Conlationes Patrum (Collationibus)

sed istam humilis paenitentiae uocem in occursum eius pater prosiliens maiore quam emissa fuerat pietate suscepit eumque non contentus minora concedere utroque gradu sine dilatione transcurso pristinae filiorum restituit dignitati. festinandum proinde etiam nobis est, ut ad tertium filiorum gradum, qui omnia quae patris sunt sua esse credunt, per indissolubilem caritatis gratiam conscendentes caelestis illius patris imaginem ac similitudinem recipere mereamur et ad imitationem ueri illius filii proclamare possimus: omnia quae habet pater, mea sunt. quod etiam de nobis beatus apostolus profitetur dicens:

omsia uestra sunt, siue Paulus sine Apollo siue Cephas, sine mundus siue uita siue mors, siue praesentia siue futura: omnia uestra sunt. ad quam [*](4 Luc. 15, 19 10 1. c. 17-19 24 Ioh. 16, 15 25 I Cor. 3, 22 ) [*](1 uenire T 4 post tuus addunt ΠΥΟv: fac me sicnt nnum de mercennariis tuis: quae uerba hic minus quadrare, infra autem recte potita esae manifestum est 5 seliquas 0 ei] et II 6 id est umorum sordibus II 8 horrore 0 tam II1 10 quantum II1 11 et cm. II 14 tnns] tns 0 15 ista II ad istam T patientiae II 16 uoce II2 18 dilectione 0 20 quij quia II1 27 oefhaa S cefiu II chefas 0 hic mnndns T 28 omnia enim uestra Υ Vulg. )

et est quidem in illis gradus cuiusdam profectus inbaens nos, ut dam uel poenarum metu uel praemiorum spe incipimus uitia declinare, ad caritatis gradum transire possimus, quia timor, inquit, non est in caritate, sed perfecta caritas foras mittit timorem: quoniam timor poenam habet, qui autem timet non est perfectus in caritate. nos ergo diligamus, quia deus prior dilexit nos.

non ergo aliter ad illam ueram perfectionem conscendere poterimus, nisi, quemadmodum nullius alterius nisi nostrae salutis gratia prior nos ille dilexit, ita eum nos quoque nullius alterius rei nisi sui tantum amoris dilexerimus obtentu. quamobrem studendum nobis est, ut de hoc timore ad spem, de spe ad caritatem dei uel ipsarum uirtutum amorem perfecto mentis conscendamus ardore, ut transmigrantes in affectum boni ipsius inmobiliter, quantum humanae possibile est naturae, quod bonum est retentemus.

Multum namque differt inter eum qui metu gehennae uel spe retributionis futurae uitiorum in se extinguit incendia, et eum qui diuinae caritatis affectu ipsam malitiam et inmunditiam perhorrescit ac puritatis possidet bonum amore tantum ac desiderio castitatis, nec iam remunerationem futurae promissionis aspiciens, sed praesentis boni delectatus conscientia agit omnia non contemplatione poenarum, sed delectatione uirtutum.

hic namque status nec submotis [*]( 2 Mt. 5, 48 10 I Ioh. 4, 18-19 ) [*]( 1 etiam similitudinem TOr 2 inquid ΠΥ1 et uos ΠΥΟv 6 geennae 0 7 in om. 0 10 inqaid IITi 11 foris 0 15 quemammodum Z alterius rei nisi 0 90 amore S ascendamns T 23 VII T 27 ac] et IIc 28 promissiones IP bonis II1 80 summotis FIO )

in illo enim uoluntarium bonum est, in isto uero uelut coactum et tamquam nolenti uiolenter extortum uel metu supplicii uel cupiditate praemiorum. nam qui timoris obtentu a uitiorum abstinet blandimentis, adempto timoris obstaculo rursum ad IIIud quod diligit reuertetur et ob id nec stabilitatem boni iugiter obtinebit, sed ne ab inpugnatione quidem aliquando requiescet, quia nec firmam ac perpetuam pacem castimoniae poesiMit.

ubi enim est inquietudo bellorum, nen possunt nem etiam uulnerum interuenire discrimina. necesse est enim quempiam in conflictu situm, quamuis bellator sit ac fortiter dimicans letalia aduersariis uulnera frequenter inftigat, nonnumquam tamen hostili mucrone perstringi. qui uero superata inpugnatione uitiorum pacis iam securitate perfruitur et transiit in ipsius uirtutis affectum, ingea statum illius boni cuius iam totus est retentabit, quia damno intimae castitatis nihil credit esse damnosius.

