Pseudo-Augustini Quaestiones Veteris et Novi Testamenti CXXVII

Cur ergo dicunt: \'nostra est lex,\' cum manifestum sit , donum dei omnium esse uolentium? cesset itaque ista usurpationis temeritas, quia gratia dei communis est omnibus. quo namque pudore negant Christum nostrum in lege promissum, cum uideant omnia signa in eo, quae lex futura praedixit? quia et secundum Abrahae promissionem omnes gentes iustificantur in eum credentes et secundum Eseiae profetiam de uirgine natus est in Bethleem ex tribu Iuda. sicut fuit promissum, ex semine Dauid et, iuxta quod Hieremias profetauit, nouum testamentum, quod deus futurum promiserat, praedicauit et post omnia signa uirtutum ostensa humiliauit se ł secundum dicta profetarum et omnia, quae praedicta sunt, passus tertia die resurrexit, quem ad modum scriptum est in profeta.

Et si tempus promissionis requirant, sicut Danihelo profetae ostensum est, inuenient inpletum tempore quo natus et passus est Christus, quia a tempore primi anni Darii regis Persarum usque ad natiuitatem et passionem domini et excidium Hierusalem, quod factum est per Uespasianum imperii Romani principem, inpletae sunt ebdomadae LXX, qui sunt anni CCCCXC. qui conputus per regna et per successores imperii manifestus est, quo modo etiam a Tertulliano conputatum inuenitur in Iibro, quem scripsit aduersus [*](5 cf. Ioh. 4, 10 9 cf. Gen. 22, 18 11 cf. Esai. 7, 14 12 of. Eaai. 9, 7 (6) 13 cf. Bfer. 88 (31), 31. 32 15 cf. Esai. 53, 3 etc. 17 cf. Dan. 9, 24 25 cf. Tert. adn. Iud. 8 ) [*]( 1 aocare dignatos eat PNF 4 cur] cum A cur (r m2 in ras.) B 5 domum (corr.) M, A ddnum (* eras.) G ista ista (alt. eras.) N insta X 10 esaiam proplietam GA 11 bethlem CFA betlem N 13 profetauit] propheta ut X (corr. A) 14 «oatensa M 15 quae tJIII. C 17 danielo P danihel M 18 propheta MCNX tempus (t in ras.) N 19 a GA om. cet. 20 ad om. CNX 21 et excidiom] erercituum X uespaasianum CAB uespasionem N 22 romatli (r ill rms.) M 28 qui-CCCeXc om. P coputus (u alt. in ras.) M conpotus NX 24 tertaliano MCNFB . 25 compotatum CNFG )

Et quis ambigat de hoc numero, cum trecenti circiter anni nunc super hunc numerum inueniantur? inpudentis ergo.) est post tantum superadditum numerum aduentui saluatoris dicere: non uenit\'; sub apostolis enim aut tempore ipso, quo agebat dominus inter homines, se poterat occultare malitia contradicens ueritati, ut, cum omnia signa promissi Christi uideret in saluatorem, de tempore tamen ambigere se diceret, ut perfidiam suam celaret. post autem, cum super promissum numerum supercrescere multi anni coeperunt, quae inpudentia est negare uenisse, quod etiam et signis et temporibus adinpletum scitur! nam quando aliquid plenum est et non superabundat, potest contentiosus aliquis dicere non esse plenum; nam si superabundet, clauditur os contentioso.

