Pseudo-Augustini Quaestiones Veteris et Novi Testamenti CXXVII

Idcirco noluit se prodi, quod esset in domo; requiri autem se non noluit, sed libenter accepit. quamuis enim tempus non esset praedicandi gentilibus, ultro tamen uenientes ad fidem non suscipere inuidiae erat. sic factum est, ut saluator, dum a discipulis proditus non esset, ab aliis tamen, qui eum [*](6 Marc. 7, 24 20 Matth. 10, 5. 6 )[*](tyPG \\ ) [*]( 5 LXXVII edd. 6 intramas C 7 noluit MCNFB 8 latare M noluit (corr.) M 11 ait M quod om. C 13 est om. C 16 nuncscire om. N 18 gestom] gentium X adhoc (con\'.) C 19 praecedit M 21 ne] non F (corr.)t A . 24 noluit (n in ras.) M accipit C 25 gentibus X )

Semper breuiata propositione sensum occultas. nam hoc quod in quaestionem uocas tunc factum est, quando in Galilea positus propter tumultum Iudaeorum a fratribus suis adhuc non credentibus sibi conpellebatur ascendere in Iudaeam, quia futurus erat dies festus Iudaeorum, ut seditionem pateretur. ipse autem respondit eis dicens: uos ascendite ad diem festum, quia mundus uos non odit; me autem odit, quoniam arguo opera eius. ego non ascendo ad diem festum hunc, quia tempus meum nondum impletum est. tunc fratres eius ascenderunt ad diem festum, ipse uero mansit in Galilea. post autem et ipse ascendit ad diem festum. [*]( 10 cf. Marc. 7, 24-30 13 cf. loh. 7, 8 14 cf. Ioh. 7, 14 21 Ioh. 7, 7. 8 ) [*](def. PG) [*]( 1 est] sit edd. scire C 2 ut intrarent-in domo otn. X 3 se om. X 4 est om. M non] hoc X r) demonstraturns (corr. t M leneque M 7 qui (corr.) C 9 uolutans M 11 quo N 12 LXXVllI edd. 14 contantis M 17 in alt. om. M galilee C 19 conpellabatur C 22 autem oni. C 26 galilee C )

Quid uidetur contrarium, quando non tunc ascendit quando negauit, sed ascendit postea, et ascendit non quasi ad diem festum, sed quasi ad litem? illi enim omnes laeti ascenderunt, quasi ad perfruendas delicias diei festi. certum est ergo, quia non ascendit ad diem festum. saluatoris autem ille fuit dies festus, quo passione sua redemit mundum. denique dicit: nunc clarificatus est filius hominis et deus clarificatus est in eo. hic dies festus eius est, quo uicit mortem.

Aliter causa se habet quam proposita est; non enim hic quaestionis huius sensus est quem obtendis. nam nullo genere ex his liberi arbitrii poterit causa turbari, quia si penitus sensum dictorum aduertas, scies hinc magis arbitrii liberi firmari sententiam. haec enim contra maliuolos Iudaeos prolata sunt. cum enim dolo simulationis ortae ex inuidia Iosef patrem proprium et filios eius fratres adsererent saluatoris, ne dei esse filius crederetur, tunc saluator ait: nemo uenit ad me, nisi pater qui misit me adtraxerit eum. quo modo [*]( 7 Ioh. 18, 81 10 Ioh. 6, 44 12 Rom. 9, 16 14 Bom. 9, 18 25 Ioh. 6, 44 ) [*](fr.( PG) [*]( 3 sed] se N litem litem (pr. eras.) M laetitia N 5 saluator. Is NX 8 quo] qui M morttfm] inmortem M 9 LXXIX edd. 11 adtraxit C et (ercw.) C 13 imiserentis M 19 ullo N genero (corr.) C 20 quia sij quasi N 21 doctorum X )

