Pseudo-Augustini Quaestiones Veteris et Novi Testamenti CXXVII

Apud deum autem ideo dicitur semper fuisse, quia non ex se, sed ex deo-deos est. quam ob rem et nomen eius dicitur \'uerbum dei\', sicut fides eiusdem euangelistae in Reuelatione sua demonstrat; ait enim inter cetera: e t nom en e ius est uerbum dei. ut enim non ipse, ex quo sunt omnia, significaretur, sed per quem sunt omnia, id est non pater sed filius, uerbum dei\' appellatus est, ut, quia deus sine uerbo esse non potest, hic, qui \'uerbum dei* dicitur, semper apud deum fuisse credatur et, quia uerbum non est extra eum cuius uerbum est, uerbum hoc, quod apud deum erat, non aliunde, sed de deo esse significatum intellegatur et, quia de deo est, non absurde deus dicatur.

Itaque non duos deos facit deum fuisse apud deum. si enim essent duo, diuersi essent natura nec unius uoluntatis. si enim nos homines, cum unius sumus naturae, diuersae tamen sumus uoluntatis, quanto magis, ubi diuersa est et natura! et nec deus apud deum esse diceretur. deus enim, qui apud deum erat et est, non ex se habet quod deus est; si quo minus, nec apud deum deus esse diceretur neque dei uerbum\' deus uerbum appellaretur, sed quia quod de deo est non aliud significat esse quam deus est, uerbum dei* deus est nuncupatus, ut, quia \'uerbum dei\' dicitur, ad alterum deum non referretur, quod autem deus uocatur, ne ad [*](4 loh. 1, 2 7 Apoc. 19, 13 8 cf. I Cor. 8, 6 9 cf. I Cor. 8, 6 et Ioh. 1, 8 ) [*](1 si] dens non est (exp.) P aic (corr.) N 4 autem] enim GA 6 euangeliBta M 8 enim non] enim non ex (non ex eras.) P 9 sed per quem] semper que M per] post C 11 hinc M 12 extra eum] extraneum X 18 hoc quod apud deum erat non aliunde sed om. X 16 deos om. N 18 diuersa GÃ 19 uoluntate GÃ 20 nature C 21 est pr. om. (add. 8. I. m2) M non] nec C 22 ease deus P . 28 appellararetur CN 26 referetur PCFB refferetur (corr. add. r 8. I.) N refertur GA ad] et (corr. m2) C )

Propterea de uerbo incipit loqui euangelium, priusquam de deo loquatur patre, quia quaestiones non de deo fiunt, sed de uerbo dei. nemo enim dubitat de deo, sed de eo, qui de deo deus est. omnia enim lingua caelestium et terrestrium fatetur unum deum, sed in sacramento unius dei turbatur. trepidat enim audiens deum') dici uerbum dei; corporalibus enim modis pulsatur, quia uerbum hominis homo dici non potest. cum utique deus natura sit simplex, non membris conpositus neque qui intus habeat et foris, neque ante et post, aut summum et imum, sed, si potest dici, totus per omnia idem, numquam uarius aut absimilis — una autem claritas eius est inmensa; nam si ignis non habet anteriora et posteriora aut intus et foris, quanto magis creator eius! —, itaque, quia omne quod deus est totum unum est, non discrepat, cum quod de deo est dicitur deus.

Ex parte ergo humano exemplo, ex parte non humano dei filius, qui est uerbum dei, deus est. ea enim ratione, qua filii hominum homines sunt, dei filius deus est. sed quia ex conmixtione filii hominum homines sunt, non hoc exemplo filius dei deus est, quia ex simplici deo simpliciter natus est. [*]( 3. 7 cf. Symb. Nicaen. teste Torno Damasi (Ecel. Occid. Mon. ed. Turner I 283) 5 ef. Ioh. 1,1 7 cf. Phil. 2, 10. 11 ) [*]( 3 propriam X gloriam QA qui] quod C 5 loqui in (in trfU.) N 6 de pr. om. N 7 de Urt. om. MN in ras. A eo] deo NX eo s. ras. A 8 deo] deo natus P om. C et om. M 11 enim om. P homo diciJ homi- M 15 nusquam P una] uUla G, (corr.) A 16 si ignis] signis C, (pr. s in rtll.) F et posteriora om. M 17 et] aut M 18 quod deas est totum unum est non discrepat cam] id est id est N 21 deus dei P ea] ei P 22 hominis C 23 conmizione M homines] hominis C 24 simplici] empliti (t partim erag.) M simpliter M similiter GA )

Nec enim quia communia uocabula nobis et deo sunt, una ratio erit nobis et deo in rerum effectu. nam legimus: in principio fecit deus caelum et terram. quo modo fecit? numquid, sicut nos facimus, manu opere? et in subiectis: et dixit, inquit, deus: fiat lux; et facta est lux, quo modo putamus locutum esse deum, quia non utique homini locutus est, sed ei qui posset facere, qui etiam hominem facturus erat, sicut fecit? sicut nos loquimur, organo corporali? absit. uides ergo quia uocabula quidem nobis et deo communia sunt, sed discrepant in effectu; aliter enim deus facit quam . facimus nos, et loqui dicitur, sed non more nostro.

Sic et uerbum dei non tale uerbum est, sicut nostrum, quod postquam fit non est; illud autem manet, quia tale uerbum est, quod et audit et loquitur et operatur. non solum autem \'uerbum dei\' est, sed et *uirtus et sapientia dei\' hic est filius dei, qui, quantum ad effectum pertinet, filius dicitur dei; quantum autem ad adlocutionem, qua nos adloquitur deus per ipsum, uerbum dicitur dei; quantum uero ad sapientiam, qua nos deus per ipsum docet sacramentum suum, sapientia dicitur dei; quantum autem ad operationem, quia per ipsum omnia fecit et facit deus, uirtus dicitur dei.

Haec nulli alii possent conpetere nisi filio dei. propter quod enim ex deo deus est, omnia dei dicitur. nascendo enim omnia consecutus est dei. nec enim conueniens erat degener [*](6 Gen. 1, 1 9 Gen. 1, 3 19 cf. I Cor. 1, 24 ) [*](2 intelligatur P 3 nos] non M de deo est] res est - P 4 est pr. om. M sonus] solius P qui] quae C deerit P 8 fecimus PC et opere (et 8. I.) N opera GA 9 et pr. om. K 10 qui M 11 possit GA 15 mori M 17 quia] qui X 18 audiuit CNX 19 dei alt. om. P 20 dei dicitur C 21 ad OM. MX adloquitionem IV loquutionem FG 28 est om. X deus PM )

Propter quod ait: hoc erat in principio apud deum, ad euincendas enim incredulorum mentes coacta scriptura erupit, ut ostenderet Christum esse deum; cum omni loco propter unitatem dei intellegi uult Christum esse deum, nunc autem aperta uoce dixit esse eum deum et semper fuisse apud deum. sacramentum patefaciens dei, ne omnino solitarius putaretur, declarauit non propterea unum dici deum, ut solitarius aestimetur, sed licet duo uel tres, ex uno tamen, non praeiudicare unitati, quia quod de uno est ad illud ipsum refertur, quia unus est.

Quamuis omnia dicantur ex deo, sed aliud est quod proprie exstitit de deo et aliud quod nutu. de foris creatum est dei; hoc est, aliud est quod de substantia eius processit et aliud quod, cum nullo modo esset, uoluntate eius creatum est, quia quod de substantia dei processit numquam fuit per substantiam, quod uero creatum est tunc coepit in substantiam, cum creatum est, ac per hoc initium non habet trinitas sola.