Ita et Iudaei tempore saluatoris potuerunt dicere, licet per fallaciam, non bene conputatum a Darii tempore usque ad dominum Christum, ut ipse dicatur esse qui promissus est. fallimur enim in annis et mensibus et diebus imperatorum et ad liquidum non collegimus. adubi autem creuerunt tempora super numerum praescriptum annorum promissi Christi, nulla potest praetendi excusatio, ut non ipse esse Christus dicatur, qui uenit, nisi, quod absit. mentitus dicatur esse qui promisit. [*]( 1 ad iniuriam] aiuriam (iu in rae.) M 2 compotauit CNG 3 cam] quod N tricenti CN 4 nunc- C inpotentis C 5 super aditum FB aduentu (add. i 8. I.) M 6 tempore ipso] temperei pro C temporei pro N, (eorr. A tempore pro) X 7 agabat M poterat se P 8 ueritaque M 9 saluatorem P, M (corr. saluatore), CNX (cf. Study of Ambrst. p. 110) tamem M 10 se diceret] aeddiceret (corr. sed eiceret) G se dicere X 12 negare (nega in ras.) M 14 superabundant M contentioaus aliquis dicere potest P aliquid X 15 superhabundat- CGA clauditor NF contenaioso M 16 licet om. P 17 a om. C 18 dicatum (corr.) C esse pro (exp. pro) M 19 anis M in ante menaibus add. M 20 ad liquidum] alliquidum M colligimus CGA adubi] at ubi PNX 21 perscriptum C promissum P promissa NX 22 ipse.... N esse om. M 23 mentitur C esse om. (add.) C promisit-tempus om. (add. m2 mg.) M )

Faciamus, inquit, hominem ad imaginem et similitudinem nostram. hoc quibusdam ex alia parte lectionis intellegendum esse uidetur, ex hac uidelicet, in qua legimus dixisse deum: uenite, descendamus et confundamus linguas eorum, quia, quantum in superficie uidetur, simile est: unius enim uox est plurali numero loquentis, sed discrepat sensu, quia et dissimilis ratio est. illic enim de creando homine dicit, quem ad imaginem et similitudinem suam deus uult creari. illud autem quod dicit: uenite, descendamus et confundamus linguas eorum, ad hoc pertinet, ne se intellegerent homines; unde ad angelos potest uideri locutus deus, quasi imperator ad exercitum. communiter enim dixit, quia facturus erat per illos, utpote creator illorum, ac per hoc: confundamus, inquit, linguas eorum. nam cum dicit: faciamus hominem ad imaginem et similitudinem nostram, non potest dici angelis locutus, quia non potest dici una esse imago dei et angelorum, sicut imperatoris et comitum, quia quorum imago una est, non potest dissimilis esse dignitas uel [*]( 9. 22 Gen. 1, 26 12. 17. 22 Gen. 11, 7 ) [*]( 4 et] ut *X 5 «nendare} om. P emendari. C emendari NX ernbestaat C 6 \'iudiciom--cpod om. NX 7 intettigit (t ait. eras.) N 8 DfAGlNfi add. DEI P 9 inquit om. M 14 est uox P 19 ad] et C om. X 21 ntpnte N (eorr. vfepite), X 22 confnndamur A "".), ill 25 impeiatorom X 26 est una C una est ow. NX potes M vel] et X ) [*]( L. Pi.-Aof. Qoacat. teat. ) [*]( 6 )

Quod enim unus ad unum dixit, non aliam naturam significauit, sed personam. cum enim deus unus sit, tres tamen personae sunt; et ideo unus est deus, quia, siue in filio siue in sancto spiritu, dei unius substantia est, quia non potest non hoc esse, quod de ipso est, quod ipse est. dei ergo patris persona est dicentis: faciamus; filii uero facientis hominem ad imaginem dei: siue ad patris siue ad suam, nihil interest, quia utriusque una imago est. fecit ergo filius per spiritum sanctum. sicut enim pater per filium dicitur facere, ita et filius per sanctum spiritum ipso dicente: quia ego in spiritu dei eicio daemonia. igitur una trium imago est, quia, siue pater siue filius siue sanctus spiritus, unus est deus. ac per hoc unus factus est homo ad unius dei imaginem. in eo autem imago dei est homo, ut, sicut unus est deus in caelis, ex quo omnia subsistunt spiritalia, ita unus esset in terris homo, ex quo ceteri haberent carnalem originem.

