Conlationes Patrum (Collationibus)

quod ita esse euangelicarum quoque beatitudinum uarietas euidenter ostendit. licet enim beati dicantur quorum sunt regna caelorum, et beati qui possidebunt terram, et beati qui consolationem recipient, et beati qui saturitate potientur, tamen multum credimus interesse inter habitationem regni caelorum et possessionem illius quaecumque est terrae, et inter perceptionem consolationis et plenitudinem saturitatemque iustitiae, multumque distare inter illos qui misericordiam consequentur et illos qui gloriosissima uisione dei perfrui merebuntur.

alia enim gloria solis, et alia gloria lunae, et alia gloria stellarum: stella enim a stella differt in gloria. ita [*]( 19 of. Mt. 6, 8 eqq. 26 I Cor. 15, 41-42 ) [*]( 1 faraonia ΠΟ 8 ioc. Π 4 existimans ΠΥΟ thensauris Π 6 sunt] eet Πv 11 XI T aeremon 0 12 perfectioniB T 14 omnium] omnibus TO 16 qaodamodo 0 diuersas origines T 20 consulationem Π 21 sataritatem 0 26 glorioeisaimam uisionem 0 27 gloriae lunae 2 lUDe alia gloria T 28 ab ΠΟ atilla Π1 in gloriam T )

et rursus, cum seruire deo gloriosum sit et dicatur: seruite domino in timore, et: magnum tibi est uocari seruum meum, et: beatus seruus ille, quem cum uenerit dominus suus inueniet sic facientem, tamen ad apostolos dicitur: iam non dico nos seruos, quia seruus nescit quid faciat dominus suus: uos autem dico amicos, quia omnia quaecumque audiui a patre nota feci uobis, et iterum: nos amici mei estis, si feceritis ea quae praecipio uobis.

nidetis ergo perfectionum gradus esse dinersos et de excelsis ad excelsiora nos a domino prouocari ita, ut is qui in timore dei beatus et perfectus extiterit, ambulans sicut scriptum est de uirtute in uirtutem et de perfectione ad aliam perfectionem, id est de timore ad spem mentis alacritate conscendens, ad beatiorem denuo statum, quod est caritas, inuitetur, et qui fuerit fidelis seruus ac prudens, ad amicitiae sodalitatem et adoptionem transeat filiorum.

seeundum hunc ergo sensum nostra quoque est intellegenda sententia: non quo contemplationem perpetuae illius poenae uel beatissimae retributionis quae repromittitur sanctis nullius pronuntiemus esse momenti, sed quia, cum sint utiles et [*]( 2 Ps. 127, 1. 4 I Ioh. 4, 18 8 Ps. 2, 11 9 Esai. 49, 6(LXX) 10 Mt. 24,46 12 Ioh. 15, 14—15 151. c. 13 19 Pa. 83, 8 22 Mt. 24, 45 23 cf. Gal. 4, 5 ) [*](1 post mortuorum in T cap. 12 incipit 4 non est timor T 7 rursū 0 11 innenerit ΠΟv nigilantem et aic fac. T apustolus IP 12 nos om. 0 18 suus] eiaa T 14 patre meo nota TO 15 quae ego 0 16 praecepi T 18 hiB Π1O extiterat II exstiterit T 19 scribtum 0 uirtutibus -0 24 ergo om. T 25 contemplatione 0 26 promittitor 0 )

et idcirco beatus apostolus non solom timori ac spei, sed etiam cunctis charismatabus, quae magna ac mirifica habentur, eam praeferens supra modum excellentiorem omnibus uiam caritatis ostendit. nam cum uellet expleto omni catalogo spiritalium charismatum uirtutum eius membra describere, ita praefatus est: et adhuc supra modum excellentiorem uobis uiam demonstro. si linguis hominum loquar et angelorum, et si habuero prophetiam et nouerim mysteria omnia et omnem scientiam, et si habuero omnem fidem ita ut montes transferam, et si distribuero in cibos pauperum omnes facultates meas, et tradidero corpus meum ut ardeam, caritatem autem. non habuero, nihil mihi prodest.

uidetis eige nihil pretiosius, nihil perfectias nihilque sublimius et at ita dixerim nihil caritate perennius inueniri. siue enim prophetiae, euacuabuntur: sine linguae, cessabunt: siue scientia, destruetur. caritas autem numquam excidet, sine qua non solum illa praecellentissima charismatum genera, sed etiam martyrii ipsius gloria euacuatur. [*]( 5 loh. 14, 2 7 cf. I Cor. 15, 41 14 I Cor. 12. 3L 13, 1—3 24 l. c. 13, S ) [*](1 spectatores Π karitas O rursus O 2 iam om. Σ 3 delectationem Υ 4 transferat Υ quodamedo O 5 faciat O 6 aput ΣΟ 8 luna adque O stillarum Π1 9 iccirco X 13 catalago O carism. ΣΟ 15 uism uobis Υο.est est XV, 2, 2 16 prof. Υ 17 mist. O 19 cibus Π2 22 prodeest O 24 inucoeri Π1 prof. ΠΟ 25 distr. Π2 26 excedet Π2 excidit Υ2 27 carism. O martirii O 28 uacuatur ΠΥv )

