Pseudo-Augustini Quaestiones Veteris et Novi Testamenti CXXVII

Ambrosiaster

Ambrosiaster. Pseudo-Augustini Quaestiones Veteris et Novi Testamenti CXXVII (Corpus Scriptorum Ecclesiasticorum Latinorum, Volume 50). Souter, Alexander, editor. Vienna, Leipzig: Tempsky, Freytag, 1908

Solent iterum praeiudicare sancto spiritui, quod ideo degener intellegatur, quia in ordine tertius ponitur, cum tanta simplicitas sit in scripturis diuinis, ut aliquando inuenias tertium primum positum. ut enim causa se tulerit, sic et ponuntur. nullius enim iniuria est, quia una eorum diuinitas est. denique legimus in Eseia dicente domino: ego sum primus et ego in aeternum et manus mea fundauit terram, dextera mea solidauit caelum, et in subiectis: ego locutus sum, ego uocaui, ego adduxi eum et i prosperum iter eius feci. accedite ad me et audite haec: non in occulto ab initio locutus sum; cum fierent, illic eram et nunc dominus misit me et spiritus eius. quem uis esse qui fundauit terram? ipse enim dicit missum se esse. numquid patrem? absit. filius ergo est qui se missum dicit a deo et spiritu sancto. ecce paria sunt ista inter filium et spiritum sanctum. sicut enim a patre et filio missus legitur spiritus sanctus, ita et a deo et spiritu sancto missus est Christus. hoc enim solius patris peculiare est, ne missus dicatur.

Accipe dicta apostoli, qui alio ordine conplectitur trinitatem; dicit enim inter cetera in epistula ad Thessalonicenses secunda: dominus dirigat corda uestra in caritate dei et patientia Christi, quem, putas, dicit dominum nisi spiritum sanctum? et quid mirum cum, quem in throno maiestatis sedentem Eseias uiderit, hic ipsum dicat spiritum sanctum dominum sabaoth, sicut supra ostendimus? et Iohannes apostolus deum intellegi in spiritu sancto [*](6 Esai. 48, 12. 13 9 Eeai. 48, 15. 16 16 cf. Ioh. 15, 26 22 II Thess. 8, 5 25 cf. Esai. 6, 1 )[*](tf. pr;) [*](2 degeneri M degenera C 8 symplitas M 4 clausa setulerit M causaetolerit N 8 terra FB 9 sum om. M 11 occulto] culo et (culo eras. m. rec. et corr. culliculo) M 12 illic] et add. M 15 patria M 17 sCs sps CN 20 accipe (ac in ras.) C 21 tessolouicenses (add. h s. I.) C thesalonicenses NA 23 et] in add,. C, (s. I.) N 24 dnoJf 25 magestates M dicat om. M 26 dfto M 27 iohannis CN )

184

significat inter cetera dicens: ex hoc cognoscimus quia deus in nobis manet et de spiritu suo quem dedit nobis. si ergo per spiritum suum ipse in nobis manet, non ambigitur de deo esse spiritum sanctum. et nec dubium est, quia quod de deo est deus est. hinc est unde dicit apostolus: nemo scit quae sunt in deo nisi spiritus dei. quo modo potest scire quae in deo sunt, nisi sit eiusdem diuinitatis? inferior enim natura non potest scire quid sit in potiore; quanto magis creatura quid in conditore suo esset scire non poterat!

Et ad Corinthios in epistula prima praeterito ordine, qui in traditione fidei est, ab spiritu sancto incipit gratiarum et ministeriorum memorare operationes et subiungit dominum Iesum et tertium ponit deum, quem et in spiritu sancto et in domino dicit operari, sicut ait et dominus: pater manens in me ipse operatur. per id quod enim de deo patre est et spiritus sanctus et Christus, operatio eorum opus est dei. denique sanctum spiritum idem dicit et dominum, et dominum idem dicit et deum - hoc propter unitatem naturae —; cum ergo hoc loco idem deum, qui est et dominus, dicat operari omnia in omnibus, inferius sic conclusit dicens: omnia autem haec operatur unus adque idem spiritus diuidens uni cuique prout uult. quid tam apertum tres unius esse operationis, quia operante uno operari dicuntur tres? quare, nisi quia unius sunt diuinitatis? nam non est ambiguum donum gratiarum proprie spiritum sanctum operari. sed ut deum et dominum et spiritum sanctum unum esse propter naturae [*](1 I Ioh. 4, 18 5 I Cor. 2. 11 11 cf. I Cor. 12, 4-6 14 Ioh. 14, 10 19 cf. I Cor. 12, 6 20 I Cor. 12, 11 ) [*](titf. PG) [*]( 2 et om. CNX suo] sčo CN, A. (corr.) 3 ambigetur X 8 quid! quod C 10 corintheos MF, A (corr.) ehorrintheos C corinthoos B 11 ab} ad M sancto spiritu C 13 in om. M 14 et om. X 17 dominun)] dno M din N et dominum idem dicit et deum om. N dominum] dno M 18 idem] idest M 20 infernus (corr.) C omnia hec (?) (eras. hec) N 23 operationes F\'B uno om. X operari dicuntur] operantur N 24 unus C 25 operari om. (add. 8. I.) N )

