Conlationes Patrum (Collationibus)

quippe qui mundi ipsius infantiam adhuc teneram et quodammodo palpitantem rudemque conspexerat et in quem tanta fuit non solum sapientiae plenitudo, sed etiam gratia prophetiae diuina illa insuffiatione transfusa, ut uniuersis animantibus nomina rudis adhuc mundi huius habitator inponeret ac non solum omnigenum bestiarum atque serpentum furores uirusque discerneret, [*]( 15 Ps. 81, 6-7 ) [*]( 1 malitiaeDP niquissimae V 2 abita DWO ataui P attaui X 3 intir V illis Dx illai W7 generationes W 4 obtima OP 6 proptir F 7 fili F 8 nunccnpantur F 9 utiles V1D110 in progenie W* 11 pulcritud. WO 12 sibemet F* eorum D\' 14 dirictum F 15 di V fili F . 16 ut homines 0 17 ab] ali F 18 philosof. D filosoph. W filosof. 0 moioribus F 20 e om. 0 subsequutus 0 21 suis W 23 redemque F 24 proficiae F 26 omne genus D\'P 27 adque FP serpentum FP: serpentium reU. v furures F )

hanc ergo scientiam omnium naturarum per successiones generationum semen Seth paterna traditione suscipiens, donec diuisum a sacrilega propagine perdurauit, quemadmodum sancte perceperat, ita etiam uel ad dei cultum uel ad utilitatem uitae communis exercuit. eam uero impiae generationi fuisset admixtum, ad res profanas ac noxias quae pie didicerat instinctu quoque daemonum deriuauit curiosasque ex ea maleficiorum artes atque praestigias ac magicas superstitiones audaciter instituit, docens posteros suos, ut sacro illo cultu diuini numinis derelicto uel elementa haec uel ignem uel aerios daemonas uenerarentur et colerent.

haec igitur quam diximus curiosarum rerum notitia quomodo in diluuio non perierit ac superuenientibus saeculis innotuerit, licet hoc minime absolutio propositae quaestionis exposcat, tamen, quia nos occasio huius expositionis admonuit, praestringendum breuiter puto. quantum itaque antiquae [*]( 3 Sap. 7, 17-21 (LXX) . ) [*]( 1 erbarum W 3 poterit W 6 consummationQ D 7 uicissitadinum.... temporum om. DX niciBBitudinem et mutationes W 8 atelarum V 9 bestearum D 12 proptu. V prnmptn D 14 diuisum a] diuisa W 16 ntilitate V 17 generationes fniaait D\' 18 dedicerat D\'OP 19 dirinanit YD\'P adque V 20 audaciter VP: andacter rell. v 21 nnminis V: nominis retL « derilecto V 22 aereos Dl WP 23 quomodn V 24 snperuenientebus V 25 quaestiones D\' 26 perstring. DWXv 27 brebiter W10 pntn V )

quae peracto diluuio eadem qua celauerat curiositate perquirens sacrilegiorum ac perpetuae nequitiae seminarium transmisit in posteros. hac itaque ratione illa uulgi opinio, qua credunt angelos uel maleficia uel diuersas artes hominibus tradidisse, in ueritate conpleta est. de illis ergo quemadmodum diximus filiis Seth et filiabus Cain nequiores filii procreati sunt,, qui fuerunt robustissimi uenatores, uioleatissimi ac traculentissimi uiri, qui pro inormitate corporum uel crudelitatis atque malitiae gigantes nuncupati sunt.

hi namque finitimos popnlari ac rapinas inter homines primi exercere coeperunt, praeda potius exigentes uitam suam quam sudore operis ac labore contenti, et quorum usque eo scelera supercreuerant, ut expiari mundus alias nisi diluuii inundatione non posset. ita ergo filiis Seth libidinis instigatione transgressis illud mandatum, quod ab exordio mundi huius naturali instinctu diutissime fuerat custoditum, necesse fuit per litteram legis postea reparari: filiam tuam non dabis filio eius uxorem nec de filiabus eorum accipies filio tuo, quia [*]( 16 cf. Gen. 6, 4 24 Dent. 7, 3. Ex. 34,16. III Reg. 11,2 ) [*]( 1 fnerunt VWOP1 2 se nnllum D 4 qua∗ V 5 diuirsorum V 6 laminis X scilecit V 7 possint VW 8 qua] quae V 9 siminarium V 10 hcc 0 opinione D1 11 angelns V malefitia V hominum D 12 ueretate F1 14 fuerint V1 robostissimi V ueneratores D 15 enormitate WX crudelitates WI adque VP 16 hii OPX\' ppli i. e. populi 0 17 hois D 18 exegentes D\' exientes 0 labori F1 19 supercreuerunt W supercreberunt 0 expiare D 20 possit VDW 23 fuerit 0 custuditum V 24 reparare D 25 accepies V. )

GERMANVS : Merito potuisset illis ex hac praesumptione coniugii crimen transgressionis adscribi, si data fuisset eis ista praeceptio. at cum seiunctionis istius obseruantia necdum aliqua fuisset constitutione praefixa, quemadmodum illis permixtio generis ad noxam debuit inputari, quae nullo fuerat interdicta mandato? lex enim non praeterita solet crimina, sed futura damnare.