Aliquibus tamen uidetur, quia in dominatione imago dei factus est homo, quia dixit: et dominetur piscium maris et uolatilium caeli et totius terrae, cum non solum uiro, sed et mulieri ista cernantur subiecta, quam constat dei imaginem non habere. quod quidem duplici modo caret ratione; per hoc enim neque ad filium dixisse deus adseritur: faciamus hominem ad imaginem et [*](1 Gen. 1, 27 9 Gen. 1, 26 13 Mattb. 12, 28 21 Gen. 1, 28 26 Gen. 1, 26 ) [*]( 1 deus inquit P 2 et] ut M 3 aliter PB defferens (corr.) F deferens GA 4 significat P 5 unum P 7 spiritu sancto CGA 8 ipeo] ipea C 9 faciam C fili C, (corr.) F 11 una Otn. C 12 «ita N 13 spiritum sanctum GA ego] inquit add. P 14 eiecio CF una om. N 15 sps BCS PCNX 17 deus om. M 19 et ceteri X carnale C 21 dei] dei est (corr.) C homo quia] quia homo C dominentur X 25 ratio X 26 et] ad C. )

Sunt quidam inter nos, qui partim negotiis saecularibus occupati, partim minus studiosi circa sacras scripturas, errorem patiuntur putantes Samuhelem sacerdotem fuisse, id est, ex Aaron habere originem, ex cuius progenie constituit dominus deus nasci, non fieri sacerdotes. nec alicui praeter filios eius concessum est, ut poneret in altare incensum. ex quibus aliqui plus errantes negant quidem Samuhelem de genere fuisse Aaron, hoc est, non illum dicunt natum sacerdotem, et nihilo minus sacerdotio illum adserunt functum. quibus prius respondendum est. peius est enim negare Samuhelem natum fuisse sacerdotem et tamen adserere functum illum esse sacerdotio, quam dicere sacerdotem illum fuisse ex filiis Aaron. hic enim ignorantia est, illic stultitia. cum enim didicerint, qui illum putant natum sacerdotem, ex filiis Aaron non esse, manifestum habebunt non illum fuisse sacerdotem ignari, quia non licuit agere alicui sacerdotium, nisi ei qui esset ex semine Aaron. conpertum enim habent; manifestum est enim, quia Chore, cum non esset ex filiis Aaron et uoluisset super altare [*]( 1 cf. Col. 1, 16. Eph. 1, 21 13 cf. Ex. 28, 1 26 cf. Num. 16, 18. 32. 33 ) [*]( . 2 memorati 0 domioationem NX 3 abaordidum (corr. absordum) C 4 quomodo-eat om. (add. ittf. mg.) C mnlieri C j subdectam M 7 nec] neque CNX impetrare X 9 quidem NX. 10 partem F, A (corr.) 11 sacerdotum M 15 errant et M 17 primis P 18 enim om. CNX 21 est om. X dicerint X (22 non esse ex filiiB Aaron P 23 habebant C ■ ) [*](6* )

Illi autem, qui dicunt Samuhelem non natum esse sacerdotem et nihilo minus egisse illum adserunt sacerdotium. satis stultum est quod dicunt. et stulto suadere quod bonum est, laboris est maximi. quanta enim hebetudine ducuntur, ut sole apparente super terram dicant quia nox est! cum enim legant et non uno loco legant hoc a deo esse decretum, ut nemo auderet sacerdotium agere praeter Aaron et filios eius. obstinata mente contendunt sacerdotem fuisse Samuhelem. non enim intellegunt, quia si natus sacerdos non est Samuhel et sacerdotium egit, praesumptor dicitur, quia hoc deus statuit. ut nascerentur, non fierent sacerdotes. et de Samuhele hoc sentire puto tutum non esse. quo modo enim posset fieri, ut uir laudabilis et dei testimonio commendatus hoc ageret, quod inconcessum sciebat? cuius etiam praesumptionis uindictam pro certo habebat semel et iterum factam. nec enim dei iudicio poterat ad hoc adspirare, quem inmutabilem sciebat; a quo, si forte hoc audisset, temptari se potius credidisset sciendo deum nullo modo sententiam suam posse, rescindere. posset enim magis sub dei apparentia et nomine id agi secum credere, ut circumueniretur a parte aduersa, quam iudicium suum deum posse mutare.

