Pseudo-Augustini Quaestiones Veteris et Novi Testamenti CXXVII

Conferamus nunc tenorem legum. pagani deos deasque colere se etiam literis profitentur; et uerum est quod dicunt, quia et masculos colunt et feminas. Ianus enim et Saturnus, Iouis et Mercurius et Apollo et ceteri, item Minerua et Isis. et Frui illa et Uenus et Flora meretrix cum ceteris dii deaeque sunt, sicut historiae tam Graecorum quam Romanorum testantur. Christiani autem, utpote pauperes, quos stultos uocant, unum deum colunt in mysterio, ex quo sunt omnia, nec aliquid, quod ab eo conditum est, uenerantur. ipsum enim solum sufficere sibi et abundare sciunt ad salutem non ignorantes quia. si gloriam et nomen eius aliis deputauerint, offendent eum, quia nullus imperator permittit ut nomine eius tribuni et comites adorentur.

Conferantur nunc leges, ut uideatur ubi sit prudentia: qui creatorem colit aut qui creaturam, qui dominum aut qui seruos? potest fieri ut in aliqua domo praeter unum alius dominus appelletur, ut pagani litteris forensibus instructi, qui sibi prudentes uidentur, in uno mundo ab uno deo condito multos [*]( 13 cf. I Cor. 2, 7. 8, 6 ) [*](it/,F) [*]( 1 quam] quem P quoniam (corr. quem) M quamquam uocant atultura (lIcil. signum cracis), prudentia illa sacra Engelbrecht quem uocat (seu uocant) Btultmn prudentia illa, sacra Twrner etultem P stultum (corr. stoltam [?]) A stnltitiam edd. 2 reprimetar GA enim oao. X 8 exta.] extra X illorum respondere non audent (corr. A audet) X 4 illw) illam OA illam] eam P 6 tenerem OA 7 se ona. X est] esse GA 8 Ianlll] anuB C 9 appollo M, J: (eotT.) Isia] hisis M ipsis C ysis N sis X 10 Frux (idem quod Phryx) illa (= Magna Mater) scripsi frux illa (aut fruilla) PMCX flox illa (atd flurilla) N frixilla (riI in ras.) d di C diis GA 12 a teatantur rursus inc. F utputeil/CAjFJS utputa GA 15 scinnt] sicnt M 16 offendant P offendunt X 17 nnllus] non nullns G B promittit OA 20 qui alt.] oa. M quid C creatorema M deum N (eorr. m2), X 21 domum X 22 appellatur CN appellet FQ nt] et P ) [*]( 20* )

Dehinc considerentur praecepta. lex nostra, quos stultos uocant, antestites et ministros sine crimine sanctos et inreprehensibiles praecipit ordinari; e contra autem paganorum traditio antestites et ministros idoneos sibi esse non posse, nisi . ei uiris transfigurentur in feminas, ut licenter et publice muliebria patiantur et discussis in aqua inhoneste crinibus mollem quassatamque uocem et turpem emittant. quod si publice facerent, ab omni populo lapidarentur. et Cynocefalus ille, qui nutabundus per omnia se circumfert loca quaerens membra adulteri Osiris, uiri Isidis: ecce quibus ministris sine magistris pagani prudentiae sibi nomen adsciscunt, cum . non solum inprudentiae sit, sed et criminis! obscena enim et probrosa diligere funestum est. illud autem quale est, quod in speleo uelatis oculis inluduntur? ne enim horreant turpiter dehonestari se, oculi illis uelantur. alii autem sicut ales alas percutiunt uocem coracis imitantes; alteri uero leonum more fremunt; alii autem ligatis manibus intestinis pullinis proiciuntur super foueas aqua plenas accedente quodam cum gladio et inrumpente intestina supra dicta, qui se liberatorem appellet. [*]( 7 cf. I Tim. 3, 2.10. Tit. 1, 7 ) [*]( 1 acrttorea N aactore. G, (a exp.) A 2 nanonparent G cum inprou. deteg. illnd autem asserere quod pern. pariat] ecce qui se prudentes appellant cum P inproaidi] inproui M 6 nostra lex praecipit P quo C 7 miniatros] add. idoneos X inrepraehensibilis C 8 praecipit] om. P praecepit MG, A (corr.) e] et M, N (COIT. m2) 13 zinocephalua C 14 natabundus C mutabundua GA loco M 15 adnlterio eiria (Byrle GA) PCNX 16 magiatris] magistris puta P magiseris (corr.) C adsoisciunt P adadsciscnnt C, N (corr.), X 17 inprudentiae] non prndentiae CNX 20 oculi illis] ocuillis (eraa. il) M oculis illis X 21 coraces CX imitantes (pr. i eras.) C 22 proicuntur M proiciantur X )

Sunt et cetera inhonestiora. ecce quantis modis turpiter inluduntur, qui se sapientes appellant! sed quia haec in tenebris patiuntur, putant posse nesciri. ista enim omnia, quae a malis et turpibus inuenta et ordinata sunt in occulto, sancta Christiana fides prodidit et detexit. praedicata enim fide considerantes qui audiebant, quid boni et sanctitatis publice promitteretur, contulerunt se ad fidem occulta illa inhonesta et turpia relinquentes et quo modo per ignorantiam inlusi sunt confitentes. tunc enim iam pridem omnes prope in hoc uertebantur errore et idcirco sibi prudentes uidebantur, quia qui reprehenderet non erat. nam quamquam omnes errarent sub uno fallaciae nomine, idolatriae unus quisque tamen iuxta mores suos et conuersationem ordinauit culturam, ut unus error diuersitatem haberet ex turpitudine et conuersatione auctorum. denique sacra, quae Liberi uocant, inhonesta et uanissima sunt et plena furoris; difficile enim inpurus non iracundus est. denique ubique cum Priapo pictus uidetur, cum quo inhoneste uiuebat.