Haec est adtractio, non uiolentia, sed testimonium dei in Christo, cui qui credidit, adtractus dicitur ab eo ad Christum. nemo enim saluatori credit, nisi qui patrem illius proprium dicit deum. nam apostolus, non ut arbitrium pulsaret, haec fatus est quae in quaestionem redegisti, sed ut iudicium dei retractare prohiberet, haec dixit iustum praedicans deum; scit enim cuius debeat misereri. cordis autem inspector peruidet postulantis mentem, an mereatur accipere. denique dicit per profetam: plebs haec labiis me honorat, cor autem illorum longe est a me. nam simulatoris animum iustum est ut obduret. qui enim non per errorem uerum uocat falsum, sed per maliuolentiam, ut intellegens bonum fingat se nescire quia bonum est, ut conuertat illud in malum, hoc utique debet illi praestari, ut uere non intellegat bonum, ne saluetur, quod non uult. nec enim iustum est, ut inuitus saluetur, qui non per ignorantiam salutem spernit, sed per malitiam uel inuidiam. his igitur confirmatur magis liberum arbitrium quam destruitur, ut uni cuique pro uoto suo respondeatur. [*]( 2 Ioh. 14, 10 11 cf. Ioli. 5, 18 15 cf. Prou. 24, 12. Act. 15, 8 17 Esai. 29, 13 (Matth. 15, 8. Marc. 7, 6) ) [*](def. PG) [*]( 1 pater adtrahebat (corr.) N 3 operg M operer N hg N 4 quos C ipse CFB 5 quia FB 7 commendaretur AB dicebat dicebat M 9 adtractatio C uiolentiae C 10 adtractatus CN actractatus FB 13 fatos] factum (corr. factus) M factus (corr.) CX redigisti CNX 14 retractari CNX 15 miseri M praeuidet C prouidet NX 17 ples M 18 iuxtum M 20 fingatse (ats in ros.) M 21 quaa (corr.) M quod N hoc] huct (t eras.) M 25 conformatur FB 26 distruitur MNX ut] et C )

Omnia diuina uolumina amara sunt, sed perfidis adque carnalibus. idolatris enim insuaue est, cum audiunt unum deum praedicari in Christo. et Fotinus simul pertimescit horrore correptus, erubescit etiam Sabellius audiens patrem patrem esse qui filius dici non possit, quia ab ipso sunt omnia; filium autem idcirco filium appellari, quia non utique ipse pater est, sed de patre, nec a quo, sed per quem sunt omnia. confutatur et . Arrius, cum legit Christum uerum esse filium dei; sine dubio enim uerus dici non posset, nisi proprie esset de deo. conuincitur et Marcion addiscens quia uerbum caro factum est, qui putat Christo carnem negandam. arguitur etiam inprobus Manicheus uidens scriptum ab euangelista, quia saluator non solum praesentia sui nuptiarum uota decorauit, uerum etiam poculis honestauit, qui nuptiarum aditus intercludit et promiscue conuenire hortatur.

Haec continentur in libro, quem accepit apostolus deuorandum. hic liber euangelium est quod CATA IOHANNEN titulatur, quod non solum male sentientibus amarum est, uerum etiam indiseiplinatis, qui nolunt corripi, ut in peius proficiant. ista reuelatio eo tempore facta est, quo apostolus Iohannes in insula [*]( 2 Apoc. 10, 8. 9 13 cf. Ioh. 1, 3 16 cf. Ioh. 1, 14 18 cf. Ioh. 2, 2. 9 ) [*](:P(;) [*]( 1 LXXII edd. apocalipsi CNX 2 ualde (corr.) M 3 amaricauit FB 5 quis iste] quiete M iste] isti (corr.) C K idolatriis (\' Icorr.) NFB insuaui N 9 fotinus (corr. fothinus) C photinus (add. 8. I. m. rec. semper) N fothinus FB horrere FB 12 utique] utio M 14 et] ut CNFB 16 et] ad C 17 christum N 21 promiscue) praemiscae M praemiscue C pr(a)emiis cui NX 22 accipit CA 23 cata1 acta M iohanne NFB 26 iohannis FB-) [*]( L. P«.-Aaf. Qaaeet. Uat. ) [*]( 9 )