Quisquis igitur hains fuerit caritatis perfectione fundatus, neoeese est ut ad illum sublimiorem caritatis timorem gradu excellentiere conscendat, quem non poenarum terror nec cupido praemiorum, sed amoris generat magnitudo, quo uel filius indulgentissimum patrem uel frater fratrem uel amicum amicus uel coniugem coniunx sollicito reueretur affectu, clam eius non uerbera neque coauioia, sed uel tenuem amoris formidat offensam atque in omnibus non solum actibus, uerum etiam uerbis adtonita semper pietate distenditur, ne erga ee quantulumcumque feruor dilectionis illius intepescat.

cuius timoris magnifioentiam unus prophetarum eleganter expressit diuitiae, inquiens, salutis sapientia et scientia: timor domini ipse thesaurus eius. non potuit timoris istius dignitatem ae meritum magis euidenter exprimere, quam ut diuitias salutis nostrae, quae in uera sapientia dei scientiaque consistunt, diceret nisi a timore domini non poese seruari. ad hunc igitur metum non peccatores, sed sancti propheticis inuitantur eloquiis dicente psslmographo: timete dominum omnes sancti eius: quia nihil deest timenti bus eom.

qui enim hoc timore dominum metuit, perfectioni eius certum est nihil deesse. nam de illo timore poenali euidenter Iohannes apostolus dicit: qui timet non est perfectus in caritate, quia timor poenam habet. multa ergo distantia eet inter istum timorem cui nihil deest, qui sapientiae scientiaeque thesaurus est, et illum inperfectum, qui principium sapientiae nuncupatur quique poenam in sese continens de perfectorum cordibus superueniente plenitudine caritatis extruditur. timor enim non [*]( 12 Esai. 33, 6 19 Ps. 33, 10 22 I lob. 4, 18 26 Ps. 110, 10 28 I Ioh. 4, 18 ) [*](1 nulla distinctio in T in huius ΙΙϒΟv S quod O fratram frater ΙΙϒv 6 amicus amicum 0 coniux TO reuerentur O 7 conuincia 0 8 adqae 0 9 uerbis om. T 11 prof. II 14 ipsine 0 expremere II1 16 dei et stientiaque (que del. m. 2) II domiai] dei Z 18 prof. II psalmografb SO 22 iohannais n 24 iustum S 25 sapientia scientiaque 0 27 se O )

et re uera si principium sapientiae in timore consistit, quae erit eius nisi in Christi caritate perfectio, quae illum in sese perfectae dilectionis continens metum non iam principium, sed thesaurus sapientiae et scientiae nuncupatur? et idcirco duplex timoris est gradus. unus incipientium, id est eorum qui adhuc sub iugo et terrore seruili sunt, de quo dicitur: et seruus dominum suum timebit, et in euangelio: iam non dico nos seruos, quia seruus nescit quid faciat dominus suus.

et ideo seruus, inquit, non manet in domo in aeternum, filius manet in aeternum. inbuit enim nos ut ab illo poenali metu ad caritatis plenissimam libertatem et amicorum filio-. rnmque dei fiduciam transeamus. denique beatus apostolus, qui seruilem illam timoris gradum olim caritatis dominicae uirtute transcenderat, inferiora despiciens maioribus se ditatum bonis a domino profitetur. non enim, inquit, dedit nobis deus spiritum timoris, sed uirtutis et dilectionis et sobrietatis.

eoe etiam, qui perfecta caelestis illins patris dilectione flagrabant quosque ex semis filios adoptio diuina iam fecerat, hoc adhortatur eloquio: non enim accepistis spiritum seruitutis iterum in timore, sed accepistis spiritum adoptionis, in quo clamamus Abba pater. de hoc etiam metu, cum illam septiformem spiritum propheta describeret, quem in homine illo dominico secundum incarnationis dispensationem descendisse [*]( 8 Mal. 1, 6 (LXX) 9 Ioh. 15, 14 10 1. c. 8, 35 17 n Tim. 1. 7 21 Bom. 8, 15 ) [*]( 1 foria O 4 in se semper perfectae O 5 thessaurus II kesaurus O noncup. II2 7 est sub O sunt om. O 9 dieam O uos seruus II1 10 faciet O suus] sius T 11 inqaid UO 13 filioum O 14 fiducia ∑ apostulus II1 16 tnscend. O disp. II 17 doais T inquid T1O 19 subr. IP 20 dilectionis II fraglabant O 21 adhurt. II1 adort. O accipistis O 23 adopt. filiorum Tv 24 illam (illa O) septiformem spiritus sancti gratiam ΙΙϒΟv 25 profeta O qUID T* 26 incarnationes II1 discendisse ΙΙϒ1 )

in quo primitus illud est diligentius intuendum, quod non dixerit \'et requiescet super eum spiritus timoris domini\', sicut de illis prioribus dixerat, sed replebit, inquit, eum spiritus timoris domini. tanta enim ubertatis eius est magnitudo, ut, quem semel sua uirtute possederit, non partem, sed totam eius occupet mentem. nec inmerito. illi etenim quae numquam excidet cohaerens caritati non solum replet, sed etiam perpetua et inseparabili eum quem ceperit possidet iugitate, nullis laetitiae temporalis uel uoluptatum oblectationibus inminutus: quod nonnumquam illi qui foras mittitur timori euenire consueuit.

hie est igitur perfectionis timor, quo homo ille dominicus, qui non solum redimere humanum genus, sed etiam praebere uenerat perfectionis formam atque exempla uirtutum, repletus fuisse narratur. illum enim seruilem suppliciorum timorem uerus dei filius, qui peccatum non fecit, nec dolus inuentus est in ore eius, habere non potuit.-