Conlationes Patrum (Collationibus)

Cassian, John

John Cassian. Johannis Cassiani Opera, Pars II (Corpus Scriptorum Ecclesiasticorum Latinorum, Volume 13). Petschenig, Michael, editor. Vienna: Gerold, 1886.

quod intellegendum est [*](1 PI. 115, 16-17 8 PI. 93, 17 6 Mt. 6, 44 11 L c. 45 15 I Ioh. 4, 17 22 1. c. 3, 9 25 1. c. 5, 18 ) [*](1 tranquilitate decantatus II 2 hortiam] sacrificium 0 6 inimicus II1 8 uobia T 9 sabiungiter II merebimur ΣΟ: mirebitnr II1 merebitur II2 Υ 11 noncup. II1 inquid II 12 quia II1 (ante solem) 18 bonus et malas II1 malos et bonos O 14 iohannis II1 ihoannes adsequtum 0 15 diem 0 17 est eras. in 0 18 si om. TO bonos it Z malus iustus et iniustus XIII 19 placitam 0 extendit 0 22 ita om. O 24 quoniam] quia T-) [*]( 21* )

324

aea do omni genere peccatorum, sed de capitalibus tantum criminibus dici. a quibus M quisquis extrahere atque emundare noluerit, pro illo in alio loco praedictus apostolus ne orari quidem debere pronuntiat qui scit, inquiens, fratrem suum peccare peeeatam non ad mortem, petet, et dabit ei uitam, peccantibus non ad mortem. est peccatum ad mortem: non pro illo dico at roget. ceterum de illis quae pronuntiantur non esse ad mortem, a quibus etiam hi qui fideliter Christo deseruiunt, quantalibet semet ipsos circumspectione custodiant, inmunes esse non possunt, ita dicitur: si dixerimus quia peccatum non habemus, ipsi nos decipimus et ueritas in nobis non est, et iterum: si dixerimus quia non peccauimus, mendacem faeimos eam et uerbum eius non est in nobis.

inpossibile namque est quemlibet sanctorum non in istis minutiis, quae per sermonem, per cogitationem, per ignorantiam, per obliuionem, per necessitatem, petaolntatem, pet obreptionem admittuntur, incurrere. quae litet ab illo peccato quod ad Mortem.. dieitur aliena sint, culpa tamen ac reprehensione carere non possunt.

Cum ergo quis hunc quem praediximus bonitatis affectum et imitationem dei fuerit adsecutus, tnne uisceribus dominicae longanimitatis indutus pro persecutoribus quoque suis orabit similiter dicens: pater, ignosce eis: non enim sciunt quid faciunt. ceterum euidens indicium est animae necdum uitiorum faecibus eliquatae in criminibus alienis non affectu [*](.4 L c. 16 11 L c. 1, 8 13 L c. 10 M Lnc. 23, 34 ) [*](4 orare II deberi S \' 5 petat pro eo O 6 dabitur ei uita. n, d ita T a m. 2 uitam dens sed 0 peecanti II2 ΥΟv 7 rogent T 9 hii ΣΙΙΥ2O 10 ipso. 0 11 queaUm ΙΙΥ Ov 12 dedpimas X: seducimus ΠΥΟv 13 quonὶam Υ Vidg- peccabimus O 14 faciemus Υ deum O 16 in om. Σ minatis (s m ras.) II et Ov 11 per non uolumtatem 0 per uol. per obrept.] per obreptionem per somnum T 19 allenati sint 0 culpam 0 30. reprehensionem O 21 VIIII T Quum 0 22 ex imitatione T adsequutus TO 23 persequutο̄ribus 0 orauit Σ 26 fecibus ΠΥΟ )

325

misericordiae condolere, sed rigidam iudicantis teaare censuram. nam quemadmodum perfectionem cordis poterit obtinere is; qui non habet illud quo apostolus plenitudinem legis consummari posse signauit alterutrum, inquiens, onera uestra portate, et sic adimplebitis legem Christi, sed nec illam uirtutem possidet caritatis, quae non inritatur, non inflatur, non cogitat malum, quae omnia suffert, omnia sustinet? iustus enim miseretur animas pecorum suorum: uiscera autem inpiorum sine misericordia. ideoque isdem uitiis monachum subiacere certissimum est, quae in alio inclementi atque inhumana seueritate condemnat. rex enim rigidus incurret in mala, et qui obturat aures suas ne audiat infirmum, et ipse inuocabit, et non erit qui exaudiat eum.

