Conlationes Patrum (Collationibus)

quia etenim hominam, quamuis fortis atqae bellator sit, hostilibus tamen telis plerumque non pateat, quis uelut inpenetrabili carne circumdatus tantis proeliorum periculis sine periculo misceatur ? ille autem solus speciosus forma prae filiis hominum condicionem mortis humanae cum uniuersa carnis fragilitate suscipiens nullius umquam est sordis maculatus adtactu.

Temptatus est enim secundum similitudinem nostram gastrimargiae primum uitio, ut ei callidus ille serpens eo ordine, quo Adam ante sedulerat, esurienti escae desiderio conaretur inludere, si filius inquiens, dei es, dic ut lapides isti panes fiant. sed nullum recipiens ex hac temptatione peccatum, cum ei facultas indubitata subpeteret, respuit cibum quem deceptionum artifex ingerebat, dicens: non. in pane solo uiuit homo, sed in omni uerbo quod procedit de ore dei.

temptatus est etiam cenodoxia secundum similitudihem nostram, cum ei diceretur: sifilius dei es, mitte te deorsum. sed subdola diaboli suggestione non captus est et uanissimum seductorem etiam scripturarum obiectione confutans non temptabis, inquit, dominum deum tuum. [*]( 12 Ps. 44, 3 19 Mt. 4, 3 22 1. c. 4 25 1. c. 6 28 1. c. 7. Deut. 6, 16 ) [*]( 2 igitar] ig. etiam Οβν 5 qunr BFO uelud B 6 suspiciens O1K2.Z: soscipiens BFO2K1r uniuersis om. βc 7 haec OKl nobis om. 0\' 8 qui B 9 adque B 11 uelud B praeliorum B 13 condit. Ββ 17 castrimargiae B et ut ei BFO 18 esurientem BFO esuriente Kl 21 subpeteret 0: supp. rell- 22 deceptionis βν 23. solo pane BF 25 dictum est βν 26 diaboli B suggessione 0 28 inquid BFOZ )

his autem testimoniis edocemur, ut fraudulentis suggestionibus inimici nos quoque similiter memoria scripturarum debeamus obsistere. rursum temptatus est superbia secundum similitudinem nostram, ut idem insidiarum artifex regnum, quod oblatum ab ipso ante respuerat, per homines ei moliretur ingerere. sed absque peccato insidias temptantis inrisit: cum enim cognouisset Iesus quod uenturi essent. ut raperent eum et facerent eum regem, fugit iterum in montem ipse solus.

temptatus est secundum similitudinem nostram, cum uerberatus flagris, cum alapis caesus, cum sputamentorum horrore respersus est, cum ad extremum pertulit ornois exquisita supplicia. sed nullis non dicam umquam contumeliis, uerum ne suppliciis quidem ad tumorem uel leuissimae indignationis inpulsus est, qui in patibulo constitutus misericorditer proclamauit: pater, ignosce eis: non enim sciunt quid faciunt.

Quemadmodum uero et illud accipietur, quod eum apostolus in similitudine carnis. peccati uenisse commemorat, si etiam nos nullius peccati labe pollutam habere possumus carnem? nam et hoc de illo, qui solus est absque peccato, tamquam singulare memoratur: misit deus filium suum in similitudine carnis peccati, quia ueram atque [*]( 4 Mt. 4, 10 12 Ioh. 6, 15 21 Lnc. 23, 34 26 Rom. 8, 3. ) [*]( 2 diabulo BF 3 adque B uanitas BFO: nequitia §v 4 retro otn. B2Οβ et Vulg. 5 est BFK: est enim OZx et Vulg. 7 fraudolentis soggestionebus Z auggessionibnB 0 8 subsiatere K Z1 resistere Zx 10 ab ipso oblatum βν 15 fragris F* 16 alapis BFO: palmis *βν sputam̃torum B1: sputorum rell. ν 18 umquam non dicam βν 20 quia Ofiv 22 accipitur 0 28 apoetolos F\' Bimilitudinem BFO 24 nutla βν laue F 27 similitudinem 0 adque B1. )

similitudo eDim non ad carnis ueritatem secundum pranum quorundam haereticorum sensum, sed ad peccati est imaginem referenda. erat enim in ipso uera quidem caro, sed absque peccato, similis scilicet peccatrici. illud siquidem ad humanae substantiae pertinet ueritatem, hoc uero ad uitia refertur et mores.