185

indifferentiam doceret, opus spiritus sancti trium esse opus ostendit. et ut manifestaret quia solius, quantum ad personam pertinet, spiritus sancti opus est: haec autem omnia. inquit, operaturunus adque idem spiritus diuidens uni cuique prout uult. ideo \'prout uult), quia uoluntas eius uoluntas est dei. non enim dixit (prout uult deus,\' sed (prout uult spiritus). creatura enim cogit se, ut dei faciat uoluntatem; spiritus autem sanctus naturaliter hoc uult

Ut aperte luceat quia omnia spiritus sanctus operatur, dicit dominus inter cetera: si enim ego in digito dei eicio demonia et cetera. digitum dei appellat spiritum sanctum, ut probet hunc de deo esse. denique Iudaeos, qui eum in Belzebub eicere demonia dicebant, in sanctum spiritum blasfemasse testatus est. Moyses quoque quia per spiritum sanctum signa faciebat, confitentur magi dicentes: digitus dei est hic. nam et in Actis Apostolorum legimus: deseruientibus autem eis et ieiunantibus domino dixit spiritus sanctus: segregate mihi Barnaban et Saulum ad opus, quod uocaui eos. ecce seruitur domino, et hoc spiritus sanctus sibi uindicat - unde manifeste apparet hunc esse dominum sicut et deum patrem —; et Saulum Christus de caelo uocauit et misit praedicare, et hoc simili modo sibi defendit spiritus sanctus dicendo: ad opus quod uocaui eos. nam nemo ignorat episcopos saluatorem ecclesiis instituisse; ipse enim priusquam in caelos ascenderet, inponens manum apostolis ordinauit eos episcopos. hoc apostolus sancto spiritui deputat, [*](3 I Cor. 12, 11 10 Luc. 11, 20 13 cf. Matth. 12, 81. 32. Marc. 3, 29. 80 15 Ex. 8, 19 (15) 16 Act. 13, 2 21 cf. Act. 9, 4. 15; 2?, 7. 8. 15; 26, 14. 16 23 Act. 13, 2 ) [*]( PG ) [*]( i ideo prout ualt om. M 8 sanciu. om. M spes X 9 eluceat eont. Engelbrecht 11 digitum dei] digi M 12 hunc] illum N 13 sfm \'p. M (in ras.) 14 per quia per M sem apm N 15 confitenter M hic est N 19 aeruetur CNF sibi sps SGB X 21 sicut) om. M et sicut C 24 episcopos M 26 episcopos (corr. epileopos) M )

186

cum dicat: adtendite uobis et omni gregi, in quo uos spiritus sanctus posuit episcopos regere ecclesiam domini Iesu. et inter cetera dicit Petrus ad Ananiam: Ananias, cur repleuit satanas cor tuum, ut mentireris spiritui sancto? et infra: non es, inquit, hominibus mentitus, sed deo. apertum est spiritum sanctum dictum deum, cui mentitus Ananias deo mentitus dicitur. quod si spiritum sanctum minime uoluisset deum intellegi, dixisset: \'non es mentitus hominibus, sed spiritui sancto,\' ut neque deum hunc neque hominem signaret. et quid mirum? apostolus enim aliquando templum dei hominem appellat, aliquando uero templum spiritus sancti, propterea quia unum sunt natura. si enim minime deus intellegeretur spiritus sanctus, qua audacia diceret infra: templum enim dei sanctum est, quod estis uos?

Quoniam unus deus omnibus in scripturis praedicatur. mysterium autem eius in trinitate adoratur, idcirco sic agit scriptura, ut sub unius dei professione ea, quae de ipso sunt, id est filius et spiritus eius, in eodem honore intellegantur, in quo ipse deus est, quia ideo sacramentum reuelatum est dei, ut gloria eius in trinitate manere signaretur. quam ob rem : non plena auctoritate deus uocatur quod de deo est, ne alterum absque eo, qui unus est, facere credatur, sed intellectum dat, ut credamus ea ratione in trinitate creaturae salutem consistere, quia una est eorum diuinitas. neque enim possit simul iungi et in ordine poni creator et creatura, dominus et serui, aeternitas et quae sub initio sunt, quippe cum sine uno eorum salus nulli sit. ad iniuriam enim uocatur omne quod deus est, [*](1 Act. 20, 2 4 Act. 5, 3 5 Act. 5, 4 11 cf. I Cor. 3, 16.17. II Cor. 6, 16 12 cf. I Cor. 6, 19 14 I Cor. 3, 17 ) [*](del. PG) [*]( 1 adtendi FB gege (adtl. r s. I.) N 3 annaniam codd. 4 an- I nania CNX ut] et M mentires CNX 6 sed deo mentitas X sanctum] spm (corr.) M 7 annanias CNX 8 intellegere N 11 appellando C 16 agit] ait XA 17 professionem N 18 spiritus] sjjs sfs N 19 ipse om. N 20 manere om. N 23 oratione M 24 posset CX 25 creator] creatore C creatura] creaturae X 27 uocatur enim C )

187

siue filius siue sanctus spiritus, si extra unius dei honorem deputetur et gloriam. scripturae igitur ostendunt Christum deum, ostendunt spiritum sanctum deum, ut uidentes sciant quid sit quod ostenditur. tale est si quis gemmam ostendat non clamans quia gemma est; numquid, quia ille non clamat, non erit gemma quae uidetur? ita et scripturae ostendunt per ea quae supra tractata sunt, quid credere debeamus, intra unius dei fidem sensum nostrum concludentes mysterio trinitatis.