GERMANVS: Potenter quidem atque magnifice de perfecta dei caritate dissertum est. uerumtamen illud nos permouet, quod, cum eam tanta laude praetularia, timorem dei et spem retributionis aeternae inperfecta esse dixisti, cum utique multo aliud uideatur de eis propheta sensisse dicens: timete dominum omnes sancti eius: quia nihil deest timentibus eum, et iterum in obseruandis iustificationibus dei retributionis ae contemplatione fateatur exercitum inclinaui, inquiens, cor meum ad faciendas iustificationes tuas in aeternum, propter retributionem. et apostolus fide, inquit, Moyses grandis factus [*](4 Gal. 6, 2 6 1 Cor. 13, 4-7 8 Prov. 12, 10 (LXX) 12 Prov. 13, 17 (LXX) 1S Prov. 21, 13 (LXX) 21 Ps. 33, 10 24 Ps. 118, 112 26 Hebr. 11, 24—26 ) [*]( 2 quemammodum X opt. 2 his ΣΠ1O 3 quod Πv illut quoque quod 0 consammare Πv 5 in (im-) plebitis II TO: cf. XVI, 23 7 quee om. Σ: cf. III, 7, 11 8 autem miseratur T 9 peccatorum V 10 sunt post misericordia add. T hisdem UO monacum O 11 adque O 12 incurrit II iucidet T 18 obdurat T 14 innocauit 2 16 X T 20 aliut 0 21 quonium TO 23 fatetur T exercitatum Π2v 26 inquid 0\'\' )

326

negauit se esse filium filiae Pharaonis, magis eligens adfligi oam populo dei quam temporalis peccati habere iucunditatem, maiores diuitias aestimans thesauris Aegyptiorum inproperium Christi: aspiciebat enim in remunerationem. quomodo ergo inperfecta esse credenda sunt, cum et beatus Dauid retributionis obtentu iustificationes domini se fecisse glorietur, et legislator praemia futura prospiciens spreuisse adoptionem regiae dignitatis et adfliotionem dirissimam thesauris Aegyptiorum praetulisse dicatur ?

CHAEREMON: Pro statu atque mensura uniuscuiusque mentis scriptura diuina ad diuersos perfectionum gradus arbitrii nostri prouocat libertatem. nec enim poterat uniformis omnibus perfectionis corona proponi, quia nec omnium una uirtus aut uoluntas aut feruor est, et idcirco ipsarum quodammodo perfectionum diuersos ordines diuersasque menauras sermo diuinus instituit.

quod ita esse euangelicarum quoque beatitudinum uarietas euidenter ostendit. licet enim beati dicantur quorum sunt regna caelorum, et beati qui possidebunt terram, et beati qui consolationem recipient, et beati qui saturitate potientur, tamen multum credimus interesse inter habitationem regni caelorum et possessionem illius quaecumque est terrae, et inter perceptionem consolationis et plenitudinem saturitatemque iustitiae, multumque distare inter illos qui misericordiam consequentur et illos qui gloriosissima uisione dei perfrui merebuntur.

alia enim gloria solis, et alia gloria lunae, et alia gloria stellarum: stella enim a stella differt in gloria. ita [*]( 19 of. Mt. 6, 8 eqq. 26 I Cor. 15, 41-42 ) [*]( 1 faraonia ΠΟ 8 ioc. Π 4 existimans ΠΥΟ thensauris Π 6 sunt] eet Πv 11 XI T aeremon 0 12 perfectioniB T 14 omnium] omnibus TO 16 qaodamodo 0 diuersas origines T 20 consulationem Π 21 sataritatem 0 26 glorioeisaimam uisionem 0 27 gloriae lunae 2 lUDe alia gloria T 28 ab ΠΟ atilla Π1 in gloriam T )

327

et resurrectio mortuorum. cum igitur iuxta hunc modum scriptura diuina timentes deum laudet et dicat: beati omnes, qui timent dominum, et plenam per hoc illis beatitudinem repromittat, iterum tamen dicit: timor non est in caritate, sed perfecta caritas foras mittit timorem: quoniam timor poenam habet, qui autem timet non est perfectus in caritate.

et rursus, cum seruire deo gloriosum sit et dicatur: seruite domino in timore, et: magnum tibi est uocari seruum meum, et: beatus seruus ille, quem cum uenerit dominus suus inueniet sic facientem, tamen ad apostolos dicitur: iam non dico nos seruos, quia seruus nescit quid faciat dominus suus: uos autem dico amicos, quia omnia quaecumque audiui a patre nota feci uobis, et iterum: nos amici mei estis, si feceritis ea quae praecipio uobis.

