Conlationes Patrum (Collationibus)

NESTEROS: Haud recte uirtutem definitionis explorat qui non omnia diligenter prolatae sententiae uerba perpendit. praediximus namque huiusmodi homines disputandi tantum habere peritiam et elocutionis ornatum, ceterum scripturarum uenas et arcana spiritalium sensuum intrare non posse. etenim uera scientia non nisi a ueris dei cultoribus possidetur, quam is utique non habet populus cui dicitur: audi popule stulte, qui non habes cor: qui habentes oculos non uidetis: et aures, et non auditis, et iterum: quia tu scientiam reppulisti, et ego repellam te ne mihi sacerdotio

fnngaris. cum enim in Christo omnes thesauri sapi- entiae et scientiae absconditi esse dicantur, quomodo is, qui Ghristum inuenire contempsit aut inuentum sacrilego ore blasphemat aut certe catholicam fidem inmundis operibus polluit, ueram scientiam adsecutuB esse credendus est? spiritus enim dei effugiet fictum, nec habitat in corpore subdito peccatis. non ergo alias ad scientiam spiritalem nisi hoc ordine peruenitur, quem unus prophetarumeleganter expressit: seminate nobis ad iustitiam, metite spem uitae, inluminate uobis lumen scientiae. [*]( 14 Hierem. 5, 21 16 OB. 4, & 18 CoL 2, 8 22 Sap. 1, 5 et 4 26 Os. 10, 12 (LXX) ) [*]( 2 scribt. Υ 3 e om. Σ uirorum sanctorum T 6 archana II2 ΥΟ 8 hwt ∑II non 0 11 locutionis 2 scribt. T 12 archana IP 14 his IP 15 oculus II1 16 et ante non om. 2 auditis II2 (t in ras. 2 litt. m. 2): audietis ∑ΥΟ 17 reppullisti et reppellam II sacerdotio fungaris mihi T 19 aoientiae eius T 20 hia II1 O contemait ∑II1 28 habitabit IITOv et Vulg.: cf. cap. 2 24 peocato T 25 quam T profetarum eliganter II 27 inlumenate n )

primum ergo seminandum nobis est ad iustitiam, hoc est ut aotualem perfectionem operibus iustitiae propagemus, deinde metenda nobis est spes uitae, id est uirtutum spiritalium fructus expulsione uitiorum carnalium congregandi: et ita inluminare nobis lumen scientiae poterimus. quem ordinem etiam psalmographus teneri debere decernit dicens: beati inmaoulati in uia: qui ambulant in lege domini. beati, qui scrutantur testimonia eius. non enim prius dixit: beati, qui scrutantur testimonia eius et postea intulit: beati inmaculati in uia, sed prius inquit: beati inmaculati in uia, per hoc euidenter ostendens neminem recte posse ad perscrutanda dei testimonia peruenire, nisi prius per actualem conuersationem in uia Christi inmaculatus incedat.

hi ergo quos dixistis non istam quam inmundi habere non possunt, sed ψευδώνυμον, hoc est falsi nominis scientiam possident, de qua beatus apostolus, o, inquit, Timothee, depositum custodi, deuitans profanas uocum nouitates et obpositiones falsi nominis scientiae, quod in Graeco dicitur τάς άντιϑέσεις τής 20 ψευδeονύμου γνώσεως. de istis ergo qui imaginem quandam scientiae uidentur adquirere, uel de his qui cum sacrorum uoluminum lectioni ac memoriae scripturarum diligenter insistant, carnalia tamen uitia non relinquunt, in Prouerbiis eleganter exprimitur: sicut inauris aurea in naribus suis, ita mulieri male moratae species.