nec enim carius ac pretiosins quicquam praesenti iudicat puritate, eai poena grauis est uel uirtutum perniciosa transgressio uel ipsius uitii uirulenta contagio. huic, inquam, nec reuerentia humanae praesentiae [*]( 1 occansione II x2 oculis S 3 quidquit 2 (passim) quicquid TO 5 aliut 0 7 alint O, item infra 9 iudicium 0 multum II 12 nelud Υ1 15 ademto ZO 16 reuertitur T1 17 opt. 2 ne1 nec II 18 requiescit II castimoniaim n 19 possedebit II1 21 positum TO 22 aduersarius TP 23 prestringi 0 25 transiet 0 27 ac] aut T 28 qaiquam 0. puritatem Z 29 pernit. II ) [*]( XIII. Cass. 8. ) [*]( 21 )

Quem statum si quis de adiutorio dei, non de studii sui labore praesumens meruerit possidere, de condicione seruili, in qua timor est, et mercennaria spei cupiditate, in qua non tam bonitas largientis quam praemium retributionis expetitur, in adoptionem incipiet transire filiorum, ubi iam non timor, non cupiditas, sed illa caritas quae numquam cadit iugiter perseuerat. de quo timore et caritate quosdam increpans dominus quid cui personae conueniret ostendit: filius honorat patrem, et seruus dominum suum timet: et si pater ego sum, ubi est honor meus: et si dominus ego sum, ubi est timor meus?

necesse est enim timere eum qui seruus est, quia si sciens uoluntatem domini sui fecerit digna plagis, uapulabit multis. per hanc itaque caritatem quisque ad imaginem dei similitudinemque peruenerit, bono iam propter boni ipsius delectabitur uoluptatem, ac similem quodammodo possidens patientiae ae lenitatis affectum nullis deinceps peccantium uitiis irascetur, sed ueniam potius infirmitatibus eorum condolens atque conpatiens inplorabit, seque reminiscens tamdiu similium passionum stimulis inpugnatum, donec miseratione domini saluaretur, nec suo eruditum studio ab inpugnatione carnali, sed dei protectione saluatum, non iracundiam, sed misericordiam errantibus intelleget inpendendam, illum uersiculum ad deum [*]( 11 cf. I Cor. 18,8 13 Mal. 1, 6 (LXX) 17 Luc. 12, 47 ) [*](1 minns IP 2 semper O 4 contendit IIv qaem TOv . nec post quam om. II 5 cognoecet II 6 VUl T 7 condit. ΙΙΥ 8 qui II 13 filius inqait T 14 dns 2 timet om. ΙΙΥΟ: cf. cap. 13, 4 15 et post mens om. S 17 si om. II 18 sai non ΙΙΥ sui et 0 multis] paacis 0 90 bono] bona II 21 uoluptate II aolantatem T simile S qaodamodo O 28 dominum T )

et in hac mentis humilitate consistens poterit etiam euangelicum illud perfectionis explere mandatum: diligite inimicos uestros, bene facite his qui oderunt uos, et orate pro persequentibus et calumniantibus uos. et ita ad illud praemium quod subiungitur merebimur peruenire, per quod non solum imaginem dei et similitudinem praeferamus, uerum etiam filii nuncupemur: ut sitis, inquit, filii patris uestri qui in caelis eat, qui solem suum oriri facit super bonos et malos, et pluit super iustos et iniustos. quem affectum beatus Iohannes adsecutum se esse cognoscens ait: ut fiduciam habeamus in die iudicii, quia sicut ille est et nos sumus in hoc mundo.

in quo enim infirma et fragilis humana natura esse, siont ille est, potest, nisi si in bonos et malos, iustos et iniustos ad imitationem dei placidam semper sui cordis extenderit caritatem, et ut bonum propter boni ipsius operetur affectum, perueniens ad illam ueram adoptionem filiorum dei, de qua idem beatus apostolus ita pronuntiat: omnis qui natus est ex deo peccatum non facit, quia semen ipsius in eo est, et non potest peccare, quoniam ex deo natus est, et iterum: scimus quoniam omnis qui natus est ei deo non peccat, sed generatio dei conseruat eum, et malignus non tangit eum?