Symeon uir sanctus et diuinis oraculis commendatus per spiritum sanctum locutus est quid futurum esset hominibus ex causa Christi, ut ruina his esset, qui cum sibi uiderentur stare per obseruantiam et peritiam legis, diffidentia . tamen operum Christi caderent dissoluti a promissione patrum, [*](1 cf. Apoc. 1, 10 13 of. Ezech. 3, 3 IG Luc. 2, 34. 35 )[*](def. PG) [*](1 phatmos CNX religatus CNX domiciano CAB 3 et alt.J ..et N 4 esset] erat N 5 qui] quae N 6 hominibus C hominis N 7 profesaiongs N 8 illius (carr.) 3/ 9 et om. N 10 amaram (corr. amari) C accussauit C 12 dimus M czechili (add. e s. pr. i) M ezecheli C ezechiheli (chiheli in ras.) N ezechiel A 13 ut] ait C eius om. N 15 tXXTIr. tdd. 17 hic om. M in ante resurrectionem add. N 19 pertransiuit C multorum om. M 22 futurum (u pr. in ras.) C 23 ut ruina-Christi om. N his] hic X (corr. Am2) 24 diffidentiam M 25 dešoluti CN ... )

Quod autem adiecit dicens: et tuam ipsius animam pertransibit gladius, ut reuelentur multorum cordium cogitationes, hoc utique significauit, quia etiam Maria, per quam gestum mysterium est incarnationis saluatoris, in morte domini dubitaret, ita tamen, ut resurrectione firmaretur. omnes enim stupore quodam in morte domini dubitarunt. quis enim non ambigeret uidens eum, qui se filium dei dicebat, sic humiliatum, ut usque ad mortem descenderet? et quia, ut dixi, omnis ambiguitas resurrectione domini recessura erat, \'pertransire\' dixit gladium, non supercadere aut contingere transeuntem membrum aliquod. ut sicut gladius missus pertransiens iuxta hominem timorem facit, non tamen percutit, ita et dubitatio maestitiam fecit, non tamen occidit, quia non sedit in animo, sed pertransiit, quasi per umbram contingens corda discipulorum. denique Cleopas et Amaus euntes in uir tristes dicunt inter cetera ipsi domino nescientes quia domi nus est: nos putabamus, quia ipse erat qui incipiebat [*](5 Ioh. 9, 39 9 Matth. 11, 25. Luc. 10, 21 12 Luc. 2, 35 28 Luc. 24, 21. ) [*]( ,.1\'(; ) [*]( 1 dignitas FB 6 leges (corr.) M 8 dicent (corr.) M 11 paruulus (corr.) N 13 pertransiuit C 15 in morte] immortem FB 16 omnia icorr.) M 24 ita om. C facit X 26 cordaJ cor (corr. add. da 8. l.) M cleopha9 CNAB emaus N emmaus X euntes (eu in ras.) C\' 27 dono (corr, m2) M ) [*]( 9* )

