Conlationes Patrum (Collationibus)

GERMANVS : Quamuis etiam illorum doctrinae summas grates rependere debeamus, qui nos docuerunt a paruulis magna conari et dato boni sui gostn egregiam perfectionis sitim nostris uisceribus indiderunt, si quid tamen iudicio nostro creditur, nullam ducimus conparationem inter haec atque illa quae illic percepimus instituta, ut sileamus conuersationis uestrae inimitabilem puritatem, quam nobis non [*]( 2 optinen ∑Υ 3 promissioni quam senioram cuitate nos conpellente coram r 4 speleo ∑ΠΟ specu T 5 depromsimus X 7 in om. II 8 illa ... sacramenta] illam ... pactionem ΠΥΟυ 9 atque periarii om. JITOv 10 pericalis II 12 iaris ianadi] sponsionis IITOv impleta ∑Π conditio II 14 uirtatomque T 16 auctoritatem IP 21 inquid TO 24 gratiM T 28 iUam Π1 29 imitabilem X paritatem dei II )

IOSEPH : Sanum quidem est atque perfectum nostraeque professioni omnino conueniens, ut ea quae sub aliqua sponsione decernimus efficaciter inpleamus. ob quam rem nihil oportet abrupte monachum definire, ne aut id quod incaute promisit inplere cogatur aut consideratione honestioris intuitus reuocatus sponsionis suae praeuaricator exsistat.

sed quia nunc propositum nobis est non tam de sanitatis statu quam de infirmitatis curatione tractare, non quid primore loco a uobis fuerit actitandam, sed quemadmodum de scopulo huius perniciosi naufragii possitis euadere salubri est consilio requirendum. quando ergo nullum nos coartat uinculum nec condicio ulla constringit, de conparatione secundarum rerum optione proposita id quod maioris est conmodi praelegatur: quando uero aliqua dispendiorum obsistit aduersitas, in conparatione damnorum illud est adpetendum quod leuioribus\' subiacet detrimentis.

proinde quantum uestra patefecit adsertio, cum ad id uos loci sponsio inconsulta perduxerit, ut ex utroque nobis grauis inconmodi subeunda iactura sit, in eam partem inclinandum est electionis arbitrium, quae uel tolerabiliora dispendia inferat uel satisfactionis remedio facilius expietur. si ergo maiora spiritui uestro lucra ex hac conmoratione creditis conferenda quam illa sunt quae nobis de conuersatione illius coenobii nascebantur, neque sine iactura ingentium [*]( 1 deetrictione ∑Π1O descriptione T 4 snfferre H 6 cott. T instotione 77 13 praeuacaritor Π1 existat ΠΥΟ post existat in T est: VIIII 15 priore Tv 16 scopolo Π1 17 perDit. 71 19 conditio IIT 21 in om. T 22 apetendum II 27 satisfactiones Π1 29 credetis 77\' 30 indigentium X. )

ueniabiliter enim, immo uero etiam laudabiliter definitio incauta mutabitur, si ad salubriorem transeat partem, nec constantiae praeuaricatio, sed temeritatis emendatio esse credenda est, quotiens sponsio uitiosa corrigitur. quae omnia scripturarum quoque possunt testimoniis apertissime conprobari, quam multis etiam letaliter cesserit statuta conplesse et e contrario quam multis eadem refugisse conmodum fuerit ac salubre.

Quod utrumque liquidissime sancti apostoli Petri et Herodis exempla testantur. ille enim quia discessit a definitione sententiae quam uelut sacramento firmauerat dicens: non mihi lauabis pedes in aeternum, inmortale Christi consortium promeretur, abscidendus procul dubio ab huius beatitudinis gratia, si in sermonis sui obstinatione mansisset. hic uero fidem inconsulti retinens sacramenti cruentissimus praecursoris domini extitit interemptor uanoque timore periurii damnationi semet ipsum atque suppliciis perpetuae mortis inmersit. in omnibus ergo rebus considerandus est finis et secundum eum propositi nostri dirigendus est cursus : quem si superueniente salubriore consilio ad deteriorem partemuergere uiderimus, rectius est incongrua constitutione submota ad meliorem transire sententiam quam statutis! pertinaciter inhaerendo peccatis grauioribus obligari. [*]( 16 loh. 13, 8 ) [*]( 1 conditio TIT 4 in om. TO 5 incedere Υ1 cott. T 6 detrimentam Π1 7 enim om. T aerum (?) 2 8 pertransest Π 9 qaoties T* 14 non distinguit T et herodis et 2 et erodis hac iade traditoris O, de quo cf. Prolegomena 18 promereretnr T* ad 77\' 20 inconsalte Π1 21 domini om. T entitit Π interemtor 20 )

