Pseudo-Augustini Quaestiones Veteris et Novi Testamenti CXXVII

Ambrosiaster

Ambrosiaster. Pseudo-Augustini Quaestiones Veteris et Novi Testamenti CXXVII (Corpus Scriptorum Ecclesiasticorum Latinorum, Volume 50). Souter, Alexander, editor. Vienna, Leipzig: Tempsky, Freytag, 1908

Quo modo ergo nox ante diem dicetur, cuius nomen post diem legis? non enim appellata fuisset nox neque uesper, nisi [*](5 cf. Gen. 1. 2. 8 18 Gen. 1, 5 ) [*]( 2 enim (in ras.) N nOex N 3 sunt P 7 uesper P uespere CNX 8 et (eras.) N 11 tamen] tunc C 12 claritatom C magior (corr.) C 14 et ante tenebrae add. CNX 15 dignitatem (corr.) CN et tenebris C, N (eras. et), X tempora GA 18 et pr. om. C, N (add. m. rec. mg.), X 20 esset post nox add. N m. rec. mg. 21 inlumita C 22 uesper] uespere C nesper* N inluxisse C 23 requiretur C 24 indignam. C -dignum N indignum X et alt.] ut M 26 dicitur CNX 27 nespera C )

248
facta lux diem egisset, quo transacto factus est uesper, qui est nox: dies utique factus est uesper, ut scias noctem partem esse diei. tunc enim consummatur dies, cum transit et non denique sic dicimus: <annus dies habet CCCLXV\', non utique sine noctibus. cum enim dies dicimus, ibidem cohputamus et noctes. sub auctoritate enim diei significamus et noctem; nam si nox praeiret diem, sub uocabulo noctis conputaretur et dies. quis etenim hominum dicat: (post quinque noctes uidebo te\\ et non: \'post quinque dies\'? nec legisse nos meminimus alicubi noctem ante diem significatam. nam fuit, inquit, Moyses in monte XL diebus et XL noctibus; et in psalmo: sol, inquit, non uret te per diem neque luna per noctem; et ut de ipsis primordiis demus exemplum: fiant, inquit, luminaria in firmamento caeli sic, ut luceant super terram; luminare maius in inchoationem diei et luminare minus in inchoationem noctis. si luna potest praeponi soli, sic et nox diei, sed, sicut luna sub sole est, ita et nox sub die. et in euangelio habemus sub auctoritate et numero dierum significatas et noctes. ait enim inter cetera dominus: sunt hic quidam circumstantium, qui non. gustabunt mortem, donec uideant filium hominis in regno suo. et subiecit: et factum est post dies octo, et cetera. numquid non in hoc numero continentur et noctes? et alio loco: haec, inquit, in Bethania gesta sunt trans Iordanen, ubi erat Iohannes baptizans. postera die uidit Iesum [*](10 Ex. 24, 18 11 Ps. 120, 6 18 (ien. 1, 15. 16 19 Lnc. 9, 27 22 Luc. 9, 28 28 Ioh. 1, 28. 29 ) [*](1 est] et P ueepere C 2 uespere C 3 esset P transit et] transiet M transiit et C, (corr.) G 4 dies om. M CCC. LXVI (I eras.) M 5 conputauinras P 7 praeieret C, N (corr.), FG 8 noctis (corr.) X 11 montem NG, (corr.) d sol om. FB 12 in die P neqae] et P 14 sic] *** N 15 luminare maius in incboationem diei et om. C in om. M (add. łIł. rec.), N (add.), X (add. A) 16 in om. (7, N (add.), X (add. A) inchoatio (corr. m. rec. inchoatione) 14 17 sic] sicut X 19 sigoificatos C, (corr.) N significat X (corr. A) 20 de circumstantibus (ex ciratantibus G) GA 22 est OM. CX 25 iohannis (corr.) X uidet PCN )
249
uenientem. numquid dixit: \'postera nocte\'? iterum sequitur: sequenti die uoluit proficisci in Galileam, et in subiectis: et die tertia nuptiae factae sunt in Channan Galileae.

