Pseudo-Augustini Quaestiones Veteris et Novi Testamenti CXXVII

Ambrosiaster

Ambrosiaster. Pseudo-Augustini Quaestiones Veteris et Novi Testamenti CXXVII (Corpus Scriptorum Ecclesiasticorum Latinorum, Volume 50). Souter, Alexander, editor. Vienna, Leipzig: Tempsky, Freytag, 1908

In principio erat uerbum. quid est \'in principio\'? quoniam legimus et in ueteribus libris: in principio fecit deus caelum et terram, et in epistula eius, cuius euangelium est, de cuius principio aliquid conamur edicere, eodem sensu significatum est; ait enim: quod erat ab initio. epistula ergo et euangelium unum habent sensum. aliud est enim quod in uetere ait: in principio fecit deus caelum [*]( 5 cf. Esai. 40, 4 9 cf. Luc. 10, 18 10 cf. Rom. 1, 4. 8, 39 11 cf. I Cor. 1, 27 16 cf. I Tim. 1, 17 19 Ioh. 1, 1 20 Gen. I, 1 23 I Ioh. 1, 1 25 Gen. 1, 1. ) [*]( \'1 scientiae C 2 iusto (corr.) C data om. P 3 errores (corr.) M 5 repleti GA 6 conpota X 8 desoluta P 9 deiectos (corr. tnJ2) C 10 iha xps CGA xps om. (add. s. I.) N 11 celo P 14 deuotio M 15 uite uitantes P ad om. P 17 amen om. CNX 18 INCIPIO (add. prin 8. I.) M 19 in alt. in ras. P 24 euangelium] euangelium est de cuius principio aliquid (e. d. c. p. a. exp.) P 25 ueteri PCNX )

365

et terram, et aliud cum dicit: in principio erat uerbum, et: quod erat ab initio. (in principio\' enim esse et (ab initio\' esse unum significat, quia ab initio quod erat non coepit esse. quod enim incipit esse ab initio non erat et ideo subicitur \'initio\', ut dicatur: coepit esse in initio\', id est, ut inter cetera in ordine primus sit, quia ipse in initio factus alios coepit post se habere, qui post illum sunt facti, sicut legimus, quia in principio fecit deus caelum et terram. non dixit: (in principio erat caelum et terra\', quia, cum non essent et disponeret deus facere mundum, <in principio\', hoc est inter cetera, quae ad mundi fabricam profecerunt, primum fecit caelum et terram\', quia principium initium est inchoantis aliquid, quod sit primum in ordine.

Illud autem quod dicitur, quia in principio erat, id est uerbum, ante inchoationem creaturae supernae et infernae significatur fuisse, ut non utique inter haec quae creata sunt prius factum intellegeretur, quia in principio erat, cum deus disponeret facere creaturam. ergo si in principio erat, id est ante omnia erat, semper erat ideoque et uerbum erat..

tbi?apuddeum, inquit, ut non indigne initio subiectum minime aestimaretur, quod semper erat apud deum. conuenit enim ut quod ante omnia apud deum erat nuili subiciatur initio.

Unde et adiecit: et deus erat uerbum. nunc ostendit aperte quia quae supra dicta sunt congruunt uerbo, quia deus est, inquit, uerbum et de deo aliter non oportet sentiri, quam ut semper dicatur fuisse. si enim coepit, creatura est; [*]( 1. 14. 20. 23. 24 Ioh. 1, 1 2 1 Ioh. 1, 1 8 Gen. 1, 1 ) [*]( 3 êsse] est (corr.) M 4 quod enim incipit esse om. P 5 ut dicatur coepit esse in initio om. CNX esse om. P 6 inter] ter M in alt. om. CNX factos C 7 habere om. P quae CX sicat (corr.) M 9 terram PM qui OA 10 facere om. M 11 eet] est ut P 13 incoantee C 14 illud] aliat (a et i eras.) M 16 qui (corr.) C 17 pius M 21 minima C 28 et pr.] et.. F om. GA. 25 oportet. N. )

366

si creatura est, deus non est quidquid enim est, aut dens est aut creatura ac per hoc dei nomen non conpetit creaturae. sed quia non coepit esse — erat enim —, digne dicitur deus.

Apud deum autem ideo dicitur semper fuisse, quia non ex se, sed ex deo-deos est. quam ob rem et nomen eius dicitur \'uerbum dei\', sicut fides eiusdem euangelistae in Reuelatione sua demonstrat; ait enim inter cetera: e t nom en e ius est uerbum dei. ut enim non ipse, ex quo sunt omnia, significaretur, sed per quem sunt omnia, id est non pater sed filius, uerbum dei\' appellatus est, ut, quia deus sine uerbo esse non potest, hic, qui \'uerbum dei* dicitur, semper apud deum fuisse credatur et, quia uerbum non est extra eum cuius uerbum est, uerbum hoc, quod apud deum erat, non aliunde, sed de deo esse significatum intellegatur et, quia de deo est, non absurde deus dicatur.

Itaque non duos deos facit deum fuisse apud deum. si enim essent duo, diuersi essent natura nec unius uoluntatis. si enim nos homines, cum unius sumus naturae, diuersae tamen sumus uoluntatis, quanto magis, ubi diuersa est et natura! et nec deus apud deum esse diceretur. deus enim, qui apud deum erat et est, non ex se habet quod deus est; si quo minus, nec apud deum deus esse diceretur neque dei uerbum\' deus uerbum appellaretur, sed quia quod de deo est non aliud significat esse quam deus est, uerbum dei* deus est nuncupatus, ut, quia \'uerbum dei\' dicitur, ad alterum deum non referretur, quod autem deus uocatur, ne ad [*](4 loh. 1, 2 7 Apoc. 19, 13 8 cf. I Cor. 8, 6 9 cf. I Cor. 8, 6 et Ioh. 1, 8 ) [*](1 si] dens non est (exp.) P aic (corr.) N 4 autem] enim GA 6 euangeliBta M 8 enim non] enim non ex (non ex eras.) P 9 sed per quem] semper que M per] post C 11 hinc M 12 extra eum] extraneum X 18 hoc quod apud deum erat non aliunde sed om. X 16 deos om. N 18 diuersa GÃ 19 uoluntate GÃ 20 nature C 21 est pr. om. (add. 8. I. m2) M non] nec C 22 ease deus P . 28 appellararetur CN 26 referetur PCFB refferetur (corr. add. r 8. I.) N refertur GA ad] et (corr. m2) C )

367

iniuriam dei proficeret, si quod de deo erat deus minime diceretur. igitur et unitas dei seruata est et debita honorificentia reddita, quando non in propria gloria receptus est hic, qui de deo deus est, sed in eius, de quo deus est.

Propterea de uerbo incipit loqui euangelium, priusquam de deo loquatur patre, quia quaestiones non de deo fiunt, sed de uerbo dei. nemo enim dubitat de deo, sed de eo, qui de deo deus est. omnia enim lingua caelestium et terrestrium fatetur unum deum, sed in sacramento unius dei turbatur. trepidat enim audiens deum') dici uerbum dei; corporalibus enim modis pulsatur, quia uerbum hominis homo dici non potest. cum utique deus natura sit simplex, non membris conpositus neque qui intus habeat et foris, neque ante et post, aut summum et imum, sed, si potest dici, totus per omnia idem, numquam uarius aut absimilis — una autem claritas eius est inmensa; nam si ignis non habet anteriora et posteriora aut intus et foris, quanto magis creator eius! —, itaque, quia omne quod deus est totum unum est, non discrepat, cum quod de deo est dicitur deus.