GERMANVS: Quantum spectat ad desiderium nostrum, \' quod a nobis pro spiritalis conmodi utilitate susceptum est, optaremus aedificari uestri iugitate consortii. si enim ad coenobium nostrum fuerimus reuersi, non solum nos ab hoc tam sublimi proposito relapsuros, sed etiam pro mediocritate conuersationis illius multis certum est dispendiis quatiendos. uerum illud nos euangelicum mandatum uehementer absterret: sit sermo uester est est, non non: quod autem his abundan tius est, a malo est. credimus enim tanti transgressionem praecepti nulla conpensari posse iustitia, nec in extremis recte cedere quod malo initio semel fuerit inchoatum.

IOSEPH: In omnibus ut diximus causis non processus operis, sed uoluntas operantis est intuenda, nec statim quisquid egerit, sed quo uoto egerit inquirendum, ita ut nonnullos pro his factis de quibus bona postea orta sunt repperiamus fuisse damnatos et e contrario quosdam per reprehensibiles actus ad summam peruenisse iustitiam. et nec illi utilis rerum exitus profuit qui pessimo rem adgressus proposito non illam quae subsecuta est utilitatem, sed quiddam contrarium uoluit operari, nec huic nocuit reprehensibiliter inchoasse qui non pro contemptu dei nec delinquendi proposito, sed necessarii et sancti finis intuitu uituperabilis initii sustinuit necessitatem.

Et ut haec eadem sanctarum scripturarum dilucidemus exemplis, quid salubrius, quid utilius uniuerso orbi potuit [*]( 8 Mt. 6, 37 ) [*]( 1 expectat 0 8 obtaremna TO 5 relabsnros ∑Π elabsuros T 8 ster eat est Π habet in spatio, quod a librario uacuum relidum fuerat; suppleuit manus fere contemporanea 9 habun- dantrug T 12 incoatum T10 19 processio T 17 reprehensibilem actum T 19 pesBimorum adgreesns T (ram deletum) 21 incoasse 20 22 contentu ∑ domini T de**linquendi Π necessario 71 26 ita ∑ΠΟ cap. XII post exemplis incipit; T ROta distinguit haec om. r delncidemns Π1 26 salubrius queso quid 0 )

et rursum quid criminosins dolo atque mendacio etiam in extraneum, ne dixerim in germanum patremne conmisso? et tamen non solum nullam pro his damnationem aut reprehensionem Iacob patriarcha contraxit, uerum etiam perpetua benedictionis hereditate ditatus est. nec inmerito, quia et iste benedictionem primogenitis destinatam non ex praesentis lucri auaritia, sed ex fide sanctificationis perpetuae concupiuit, et ille non humanae salutis obtentu, sed filargyriae crimine morti tradidit omnium redemptorem.

et idcirco utrique eorum fructus operationis suae secundum destinationem mentis ac propositum uoluntatis adscriptus est, qua nec ille fraudem nec iste salutem statuit operari. illud enim pro retributione mercedis iuste unicuique repensatur quod principaliter mente conceperit, non quod exinde uel bene uel male contra uotum operantis emerserit. ideoque iustissimus iudex excusabilem, immo laudabilem talis mendacii censuit praesumptorem, quia sine eo ad benedictionem primitiuorum non poterat peruenire, nec debuit in crimen uocari quod desiderio benedictionis exortum est.

alioquin non modo iniquus in fratrem patriarcha praedictus, sed etiam circumuentor in patrem et sacrilegus extitisset, si habens aliam uiam qua ad benedictionis illius gratiam perueniret hanc quae fratri [*](4 Mt. 26, 24 ) [*]( 4 ei erat ∑ 7 se esse Tc 9 fratremne 0 10 dampnationem II 11 perpetuam Π1O perpetuae T 12 nec] non T et om. T primogeniti Z 13 diatinatam TIT 15 fylargiriae I pbylargiriae II philargiriae T pbilargyriae 0 redemtorem 2 O 18 quam Π1 quia TOv 20 concipitur 77 22 tales IP 23 praeaumtorem ∑O 25 extortum TO 27 patre 2 abiens 2 )