Hoc modo sunt et cetera sacra eorum; sed, ut posteri his inuentionibus caperentur, subtilitate et astutia factum est satanae. quamquam non sine consilio illius ista inuenta sunt, inuentis tamen singulis aspersit quaedam praestigia, per quae inliceret homines ad errorem, et sic factum est ut per traducem antiquitatis commendaretur fallacia et excusaretur turpis inuentio. per consuetudinem enim coepit turpe non uideri, quod turpe erat nam cum dehonestantur aliqui, primo erubescunt; postea uero blandiente consuetudine recedit pudor mutata fronte, praeterea si multos uideat tales. nam quaestus [*](2 sapieotes] pientes (corr. m. rec.) M sapiens (corr. m2) N 4 inordinata M occulta (corr.) N 7 se] sed (corr.) N 8 sint PAB 9 iam om. (add. s; l.) M ojnnea] porro omnes P 10 prudentes sibi GA 13 ordinaait-connersatione om. (add. mg.) C 14 ex om. P et om. N 16 fu*roris M impuris M 19 capirentor M astnta N 20 ipsius (corr.) N 23 antiquitatis] aut parcatis P antiquitates C (corr.), NFB 25 erubescant M (corr.). CNX 27 praeterea si idem quod praesertim cum mutata fronte praeterea, si interpungere mauult Tumer nam quaeetus] namque estus N quam questus X )

Si ergo porro iam pridem propter hoc prudentes sibi uidebantur, quia, cui foeda inuentio haec displiceret, non erat, nunc, quia dei misericordia inlustratum est genus humanum et declaratum crimen esse quod pro lege cedebat, stultum autem quod putabatur prudenter inuentum, uel ab hac appellatione cessare deberent permanere uolentes in detecto crimine, cognoscentes nomen sapientiae a se alienum esse.

Sed ut addant ad cumulum confessionis suae, in stultitia deprehensi fatuos uocant, a quibus conuincuntur. sed fidem nostram et posteritatem accusant, in praeceptis autem non negant nihil posse reprehendi. qui fidem nostram accusant, non magis contra nos, sed contra auctorem nostrum suscipiunt nos enim stultos, qui quasi rei fatuae fidem dederimus, illum autem mendacem et circumuentorem nec non et malitiosum pronuntiant, qui fidem traderet, per quam deciperentur credentes. igitur prius non nos stulte credidisse probemus, deinde causam acturi auctoris.

Cum in errore degeremus, in quo nunc manent pagani, nullis uirtutum signis adtracti, sed nudis uerbis quae sacra uocant percepimus prodesse putantes, non quod diuinitas commendarat, sed quod uetus consuetudo tradiderat, in qua [*](17 cf. I lob. 5, 10 ) [*](1 hii C (corr.), NX. 2 dehonesta*** (add. ta 8. I. m. rec.) M dehonestate C 4 porro iam] iam P iam porro CX 5 intentio P inuentio est (est eras.) C 6 dei] d M 7 declaratamo (o corr. a) M 9 -berent permanere noleates in detecto crimine om. (add. mg.) M nolentes P, cui assmtitur Engelbreckt 10 ne (ertu.) cognoseentes M 11 confnsionis P 12 conninctua (corr. m. rec. [?]) M 14 poaai C poue. N 15 auctoritatem nostram C 16 dederemna (dede eraa.) M 18 quia C 20 acturi] aotori (eras.) M auctori (?) (eorr. aatori) N anetorie] anctores <? (covr.), A 21 in pr. om. CNX detejferemns GA 28 percipimuB CNX prod esee P prodisse C diuitas (corr. m. rec.) M 24 commendaret P commendauerat CNX sed quod netns consuetudo tradiderat om. (add. mg.) 14 nentni C, N (corr.), X )

Nunc quando stulti fuimus iudicetur: cum nudis uerbis credidimus, aut cum rebus ? sine dubio enim res ante uerba sunt, quippe cum ad res significandas inuenta sint si ergo traditioni humanae nulla suadente uirtute, quae ad inludendas mentes hominum inuenta est, fidem dedimus, quanto magis huic, quam diuinam et deificam omnia signa, quae deum inuocant, contestantur! nonne digne stulti iudicaremur, si uirtutibus non crederemus, qui sermonibus credideramus ? nonne rationabiliter inprouidi et inconsulti notaremur, si aduocantem spem non sequeremur, qui desperationi fueramus obnoxii ?