V 22 per] ff V discribit 0 28 condita snnt uniuersa V et Vulgata 25 troni WO 27 nonnullus V1 28 conlapsus F1 condilapsos X hiezeohielis 0 ezediihelis X esayae 0 )