Denique cum Balaam prohibitus esset a deo, ne iret ad Balac. [*]( 2 cf. II Par. 26, 16-21 26 cf. Num. 22, 12-30 ) [*]( 1 asstunptos P adsamptus NB 2 utique cum non P uti.que M 5 natum] mentum (corr.) M 8 habetudine M dicuntur M (corr. ms), X (cOrr. A\'m2) 9 aparênte X (corr. Am2) 10 \'Cleerėt\\ł\\\'n} icere decretum CNX 12 obtinata (corr.) M 13 si (i fn tea.) M \'14 W] » C hoc otn. X 16 tottita C, X (dorr..Am.t) * totttm (co»V.) N 18 incessum M, (corr.) F uindicta NGF 19 fierrfel] isafenlrtl ffX Wto X indicium N 22 domlnum P 24 drcum tieVieretur CF n \\)\'r\\ê] aperte M 26 balaham NGA t>a!asc X )

\'Sed Heli\', inquiunt, (mortuo et filiis eius sacerdotibus Samuhel coepit agere sacerdotium\': quod nec lectio docet nec ratio ammittit. hoc enim dicentes nullum putant tunc fuisse, qui ageret sacerdotium, ut his tribus mortuis, nisi Samuhel populi munera obtulisset, sacerdotium agi desisset; quae adseueratio dei est inimica. his enim deus inprouidus iudicatur; quasi nescius enim id statuit, quod permanere non possit. ut quid enim nulli alii quam filiis Aaron sacerdotium agere usque in saeculum statuit, hoc est usque ad tempora aduentus Christi. st hoc deficere sciebat? si autem nescit — quod absit! — iuprouidus fuit; et ideo potest, ut Samuhel fuerit illis deficientibus sacerdos. si autem prouidus et praescius deus est, permansit quod statuit; et si permansit quod statuit, Sfł.muhel non egit sacerdotium, quia de non erant sacerdotes. in ueteri lege nasci decreuit deus sacerdotes, in noua uero fieri dominus iussit sacerdotes.

Eligant nunc unum e duobus: aut natum probent [*](6 cf. Verg. Aen. IIII 569 ) [*]( 1 eiJ est ei M 2 eamj ęalp (corr.) M 3 balam NF balaham GA 4 quaga (corr.) M 5 qui om. MO, N (add.), X 6 multabilis C co- Iend\'dałor (d* flrcu.) M 10 et] nt FB 12 amittit M iam mittit C amiDittit (corr. admittit) N, (corr. m2 admittit) A 18 agerent N 15 inimicam, (alt. m eras.) N, I\'B 16 poraet GA 11) si autem] aut ti QA nesciit P 20 ide M iideo (corr.) N 23 de no9 erant] d«niu*Mr»nt (cmт.) N non deerant GA 24 legi C deus otn. M 24 in noua-inesit sacerdotes om. M )

Sed contradictores clausis oculis: (si sacerdos\', inquiunt. \'non fuit, uicem tamen egit sacerdotis, quoniam legitur deo sacrificium obtulisse! quis audeat negare quod scriptum probatur? obtulit enim deo sacrificium Samuhel, sed non inde uicem sacerdotis egisse cognoscitur. ipse enim semper dicitur offerre, cuius oblationes sunt, quas super altare inponit sacerdos. et Saul obtulit hoc utique genere, id est per sacerdotem, sicut et nunc offertur, et Dauid obtulit et Solomon obtulit et ceteri similiter obtulerunt. numquid omnes uicem sacerdotis egerunt? quamuis enim proprio sacerdos fungatur officio. ille tamen offerre dicitur, cuius nomine agit sacerdos; ipsi enim inputatur. cuius munera offeruntur. et qui non fuit sacerdos, quo modo uicem agere poterat sacerdotis? numquid diaconus potest uicem agere sacerdotis? praefectus etenim potest agere uicem praefecti et praetor praetoris, non tamen priuatus potest agere uicem potestatis alicuius: quanto magis sacerdotis uicem agere non potest, qui non est sacerdos!