Quantum ad sensum pertinet, quaestiones diuersae sunt. sed uerba similia ex parte quidem, ex parte uero discrepantia. (fecit) enim et \'non fecit\' contrarium est; \'nesciebat\' et \'non fecit. simile est. profeta ergo ex persona Christi locutus est: quia peccatum non fecit nec dolus inuentus est in ore eius, apostolus uero de persona loquitur dei patris: quia eum — id est Christum —, qui peccatum nesciebat, pro nobis peccatum fecit. quod duplici modo intellegendum est. primum enim fecit illum peccatum, dum incarnari illum uoluit, ut quem sors non tangebat, de peccatrice carne corpus acciperet, per quod dicitur factus peccatum. deinde dum offerret illum pro peccatis, fecit illum peccatum. hostia enim in lege pro peccatis oblata peccatum nuncupabatur. [*]( 3 Ps. 104, 18 7 Esai. 53, 9 8 II Cor. 5, 21 14 Esai. 53, t. 15 II Cor. 5, 21 22 cf. Leu. 4, 8 etc. ) [*](dtf. PG) [*]( 1 dubitarunt (corr.) M 2 transiuit CN transibit X 3 pertransibit X 4 de ante Christo add. NX 6 LXXIV edd. 7 dicit M 8 contra) contulit N apostolos M 9 nescibat (corr. atr.) C 10 diuersa (\' 11 discrepansitia (corr.) M discrepanti C 12 fecit pr.] facit CNX 13 simele (corr.) M simili FB 15 qui N 18 fecit] sicut C incarnari] incarne si C uolit <corr. m2) M 19 carni (corr.) C 20 offerret acripsi offeret (corr. m2) M offert cet. 21 illum] eum N fecit] sicut C 22 peccatis] peccatis et inf. mg. add., quod non est omixstim, fecit illum peccatam taostia enim in lege pro peCcatis C nancubabetur (corr. nuncupatur) C nuncubatur N, F (corr.) )

Non ergo Christus peccatum fecit, sicut dicit profeta, sed aperte ipse peccatum factus est, sicut ostensum est. offerre autem Christum pro nobis quid est, nisi dare potestatem uolentibus eum occidere? quod idcirco concessum est, quia profuturum erat, ut esset causa descendendi ad inferos expoliare tartarum animabus. superabundans\' enim et inauditum peccatum est occidisse eum, qui non solum nullo genere peccauerat, sed et multis uitam donauerat. hoc peccato reus factus diabolus contradicendi audaciam perdidit. nam simile aliud ad Galatas in epistula legitur; inter cetera enim: factus, inquit, pro nobis maledictum. a quo factus, nisi a patre? iudicio enim dei crux Christi maledictum est Iudaeorum; peccatum enim illorum exclamat mors saluatoris. cruci figi ergo se permisit. ut passio eius proficeret nobis, ut hinc cum signo eius exeuntes a secunda morte minime teneremur. metuit enim mors etiam seruos eius, a quo uicta est.

Didragma capitum exactio intellegitur, non praediorum. uec enim saluator aliquid possidebat in mundo, cum sit dominus mundi, mortuus autem alienis inpendiis sepelitur; et nos a quibus mundus extraneus est, facultates augere [*](5 cf. I Petro 3, 19 10 Gal. 3, 13 14 cf. Hebr. 13, 13 15 cf. Apoc. 2, 11 etc. 17 cf. Matth. 17, 26 19 cf. Luc. 5, 11. 28 )[*](,P(; ) [*](3 uolenti N nolent (e in ras.) F, B eum] ibi eum F eum ibi B ■i eipoliare tartarum Engelbrecht et spollaret artarum (corr. et spoliare tartarum) M et spoliare taitarum CNX 8 reus] eua (corr.) M 9 alius (corr.) C ad Gaiatas in epistnla] galata sine epistula FB 12 crux] cru (corr.) M peccata X 15 secundo (corr.) M 17 LXXV edd. pro se tantam] prosegantum (corr. prosecantum) C et] ex C 18 detracma <■ didragma NX 19 euml cum C suntl fort. legendum sint 21 didrama (add. g s. l.) M 23 sepellitur (corr.) MC )