Ecce ubique dies in auctoritate probatur noctem habens subiectam. si enim numerus noctis nomine contineretur, praeiret nox diem. nam quia Romani regnum habent, Hispani et Galli et Affri et ceteri subiecti eis sub eorum nomine Romani uocantur; ita et nox, quia subiecta est diei, sub eius nomine continetur. sed inde quidam falluntur, quia Iudaei in sabbatum uespere iubentur intrare, non considerantes cur ita mandatum sit. nam utique pridie necesse habent emere sibi escas et praeparare in sabbatum et lautum ire. numquid possent haec nocte facere, ut orto die intrarent in sabbatum? dominus certe uespere resurrexit et diei deputatur. in die enim resurrectio celebratur, qui dies dominicas appellatur - sic enimlegis: haec dies quam fecit dominus non tamen nox dominica, quia principatum dies habet. siue enim praeterito diei siue futuro, semper nox subiecta est, quia et ordine inferior est et natura dicente apostolo: filii diei estis et luminis, non noctis et tenebrarum. et si de consulibus coniciamus, uidebimus illum primo nominari qui prior eligitur. denique solet dici: \'cum illo quis erit consul?\' si ergo et nox ante diem esset, prior et nominaretur. nam usque adeo a die incipit numerus, ut puta si dicamus: \'cras sexto Kl. est,\' a mane utique usque dum ueniatur ad aliud mane, ut transacto [*]( 1 Iob. 1, 43 2 Ioh. 2, 1 9 cf. Ex. 16. 5. 6 18 cf. Luc. 24, 1 sqq. 14 cf. Apoc. 1, 10 15 Pa. 117, 24 18 I Thess. 5, 5 ) [*]( 1 nocte (n in ras.) N aequente (corr.) N 2 gallileam M galeam corr. fort. m2) G S tertio N fatae N channan (m. rtc, corr. chana) M chana PNX (A corr. cana) chanan C gallilee M 6 nam] iam P romam regimen P gali O, A (corr.) afri PNX 12 lautum (corr. m. rec. s. l. Iauatum) M 13 snrrezit X 14 resarrexit X (corr. Ã) quid. (eorr.) N 15 enim »»• M 16 tamen] tunc C dominica (corr. m. ree. dominicam) X quia] quam N 20 primo nominari] primominari M 22 et alt. (eras.) N usque adeo] et luna utique P adeo] abeo GA 28 a om. X seztu M (corr. m. rec.), C, N (corr.) eat. N 24 dum om. P )

250
die et nocte conputetur. nam et luna utique initio mane facta est quarta decima; facta enim lucere debuit tota nocte et in aliud mane coepit quinta decima. quid ergo ambigitur, ut non a die principia teneantur?

Propter quorundam contentiones de re manifesta coacti sumus latius loqui, cum ipsa se lectio explanet, in qua dies ante noctem aperta ratione significatur. haec omnia supra memorata. secundum mundi originem diximus. uerum si altius loqui uelimus, intellectum nostrum spiritali erigentes uigore incongruum deprehendemus tenebras ante lucem creatas adserere. si enim lucis caelestis natura est et tenebrarum terrena, ineptum utique est post tenebras lucem factam putare, quia Moyses lucem quidem factam, sed in qua nunc mundus est parte, non quia tunc creata est, dicit, quia omnia spiritalia ante creata sunt quam carnalia, ut lux quae in supernis erat fieret in subiectis, ut lampas in domo. qua autem ratione ante lucem tenebrae dicuntur, cum semper post lucem uideantur? denique caelestia et spiritalia lumen natura esse creduntur, terrena et carnalia tenebrarum, ut tenebrarum natura potentia luminis subsistere uideatur, quia omne imum summitatis est. nam si requiramus, in ipso sole tenebras deprehendimus, quando enim, si iuxta illum fueris, tam clarissimus uidetur, ut perspici non possit; si uero in interuallo, clarissimus quidem, sed ut possit aspici; si autem longe, minus clarissimus et quicquid longius defectus quidam apparet, qui tenebras nuntiat, et ita peruenitur. ut tenebrae ex lumine ortum capere uideantur, itaque qui fecit [*]( 2 facta enim lucere debuit tota nocte et in aliud mane coepit quinta decima om. P 8 XV. C ambitur X 5 rem FB 6 lectione (corr.) N 7 aper (corr. m. rec.) M 8 mnndi.. N uero (corr.) N 9 nellimus CN (corr.), B uellimnr F 10 deprehendimus CNX creata P 11 lucis (corr. lux) N tenebrarum (corr. tenebrae) N inceptum (corr.) N 13 quidam FB quedam G, A (corr.) in qua] iniqua C in aqua X (corr. A) 16 autem] autem in P 20 subsistere (s tertium in ras.) C imum] unum P primum X 21 requiramus (corr. requeramus) N deprehendemus P 22 si (eras.) N 25 appareret C )

251
lucem, hoc modo creauit et tenebras, quo modo faciens aquam simul creauit et terram; ut sicut firmum aquae terra est, ita tenebrae defectus luminis.

Deus autem solus eat qui defectum non patitur, qui, cum ubique sit, immo omnia intra se habeat, tam praeclarus est ut a nullo uideatur, nisi se uoluerit temperare. denique saluator, cum esset in corpore et clausus non esset, tamen minime uidebatur, nisi uoluisset. nam utique, quod in monte transfiguratus est et in claritate magna apparuit, hoc ueluti latebat in corpore, quod, cum uoluit, manifestauit. quo modo ergo latebat qui clausus non erat? nam si cum corpore clausis ostiis intrauit ad discipulos, quem ad modum diuinitas eius non omnia penetrat? hoc est, claudi non potest, quia defectum non patitur. cum ergo nusquam desit deus, illic tamen dicitur esse, ubi apparet et uult uideri. cum ergo omnia in deo sint, quia excedit cuncta dicente apostolo: in ipso enim uiuimus et mouemur et sumus, ipse tamen in nullo est nisi in quo uoluerit. mysterio enim quodam in omnibus est et prouidentia quadam in quo uult apparet..