Conlationes Patrum (Collationibus)

GERMANVS : Posset forsitan haec uolubilitas mentis? aliquatenus coherceri, si eam non tantus aduersariorum numerus circumuallans ad ea quae non uult, immo quo illam suae quoque naturae mobilitas rapit, indesinenter inpelleret. quam cum tam innumerabiles, tam potentes tamque terribiles circumagant inimici, resisti illis ab hac praesertim fragili carne inpossibile crederemus, nisi ad hanc opinionem uestris sententiis uelut caelestibus animaremur oraculis.

SERENVS: Aduersarios quidem nobis iugiter insidiari, quicumque interioris hominis experti sunt pugnas, dubitare non possunt. sed ita dicimus hos nostris profectibus aduersari, ut eos tantummodo incentores malorum, non etiam inpulsores esse credamus. ceterum nullus hominum posset omnino uitare [*]( 1 Iob 5, 7 2 Eph. 4, 13 14 I Cor. 15, 28 ) [*]( 1 labori (xόπψ) scripsi: labore V1D1P in llabore (tv xdnqt) V\' ad labore 0 ad laborem D1 WX et Vulg. 6 peruenit 0 quis Y P 7 sclo VDWOX seculo P 8 praeliberarit Dl 9 p qua D\' 10 possiderit YWOP 11 actos Dl suus V 12 cogitationis V 15 possit VDXW 16 coerceri D\'P coiberi 0 numeris D\' 19 terrebiles V1 20 fragili om. WO 21 crederemus eras. in W 22 anemaremur D* animamur Wx 23 aduersarius YO 27 possit VD1O )

quamobrem sicut in illis est instigationis copia, ita, in nobis uirtus respuendi siue adquiescendi libertas est adtributa. quorum tamen potentiam et inpugnationes si pertimescimus, etiam protectiones atque adiutoria dei e contrario conferamus, de quo dicitur: maior enim qui in nobis est quam qui in hoc mundo. cuius auxilia multo uehementiore militant uirtute pro nobis quam aduersus nos illorum multitudo confligit nam bonarum rerum non tantum suggestor, sed • etiam fautor atque inpulsor est deus, ita ut nonnumquam nos etiam inuitos et ignorantes adtrahat ad salutem.

constat ergo neminem posse a diabolo decipi nisi illum, qui praebere ei maluerit suae uoluntatis adsensum. quod Ecclesiastes his uerbis euidenter expressit: quia enim non fit contradictio ab his qui faciunt malum cito, ideo repletum est cor filiorum hominis in ipsis ut faciant mala. ergo manifestum est hinc unumquemque delinquere, quod ingruentibus cogitationibus prauis non eis confestim repulsam contradictionis obiciat. nam resistite, inquit, ei, et fugiet a nobis.

GEBMANVS: Quod istud, quaeso, est animae cum istis spiritibus nequam tam indiscretum permixtumque consortium, quo sic eidem non dicam iungi, sed uniri possint, ut et adloqui eam insensibiliter et inseri atque inspirare illi quaecumque uoluerint et ad ea quae placuerit eam ualeant instigare eiusque cogitationes ac motus uideant atque [*](7 I Ioh. 4, 4 16 Eccles. 8, 11 (LXX) 21 Iac. 4, 7 ) [*](2 conplendum OPX 4 cnpia V\' 6 ptimiBcimus D\' pertimescemns W adque VOP 7 adiuturia V1 8 nobis ita codd. eat om. D 10 aduersum OX 11 suggestur V1 fautur V1 adque VOP inpulsur V 12 inuitus V1 13 diabulo VP 15 ecclisiastes V 16 is 0 17 et ideo V 18 hic OP 20 eis om. DW 21 inquid VDWP 22 istut W 24 ut quo V ut (om. quo) 0 ut et V: et DWO quo P quod et X 25 adque VOP inspirari. D 26 ad om. V placuerint PXv 27 adque VP )