Didragma igitur ab his exigenda erat, qui aliquid negotii gerebant aut artibus operam dabant. saluator autem, qui nihil horum curabat, neque discipuli eius, exigendus utique non erat. sed quia inimicus diabolus semper in insidiis erat occasionem quaerens, si posset inclinare saluatorem, exactorum didragmae animos occupauit, ut eius facerent uoluntatem, ut accedentes ad Petrum, qui primus inter apostolos erat, solui debere ab eorum magistro dicerent didragmam, qui ab his oneribus liberi erant — nihil enim agebant in mundo quod esset mundi —, ut, quia non erat unde solueret, aut his scandalo esset aut certe humilitate suffragii quaereret a quo solueretur. tunc dominus, ut inprouidum diabolum et aduersus semet ipsum semper machinari ostenderet, ad mare ire Petrum apostolum iubet et capti piscis os aperire et illic inuenire modum exactioni debitum, quo soluto non solum scandalo non esset exactoribus neque inclinaretur requisito auxilio ad soluendum. uerum etiam signum uirtutis maximae demonstraret, per quod captos a diabolo ad se traheret, ut argumento et astutia sua [*](3 cf. Matth. 19, 27. 29. Luc. 14, 26. 33 )[*](def. PG) [*](2 contestimur C 7 illas abicere] illa subicere (subiecere) CX uia N ambulat.. N itur] igitur (corr.) M ..itur C 9 detragma (\' quia (corr.) M 13 ex auctorum* N 14 dedragme (corr.) C ut alt.} ait (corr.) C 16 didragma NX, (corr.) M dedragma (corr. didragma) C 17 honeribus X liberi] hinc rursus G incipit quod esset] quod est.. (corr. m2 qui sunt filii) G quod est A 18 scandalum G A 21 machinari ostenderet] maiinaristenderet X ire (re in ras.) M 22 pisces FB ille (corr.) N 23 exactione NX scandalum N. (corr.) G 26 captus N ad] a X )

Saluator autem cum pro se et Petro dari iubet, pro omnibus soluisse uidetur, quia, sicut in saluatore erant omnes causa magisterii, ita et post saluatorem in Petro omnes continentur. ipsum enim constituit esse caput eorum, ut pastor esset gregis dominici. nam inter cetera dicit discipulis: uigilate et orate, ne intretis in temptationem, et Petro dicit: ecce satanas expostulauit, ut uos uentilet uelut triticum; ego autem rogaui pro te, ne deficiat fides tua, et tu tandem conuersus confirma fratres tuos. quid ambigitur? pro Petro rogabat, et pro Iacobo et Iohanne non rogabat, ut de ceteris taceam? manifestum est in Petro omnes contineri, quia et alio loco dicit: ego pro his rogo quos mihi dedisti, et: uolo ut ubi ego sum et ipsi sint mecum.

Nunc uideamus quid sit didragma, hoc est, qui modus sit ponderis uel quantitatis aut in qua substantia * * * * * * * *

Dominus, cum filii Israhel saepe delinquerent educti de Aegypto, iratus sententiam dedit dicens nullum illorum [*]( 2 Matth. 17, 23 5 cf. Matth. 17, 26 8 cf. loh. 21, 15-17 9 Matth. 26, 41. Marc. 14, 38 11 Luc. 22, 31. 32 16 Ioh. 17, 9 17 Ioh. 17, 24 26 cf. Num. 14, 30 ) [*](dtf. P) [*]( 2 didragma M (corr.), CNX 3 dicta M 5 petri X 6 exsoluisse (ex exp.) N 7 causae FB clause G (1 eras.), A 12 deficiet C 13 qui (corr.) M 15 de om. N petra (corr.) M 17 dededisti (pr., de up.) N ipsi] isti CNX 19 detidragma C dedidragma N 20 lacunam indicaui 21 quis (s in ms.) N est» N diabolii (corr.) N 22 semper om. N ergo om. GA 25 cum eras. et add. post israhel s. I. M filiis M, N (corr.), F )