quid enim prodest quempiam ernamentum eloquiorum caelestium et illam pretiosissimam scripturarum speciem consequi, si eam lutulentis operibus uel sensibus inhaerendo quasi inmundissimam [*]( 6 Ps. 118, 1-2 16 I Tim. 6, 20 24 Prov. 11, 22 (LXX) ) [*]( 6 psalmografus 2 psalmigraphus T 10 beati inquit (inquid O) II O 13 prius actuali conuersatione T 14 hii ∑II histam II1 15 ψcγΔωΝ ΠΜΟΝ II ψeοΔωΝyΜωΝ Υ 16 inquid 0 18 oppositiones ∑II 20 ΓΝωοεωε ∑ ΓΝωceωc II Tac | ΝΤΙΘeceιc Te aωΝΓΜΟ|ẏ ẏΝωceωc Υ corruptissime 0 23 relincunt ∑O 24 eliganter II 25 mulieris T 26 prodeest 0 quempiam om. X ornamenta T 27 scribt. T. ) [*]( 27* )

de huiusmodi animabus, quae nequaquam stabiliter timorem domini possidentes (de quo dicitur: timor domini disciplina et sapientia est) scripturarum adquirere sensum de iugi earum meditatione conantur, satis proprie in Prouerbiis memoratur: ut quid fuerunt diuitiae insipienti? possidere enim sapientiam excors non poterit. in tantum uero ab illa eruditione saeculari, quae carnalium uitiorum sorde polluitur, uera haec et spiritalis scientia submonetur, ut eam in nonnullis elingnibus ac paene inlitteratis sciamus nonnumquam admirabiliter uiguisse.

quod in apostolis multisque etiam sanctis uiris euidentissime conprobatur, qui non inani foliorum dilatabantur luxuria, sed ueris spiritalis scientiae fructibus curuabantur: de quibus in Actibus apostolorum scriptum est: uidentes autem Petri constan.tiam et Iohannis, et conperto quod homines essent sine litteris et idiotae, admirabantur. et idcirco si tibi curae est ad eius inmarcescibilem fragrantiam peruenire, cunctis primum conatibus elabora, ut a domino puritatem castitatis obtineas.

nullus enim in quo adhuc carnalium [*]( 4 Sir. 15, 9 6 Ps. 49, 16 9 Prov. 15, 33 (LXX) 12 Proy. 17, 16 (LXX) 21 Act. 4, 13 ) [*]( 1 confricet (ce in ras. m. 2) T cenosis TITO 4 Bordescant T 5 peccatore 2 pnlcra O 6 prof. II 7 de huiusmodi...... 13 non poterit om. 0 10 scribt. T 11 conatur Z 12 profuerunt T 13 excorB] cordis T 14 uero] enim T quae] qui II1 15 summonetor II 16 inliteratis T 17 ammirabiliter H 18 qui] quia II1 19 filiorum II1 21 scribtum T 22 et ante conperto om. T 23 literis T ideotae II1 post admirabantur in 0 cap. 17 incipit 24 cura S flagrantiam SIIT fraglant. 0 26 optineaa 2T accipias II )

qua coniugatione uirtutum euidentissime nos uoluit erudire de uigiliis atque ieiuniis ad castitatem, de castitate ad scientiam, de scientia. ad longanimitatem, de longanimitate ad suauitatem, de suauitate ad spiritum sanotum, de spiritu sancto ad caritatia non fictae praemia peruenirf. cum igitur hao disciplina atque hoc ordine tu quoque perneneris ad scientiam spiritalem, habebis procul dubio sicut diximus non sterilem nec inertem, sed uiuidam fructuosamque doctrinam, semenque salutaris uerbi, quod a te fuerit audientium cordibus conmendatum, subsequens spiritus sancti imber largissimus fecundabit ac secundum id quod propheta poliieitus est dabitur pluuia semini tuo, ubicumque seminaueris in terra: et panis frugum terrae tuae erit tibi uberrimus, et pinguis.