nidetis ergo perfectionum gradus esse dinersos et de excelsis ad excelsiora nos a domino prouocari ita, ut is qui in timore dei beatus et perfectus extiterit, ambulans sicut scriptum est de uirtute in uirtutem et de perfectione ad aliam perfectionem, id est de timore ad spem mentis alacritate conscendens, ad beatiorem denuo statum, quod est caritas, inuitetur, et qui fuerit fidelis seruus ac prudens, ad amicitiae sodalitatem et adoptionem transeat filiorum.

seeundum hunc ergo sensum nostra quoque est intellegenda sententia: non quo contemplationem perpetuae illius poenae uel beatissimae retributionis quae repromittitur sanctis nullius pronuntiemus esse momenti, sed quia, cum sint utiles et [*]( 2 Ps. 127, 1. 4 I Ioh. 4, 18 8 Ps. 2, 11 9 Esai. 49, 6(LXX) 10 Mt. 24,46 12 Ioh. 15, 14—15 151. c. 13 19 Pa. 83, 8 22 Mt. 24, 45 23 cf. Gal. 4, 5 ) [*](1 post mortuorum in T cap. 12 incipit 4 non est timor T 7 rursū 0 11 innenerit ΠΟv nigilantem et aic fac. T apustolus IP 12 nos om. 0 18 suus] eiaa T 14 patre meo nota TO 15 quae ego 0 16 praecepi T 18 hiB Π1O extiterat II exstiterit T 19 scribtum 0 uirtutibus -0 24 ergo om. T 25 contemplatione 0 26 promittitor 0 )

328

sectatores suos ad initia beatitudinis introducant, caritas rursum, in qua plenior fiducia perpetuumque iam gaudium est, adsumens eos de timore seruili et mercennaria spe ad dilectionem dei et adoptionem transferet filiorum et quodammodo perfectiores faciet de perfectis. multae enim ait saluator mansiones sunt apud patrem meum, et licet omnia astra esse uideantur in caelo, inter claritatem tamen solis et lunae atque laciferi ceterarumque stellarum multa distantia est.

et idcirco beatus apostolus non solom timori ac spei, sed etiam cunctis charismatabus, quae magna ac mirifica habentur, eam praeferens supra modum excellentiorem omnibus uiam caritatis ostendit. nam cum uellet expleto omni catalogo spiritalium charismatum uirtutum eius membra describere, ita praefatus est: et adhuc supra modum excellentiorem uobis uiam demonstro. si linguis hominum loquar et angelorum, et si habuero prophetiam et nouerim mysteria omnia et omnem scientiam, et si habuero omnem fidem ita ut montes transferam, et si distribuero in cibos pauperum omnes facultates meas, et tradidero corpus meum ut ardeam, caritatem autem. non habuero, nihil mihi prodest.

uidetis eige nihil pretiosius, nihil perfectias nihilque sublimius et at ita dixerim nihil caritate perennius inueniri. siue enim prophetiae, euacuabuntur: sine linguae, cessabunt: siue scientia, destruetur. caritas autem numquam excidet, sine qua non solum illa praecellentissima charismatum genera, sed etiam martyrii ipsius gloria euacuatur. [*]( 5 loh. 14, 2 7 cf. I Cor. 15, 41 14 I Cor. 12. 3L 13, 1—3 24 l. c. 13, S ) [*](1 spectatores Π karitas O rursus O 2 iam om. Σ 3 delectationem Υ 4 transferat Υ quodamedo O 5 faciat O 6 aput ΣΟ 8 luna adque O stillarum Π1 9 iccirco X 13 catalago O carism. ΣΟ 15 uism uobis Υο.est est XV, 2, 2 16 prof. Υ 17 mist. O 19 cibus Π2 22 prodeest O 24 inucoeri Π1 prof. ΠΟ 25 distr. Π2 26 excedet Π2 excidit Υ2 27 carism. O martirii O 28 uacuatur ΠΥv )

329

Quisquis igitur hains fuerit caritatis perfectione fundatus, neoeese est ut ad illum sublimiorem caritatis timorem gradu excellentiere conscendat, quem non poenarum terror nec cupido praemiorum, sed amoris generat magnitudo, quo uel filius indulgentissimum patrem uel frater fratrem uel amicum amicus uel coniugem coniunx sollicito reueretur affectu, clam eius non uerbera neque coauioia, sed uel tenuem amoris formidat offensam atque in omnibus non solum actibus, uerum etiam uerbis adtonita semper pietate distenditur, ne erga ee quantulumcumque feruor dilectionis illius intepescat.