SERENVS : Deus hominem creans omnem naturaliter a scientiam legis inseruit. quae si fuisset ab homine secundum propositum domini ut coeperat custodita, non utique necessarium fuisset aliam dari quam litteris postea promulgauit: erat enim superfluum extrinsecus offerri remedium quod adhuc uigebat insertum. sed quia haec ut diximus penitus corrupta iam fuerat libertate usuque peccandi, uelut huius exsecutor ac uindex et ut ipsis scripturae uerbis eloquar adiutrix adposita est Moysaicae legis seuera districtio, ut uel metu poenae praesentis non penitus bonum scientiae naturalis extinguerent, secundum prophetae sententiam dicentis: legem dedit in adiutorium.

quae etiam secundum apostolum paedagogus uelut paruulis data fuisse describitur, erudiens scilicet eos atque custodiens, ne ab illa disciplina in qua naturaliter fuerant instituti quadam obliuione discederent. nam quia sit homini omnis scientia legis ab initio creationis nfosa, hinc manifeste probatur, quod mandata legis absque [*](20 Esai. 8, 20 (LXX) 22 cf. GaL 3, 24 ) [*]( 2 aequimini 0 ac] et D 3 ac W 4 coniugi V contagii W a eia 7: illis rell. v at] ut 0 8 intirdicta V interdicto D 10 Sereniis om. Dl 11 insirait V 12 dei DW custadita V 13 letteris V1 14 extrinsicus V 15 intrinsicuB V uegekt F\'D diiemus V1 17 exsecutur VP1 eiecutor DW exseiuntor 0 uerbfl Dl 18 moysaicae D\'Pg: mos. rell. restrictio 0 20 extinguerint V1 prof. VD sententie prophete 0 21 adiuturium V 22 pedagogus codd. paruolis V1O fuesse V describetur V1 23 scilecit F1 adque V P custudiens V 24 disciderent V 26 manifestissime 0 ) [*]( XIII. Cass. 2. ) [*]( 16 )

unde Enoc didicit ambulare cum deo, nullam legis inluminationem ab aliquo consecutus? ubi Sem et Iapheth legerant: turpitudinem patris tui non reuelabis, ut incedentes retrorsum patris uerecunda uelarent? unde monitus Abraham spoliis hostium quae sibi offerebantur, ne retributionem laboris sui consequeretur, abstinuit, uel decimas sacerdoti Melchisedec, quae Moysaica lege praecipiuntur, exsoluit? unde idem ipse Abraham, unde Loth transeuntibus ac peregrinis humanitatis iura et ablutionem pedum necdum euangelico coruscante mandato suppliciter obtulerunt?

unde Iob tantam de uotionem fidei, tantam castimoniae puritatem, tantam humilitatis, mansuetudinis, misericordiae, humanitatis scientiam consecutus est, quantam nunc ne ab illis quidem qui euangelia memoriter tenent uidemus inpleri ? quem sanctorum legimus ante legem ullum legis non obseruasse mandatum? quis illorum non custodiuit: audi Israhel, dominus deus tuus dominus unus est? quis non inpleuit illorum: non facies tibi sculptile [*]( 3 Gen. 4, 4 6 Gen. 7, 2 8 Gen. 5, 22 10 Gen. 9, 23. Lev. 18, 7 12 Gen. 14, 22 14 Gen. 14, 20 15 Gen. 18 et 19 17 Ioh. 13, 84 23 Deut. 6, 4 26 Ez. 20, 4 ) [*]( 1 electione W1 2 sanctaa V enim om. OP 7 dilcrinisset F1 discerniaset 0 distintenguente Wl 8 enoc VPX: enoch DWO 10 iafeth VDWOX iaphet P 11 uericnndia V uerecundS P 13 consequerentur abstennit V1 14 melchiaedhec DP melcisedec W melcisedech 0 melchisedeoh X moysaica X: mos. reU. 15 abraam W 16 tranBeuntebus V snra D 17 chornacante VP suppliceter V 18 tantum VP tantum cast. V 19 humilitatem W mansuetudinem DXP 20 humanitati V consequutus 0 21 memorie 0 22 implere D 23 custudiuit V 24 irf D 1 fr WP deus (post tuus) W )