Caue etiam ne haec quae non tam lectione quam experientiae sudore didiceris, cum te aetas maturior prouexerit ad docendum, uanae gloriae amore seductus inmundis [*]( 2 Prov. 14, 33 3 Sir. 32, 20 9 II Cor. 6, 5—6 23 Esai. 30, 23 ) [*]( 3 requiescit II2 ΥΟ et Vulg. sapientia et iusticia T et om. II 4 inuenit II scientia 2 8 ut quae quam] ut quaedam II1 9 pos II1 ut uid. 12 in qua IIv 16 peruenire 0 19 sterelem IP uinam \'IIc 20 quod] quod cum T in ras. m. 2, et c 22 inber 0 fecnndanit 2 prof. II 24 fmgum om. Υ 25 tibi om. ΙΙΥΟυ26 XVIII 0 27 pronexerat II1 )

magis enim ducitur insipientia, quia seruus durus non emendabitur uerbis: sienim et intellexerit, non oboediet. et: in aures inprudentis noli quicquam dicere, ne forte inrideat sapientes sermones tuos. et: ne dederitis sanctum canibus, neque miseritis margaritas uestras ante porcos, ne forte conculcent eas pedibus suis et conuersi disrum pant uos. oportet itaque ut huiusmodi hominibus spiritalium sensuum contegens sacramenta efficaciter canas: in corde meo abscondi eloquia tua: ut non peccem tibi.

sed dices forsitan: et quibus diuinaxumis scripturarum dispensanda sunt sacramenta? docet te sapientissimus Salomon: date, inquit, ebrietatem his qui in tristitia sunt, et uinum bibere his qui in doloribus sunt, ut obliuiscantur paupertatis, et dolorum suorum non meminerint amplius, id est his qui pro paenitudine actuum pristinorum maerore atque tristitia deprimuntur, spiritalis scientiae iucunditatem uelut uinum, quod laetificat cor hominis, afluenter infundite eosque salutaris uerbi crapula refouete, ne forte iugitate maeroris ac letali desperatione demersi abundantiore tristitia absorbeantur qui eiusmodi sunt.

de illis uero qui in [*]( 2 Prov. 24, 15 (LXX) 3 Prov. 19, 10 (LXX) 4 Prov. 18, 2 (LXX) 6 Proy. 29, 19 (LXX) 7 Prov. 23, 9 (LXX) 9 Mt. 7, 6 14 Ps. 118, 11 17 Prov. 31, 6-7 (LXX) 22 Ps. 108, 15 25 II Cor. 2, 7 ) [*]( 1 illndque] et illud T salamon ΣΙΙΥ1 2 pascuam T paschuam O 4 sapientia∗ II 5 dicitnr Tc 7 et in om. II anre 0 9 sanctum... 10 miseritia om. II 11 ea II 15 dicis II Υ (non O) 16 scribt. T1 17 ualamoa ∑ ΙΙΥ1 inquid O is 2, item infra 19 ut om. 0 22 scientiae spiritalis T iocund. II 23 affluenter II2 Υ 24 singularis Σ 25 dimersi abundantiori TO )

omnis enim qui eloquia dei (de quibus dicitur: eloquia domini, eloquia casta: argentum igne examinatum, probatum terrae purgatum septuplum) humanae laudis amore dispensat, pecuniam suam erogat ad usuram, non solum nullam pro hoc laudem, sed etiam supplicia meriturus. ob hoc enim pecuniam domini maluit profligare, ut ex ea temporalem consequeretur ipse mercedem, non ut dominus, sicut scriptum est, ueniens reciperet quod suum est cum usura.

Duabus autem ex causis inefficacem spiritalium rerum constat esse doctrinam. nam aut ille qui docet inexperta conmendans uano uerborum sono instruere nititur auditorem, aut certe nequam ac uitiis refertus auditor salutarem spiritalis uiri sanctamque doctrinam obdurato corde non recipit: de quibus dicitur per prophetam: excaecatum est enim cor populi huius, et auribus grauiter audierunt: et oculos suos concluserunt: ne quando uideant oculis suis, et auribus suis audiant, et corde intellegant, et conuertantur, et sanem illos.