Res Gestae

et Bassianus, praeclaro genere natus,[*](praeclaro genere natus, Her.; procerum g. n., G; procero generates, V.) notarius militans inter primos, quas praenoscere altiora conatus, licet ipse de qualitate partus uxoris consuluisse firmaret, ambitioso necessitudinum studio, quibus tegebatur, morte ereptus, patrimonio opimo exutus est.

Inter fragores tot ruinarum Heliodorus, tartareus ille malorum omnium cum Palladio fabricator, mathematicus (ut memorat vulgus) colloquiis ex aula regia praepigneratus abstrusis, iam funebres aculeos exsertabat,[*](exertabat, Val.; excitabat, EAG; extabat, V.) omni humanitatis invitamento ad prodenda quae sciret vel fingeret, lacessitus.

Nam et sollicitius cibo mundissimo fovebatur, et ad largiendum paelicibus, merebat aes collaticium grave, et incedebat passim ac late, os circumferens vultuosum, omnibusque formidatum,[*](formidatum, Her. (cf. xiv. 11, 23); formidatus, EAG; formidatis, V.) ea fiducia sublatior, quod ad lupanar, quo (sicut ipse voluit), liberius versabatur,[*](uersabatur, E2, Val.; seruabatur, V.) cubiculariis officiis praepositus, assidue propalam ventitabat, elogia parentis publici praeferens, futura pluribus luctuosa.

Per quae[*](per quae, Her.; periteque, Momm.; perque, V.) eum (ut forensium causarum patronum) quid in primis orationis partibus collocaret, ut proficere possit facilius et valere, quibusve figurarum commentis, splendida loca attemptare debeat praemonebat.

Et quoniam longum est narrare omnia[*](narrare omnia, added by Clark and Her. (narrare, Novák); V omits without lac.) quae[*](quae, Clark and Her.; quod, Gardt. que, V.) cruciarius ille conflavit, hoc unum edisseram, quam praecipiti confidentia patriciatus columina ipsa pulsavit. Qui ex clandestinis (ut dictum est) regiorum

Quibus haustis aventer, fremebundus et minax, cui nihil licere debuerat, quia omnia sibi licere etiam iniusta existimabat, irremisse ab extremis regionum intervallis exhibitis omnibus, quos solutus legibus accusator perduci debere profunda securitate mandarat, suscipi quaestionem criminose praecepit.

Cumque nodosis coartationibus aequitate diu calcata,[*](calcata, Her. (cf. xxi. 13, 13); iactata, G; laqueata, Corn.; iacta, V.) et nexibili[*](et nexibili, Lind.; et inflexibili, Corn.; et nixi uilia, V.) asseveratione perditi nebulonis durante, nullam confessionem exprimere tormenta gravia potuissent, ablegatosque ab omni huius modi conscientia ipsa viros ostenderent[*](ostenderent, scripsi; ostenderet, V, ueritas ipsa o., G; res ipa o., Ernesti, Wagner.) claros, calumniator quidem ita ut antea honorabiliter colebatur, illi vero exsilio et pecuniariis afflicti dispendiis, paulo postea reddita sibi multa, sunt revocati, dignitatibus integris et splendore.

Nec tamen post haec tam paenitenda repressius actum est vel pudenter, non reputante alta nimium potestate, quod recte institutis ne cum inimicorum quidem incommodis in delicta convenit ruere voluntaria, nihilque sit tam deforme[*](deforme, added by Val. (cf. Cic., Ad Q. F. i. 1, 37), iniquum by G; V omits.) quam ad ardua supercilia etiam acerbitatem naturae adiungi.

Sed Heliodoro (incertum morbo an quadam excogitata vi) mortuo (nolim dicere sero[*](sero, added by Momm.; V omits.) : utinam nec ipsa res loqueretur!) funus eius per vespillones elatum, pullati praecedere honorati complures, inter quos et fratres iussi sunt consulares.

Ibi tune rectoris imperil caries tota stoliditatis apertius est profanata, qui cum abstinere inconsolabili malo rogaretur obnixe, inflexibilis mansit, ut videretur aures occlusisse ceris (quasi scopulos Sirenios transgressurus).

Superatus tamen precibus destinatis, tandem nudatis capitibus, infaustam bustuarii libitinam ad usque sepulcrum incedentes et[*](et, added by Val.; V omits.) pedibus, quosdam etiam complicatis articulis, praeire mandavit. Horret mens[*](mens, Clark; animus, A, Bentley; nunc, V, def. Fletcher.) reminisci, quo iustitio humilitati tot rerum apices visebantur, et praecipue consulares, post scipiones et trabeas et

Inter quos omnes ab adulescentia[*](ab adolescentia, Novák; ab aduliscentiae rudimentis, Her. (cf. xxvii. 9, 8); aduliscentiae uirtutum, V.) virtutum pulchritudine commendabilis, noster Hypatius praeminebat, vir quieti placidique consilii, honestatem lenium morum velut ad perpendiculum librans, qui et maiorum claritudini gloriae fuit, et ipse posteritatem mirandis actibus praefecturae geminae decoravit.

Accesserat hoc quoque eodem tempore ad Valentis ceteras laudes, quod cum in aliis ita saeviret infeste, ut poenarum maiores[*](moras (maiores, Her.); aegre, G; maturius vim prae se, Brakman; maturis (lac. 7 letters) ferret, V.) aegre ferret finiri cum morte dolores,[*](dolores Numerium or Numenium, Her.; Pollentianum, G; dolens numen, V.) Numerium tribunum, malitia quendam exsuperantem, eisdem diebus convictum, confessumque quod exsecto vivae mulieris ventre, atque intempestivo partu extracto, infernis manibus excitis, de permutatione imperii consulere ausus est, familiaritatis contuitu, ordine omni mussante, abire iussit, inlaesum, salutem et invidendas opes et militiae statum integrum retenturum.

O praeclara informatio doctrinarum, munere caelesti indulta felicibus, quae vel vitiosas naturas saepe excoluisti! Quanta in illa caligine temporum correxisses, si Valenti scire per te licuisset, nihil aliud esse imperium, ut sapientes definiunt, nisi curam salutis alienae, bonique esse moderatoris,

Apud proconsulem Asiae Dolabellam Smyrnaea mulier subolem[*](mulier subolem, Her. (cf. Gell. xii. 7, 1); materfamilias filium, G; dolabellamyrna (lac. 11 letters) propriam, V.) propriam et maritum venenis necasse confessa, quod filium e matrimonio priore[*](e matrimonio priore, Her.; ex alio matrimonio, Gardt.; eeo, V1; arimonio (ri from li) el, V2) susceptum occiderint,[*](susceptum occiderint, added by Her.; ab eis occisum comperisset, G; V omits.) et comperendinata cum consilium, ad quod res ex more delata est, anceps, quid inter ultionem et scelus statui debeat, haesitaret, ad Areopagitas missa est (Athenienses iudices tristiores), quorum aequitas deorum quoque iurgia dicitur distinxisse. Hi causa cognita centesimo post anno

Post commissa iniquitatibus variis ante dicta, et impressas foede corporibus liberis, quae supervixerant, notas, inconivus[*](inconiuus, Eyssen.; inconniuens, AG; inconuiuus, V.) Iustitiae oculus, arbiter et vindex perpetuus rerum vigilavit attente. Namque caesorum ultimae dirae, perpetuum numen ratione querellarum iustissima commoventes, Bellonae accenderant faces, ut fides oraculi firmaretur, quod nihil impune praedixerat perpetrari.