Ac per hoc neque filii dei sunt qui nascuntur neque diaboli. quid enim dicit saluator Iudaeis: uos de patre diabolo estis et concupiscentias patris uestri uultis facere? uides ergo operibus et professione filios creari diabolo; hos autem esse filios dei, qui confitentes proprium esse deum patrem Christi recte uersantur. sic enim deus instituit genus nostrum, ut sine sensu nati possibilitatem tamen habeamus discendi siue bona siue mala, ut ipsi nobis aut mala adquiramus aut bona, ut laetemur in nobis, cum recte agentes remuneramur, aut ipsi nobis inputemus, si praua sequentes condemnemur. [*]( 2 cf. Num. 13, 9 (8). 17 (16) 3 cf. Num. 14, 31 14 Ioh. 8, 44 ) [*](def. P) [*]( \' 1 et excepto C chaleb CF caleph G calep A, (corr. chalep) B iestu C iosue NX nouae C nun X 2 primus X ausus X 3 nescierent FB nescierunt GA 5 ad pr.] a FB om. GA ad ult.) a FB om. GA 7 bonum bonum (alt. eras.) M capax] ..pax C edicerc FB 8 fllium C hic (ic in ras.) M rebus malis GA 0 studeat] deat M studiat C creator M 14 filii cinie- diaboii add. N uosj uox M 16 professione] confessionem (m eras.) N creari] creatori FB 17 fllios dei esse GA 21 rectagentee (corr.) M 22 remuneremur C, (corr.) G aut] ut X 23 contempneinur (corr. • ontemnimur) C. )

Non omne quod nascitur hoc est, quod et unde nascitur. nam et aurum de terra nascitur, et non tamen terra est, et gemmae et alia multa, et de ligno esca nascitur et de pullo ouum. de paganis autem ut pagani nascantur, haec facit causa: quia enim omnis paganus in ignorantia est et qui nascitur ex eo sine sensu est, ambo ignorantes sunt. sed hoc interest inter utrumque, quia generator sine dubio blasfemus est ac per hoc filius diaboli est; natus autem infans nescit blasfemare, sicut nescit benedicere; paganus tamen est, quia sine sensu est. de Iudaeo autem idcirco Iudaeus nascitur, quia sub creatoris deuotione generatur, sicut dixit Adam de Cain: procreaui hominem per deum. sicut enim pagani indeuoti creatori daemoniis gratias agunt in omnibus quae agunt, ita et Iudaei deo creatori supplices laudant eum in omni actu suo, in eo despiciendi quia non cognoscunt Christum, per quem sunt omnia. hoc etiam modo de Iudaeo Iudaeus nascitur, non enim, sicut quibusdam uidetur, quia [*](1 Gal. 2. 15 4 cf. Ios. 5, 4—7 19 Gen. 4, 1 23 cf. lob. 1, 3 )[*](leU\' I \' ) [*]( 3 prosilitis C (corr.), NFG 4 qui om. M herimo C (her in ras.), XG, A (corr.) 5 si om. N nascitur M 6 christia (ni add. a. I. atr.) M chriatia.ni C nam om. X 7 noscuntur C 10 alie multe M pollo courn] pulloouum (co in rail.) M pullo ouiuin (corr.) N 11 de] da (corr.) M nascatur (corr.) M noecantnr C 12 omnis] omnis enim (enim eras.) M 13 sensus (tert. 8 ems.) GA 14 generatur (1, N (ur eras.), X 15 diabolo (corr.) M 16 nescit alt.) nascit (corr.) M 17 Iudaeus] iudpis (corr.) M iudeos C\' 18 gene*ratur N 20 dpmonis. \'corr.) M daemonis FB daemones G domones (corr. m2 dpmonibus) A 21 agant C laudcnt M 22 acto F B dispiciendi CNX cognoscant (corr. cognuscunt) M )