habebat similitudinem carnis peccati, cum uelut homo ignarus ac pro cibo sollicitus percontaretur: quot panes habetis? sed sient peccato nequaquam caro illius, ita nec anima ignorantiae subiacebat. denique statim euangelista subiungit: hoc autem dicebat Iesus temptans eos: ipse autem sciebat quid esset facturus. habebat carnem similem peccatrici, cum uelut sitiens a Samaritana muliere posceret potum. sed non erat peccati sorde polluta, quia e contrario mulier prouocata est petere aquam uiuam, quae illam numquam sitire permitteret, sed fieret in ea fons aquae salientis in uitam aeternam.

habebat carnis istius ueritatem, cam dormiret in naui. sed ne pariter nauigantes peccati similitudine fallerentur. surgens increpauit uentos et mare, et facta est tranquillitas magna. conmuni cum omnibus sorte peccato subditus uidebatur, cum diceretur de ipso: hic homo si esset propheta, sciret utique quae et qualis mulier tetigerit pedes eius. sed peccati non habuit ueritatem, quia blasphemam cogitationem arguens Pharisaei statim mulieris peccata dimisit.

peccatricem cum ceteris carnem gerere putabatur, cum uelut homo in mortis discrimine constitutus et inminentium suppliciorum terrore perculsus oraret: pater, si possibile est, [*]( 9 Marc. 6, 38 12 loh. 6, 6 14 cf. Ioh. 4, 7 sqq. 20 Mt. 8, 26 23 Luc. 7, 39 29 Mt. 26. 39 ) [*]( 4 hereticorum codd. 9 percancteretnr KZ\' qaed 0 13 eam βν ipse autem] ipM enim βν et Vulg.. 14 uelad B 17 illam] illa F 24 qualis BPOfI: qualis est Fl 25 plaaph. B blasf. K blasfemiam 0 26 fariaei K mulieri 0 27 cum ante ceteria om. F )

In hoc ergo ille homo, qui natus ex uirgine est, magna a cunctis qui ex utriusque sexus conmiitione producuntur distantia segregatur, quod cum omnes nos non similitudinem, sed ueritatem peccati in carne gestemus, ille non ueritatem, sed similitudinem peccati in uerae carnis adsumptione suscepit.

denique licet scriptum de eo in Esaia propheta Pharisaei apertissime meminissent, qui peccatum non fecit, neque doius inuentus est in ore eius, tamen ita similitudine carnis peccati fallebantur, ut dicerent : ecce homo uorax et potator uini, publicanorum et peccatorum amicus, et ad illum qui inluminatus fuerat caecum: da gloriam deo: nos enim scimus quoniam hic homo peccator est, et ad Pilatum: nisi esset hic homo peccator, non eum tradidissemus tibi.

huius igitur rei quae illi tantum singularis ac propria est aequalitatem sibi blasphemae superbiae crimine uindicabit, quisquis esse se sine peccato ausus fuerit profiteri. consequens enim est ut similitudinem carnis peccati et non ueritatem peccati habere se dicat.

Ceterum iustos ac sanctos uiros non esse inmunes a culpa manifeste scriptura pronuntiat dicens: septies enim [*]( 1 1. c. 38 4 lob. 10, 18 13 Esai. 53, 9. I Pefc. 2, 22 15 Mt. 11, 19 .17 Iob. 9, 24 19 Ioh. 18, 30 27 ProY. 24, 16 ) [*]( 5 poaendi eam ΒΟβ: poo. animam meam F et om. a 8 a om. BFOKZ1 producimur βν 9 deatantia Kl nos non 0: non rell. v 12 scribtum Z esaya 0 isaia Z1 profeta O farisaei FK farisei 0 13 nec βν 14 ista 0: om. p similitudinem OK1 20 eum tibi F 21 in tantum 0 22 blasf. I... K blasfemię 0 uindieauit K1 quisque 0 se esse 0§ 26 a culpa inmunes 0 27 scribtura Z, )

aliud enim est admittere mortale peccatum et aliud est cogitatione, quae peccato non caret, praeaeDiri, uel ignorantiae ant obliuionis errore aut facilitate otiosi sermonis offendere, aut ad punctum infidelitatis uitio interna theoria aliquid haesitare, ant subtili quadam cenodoxiae titillatione pulsari, aut necessitate naturae aliquantisper a summa perfectione reccidere. haec enim sunt septem lapsuum genera, in quibus licet uir sanctus nonnumquam cadat, tamen iustus esse non desinit: quae quamuis leuia uideantur ac pama, tamen faciunt eum sine peccato esse non posse. habet enim pro quibus cotidianam gerens paenitudinem et ueniam ueraciter debeat postulare et pro suis indesinenter orare peccatis dicens: dimitte nobis debita nostra.