. 2. De Christiano autem ideo non nascitur Christianus, quia ipse qui generat non natus, sed factus est Christianus. quam 01, rem et istum qui nascitur fieri oportet, ut sit. nec enim per substantiam nascitur, sed per fidem quae iam natis accedit. ignorantia enim cum carne nascitur, fides autem postea spiritali ratione inseritur. sed dicitur e contra: \'si factus utique est qui generat, hoc iam debet generare, quod ipse est, ut accepta dignitas traducem faceret. nam senatores generant senatores.\' sed senatorum dignitas non habet apud deum meritum, neque ipsa natura, hoc est substantia, consequitur beneficium, sed in sola fama et sermone dignitas uertitur. ac per hoc currit quidem sermo per traducem carnis, sed nihil aliud praestat, quam opinionem dignitatis, sicut et hi, qui consules sunt aut statuis honestantur, gaudent in uano. Christiani autem cum fiunt, ipsi naturae accedit dignitas, ut essentia ipsa hominis aeternum habeat incorruptibilitatis beneficium, ut non opinione sola, sed et j-e sit in effectum apud deum. tale est istud, ut si qui disertus pauper in laude sit et egeat [*](def. P) [*]( • 1 indeismi (corr.) M iudaeismi CF iudaisma G iudeis** B 2 in om. NA iustitia est] iustitiae X 4 iudo C 6 et] ex C ceteris (ex ceteri [?]) C filiis] fidelis N ex filiis FB 8 intellegatur (corr.) C 10 qui generat) generatur G generator A 12 accidet MCFB accidit (corr. accidet) N, GA 14 ratione om. G A inferitur M e I et M 15 ut] aut G, (corr. exp. et eras. a) A 22 gaudent] aut (add. 9. I.) gaudent M 23 accidit CYX. 24 ipsi G, (corr. m2 ipsius) A 25 opinione (corr. opinio) N re scripsi res codd. 26 quis X dcsertus X )

Manifestum est adiectione aut deminutione siue inmutatione syllabae sensum peruerti. idcirco paganos elementa colere omnibus cognitum est, Iudaeos autem non elementis, sed \'sub elementis\' deo seruisse propter neumenias et sabbata et circumcisionem et cetera talia. haec enim carnalia sunt; quidquid enim uisibile est, carnale est et de elementis est. sed quia ei praecepto dei erat, deo seruiebatur, ut ex uisibilibus ad inuisibilia ueniretur et ex hac cura profectus fieret ad maiora capienda, ut in his meditati digni fierent promissis spiritalibus. ei ea igitur parte, quam supra dixi, sub elementis seruiebant Iudaei, ex alia parte legem habebant spiritalem, quae et peccari prohibet et exhortatur ad dilectionem domini dei, qui uenturus eis fuerat promissus ad remittenda peccata. [*]( 7 Gal. 4, 3 16 cf. II Cor. 4, 18 ) [*](III P) [*]( 2 quaesita] que sit* C 3 uiuat pr.] ui,uat M uiaet C uiuat alt. I uiuet C requisita codd. 4 glorioeam C 5 paganus CFB AUUiectua CF 6 et quid CNX ergo om. X 7 seruientes si] seruiens ,rubr., corr. atr.) M seruientes] seruitur G seruientes (ntes m2) A 9 qui (corr.) C deferebant X 10 aut] ut C diminutione CNX 11 paganua C paganis (corr.) N 13 numenias M (corr.), C (corr. neomeoias), neomeniae NGA 16 erat om. (add. mg. tn2) N ex nit. om. (add. 8. l.) M 17 hac] hoc C 18 in om. X 21 delectionem C 23 promissus (sa in rax.) M )

Nulli misericordiam facienti calumniam fieri oportet. in potestate enim dantis est, quando uel quantum uelit misereri. exhortandus est enim huius modi et precibus prouocandus. non contentione a bono opere reuocandus. forte non contradiceretur, si pro hac misericordia uices illi aliqua redderetur. aliquis medicum arguat, qui medicamenta sua et officium gratis inpendet, aut accusabitur tarditas eius ab eis, a quibus non est requisitus?