Pseudo-Augustini Quaestiones Veteris et Novi Testamenti CXXVII

Igitur semper dominus per totam legem peccatores ad se conuerti hortatur nolens opus suum perditioni esse obnoxium, cum nec alia causa datae legis sit, quam ut ex errore homines conuertantur ad ueritatem, ita tamen, ut in nouo testamento auctor legis clementior uideatur, quia tempore quo sacramentum filii sui domini nostri manifestare dignatus est [*](3 cf. Ion. 8, 4 6 Ezech. 18, 32. cf. 33, 11 8 cf. Ion. 3, 10 9 cf. Gen. 6, 1 (5, 32). 7, 6 11 cf. Matth. 18, 14 12 Eccli. 12, 3 Vulg. 13 Sap. 11, 23 (24) 16 Matth. 23, 37. Luc. 13, S4 )[*](def. G) [*](1 poterint PCX poterant M suum om. P prinstinuni N 2 nunc P 5 auferetur PMCX iustus C istius X 7 tantum PNX 9 etenimj enim P arcam om. P 10 inmineret] immineret et P imssiiniret (corr. eret) C imnerent (corr. m2) N 11 neniuem (corr. rec.) M deus uult N 12. miseratuB P 14 dissimulans PX 15 nolens P 17 congregari M 19 alas suas P noluistis (alt. s exp. rec.) M noluisti cet. 22 alia cau.a [corr. m2 aliam causam) N 23 hominum P )

Inpossibile est enim homini ut non peccet. unde Iohannes apostolus: si dixerimus, inquit, quia peccatum non habemus, nos ipsos decipimus et ueritas in nobis non est; si confitemur peccata nostra, fidelis et iustus est, ut remittat nobis peccata et mundet nos ab omni iniustitia. sic Dauid meruit ueniam et reformationem, cum confitetur peccatum. certe Christianis loquitur apostolus; ait enim in subiectis: filioli mei. haec scribo nobis ut non peccetis; et si quis peccauerit, aduocatum habemus apud patrem Iesum Christum. hoc dicit, ut si post baptismum peccauerimus, aduocatum subplices deprecemur, ut exoret pro nobis patrem. si enim apud ueteres nostros paenitentia habuit locum, qui fieri potest ut hoc tempore locum non habeat, quando maior clementia praedicationis est? et qui inimicis misertus est uocando illos ad gratiam amicis factis non [*]( 2. 3 cf. Matth. 21, 33—39 etc. 6 Rom. 11, 29 12 I lob. 1, 8. 9 16 cf. II Reg. 12, 13 18 I Ioh. 2, 1 )[*](&I.& ) [*](3 sicut FB 4 famulosj filios X largirentur (corr.) N 5 concidit (corr.) peccata C peccantibus concedit N 6 paulus apostolus N 8 at] et N 9 grauitam CFB 11 iohannis C 13 Beducimua PN desspicimas (corr. rec.) M 15 nos] nobis (corr.) M iustitia (corr. rec.) M 16 sicut NX confiteretur Nm2 B 17 christianud P 21 aduotam M duplices F; (corr. duplicis) B dupces (corr. m2) A 23 qui scripsi quin P, M (corr. rec. quomodo), CNX 24 quanto CSX )

Quoniam ergo nouit dominus aduersarium nos habere horrendum et ualidum, si uicti ab eo fuerimus, uult nos ad auxilium suum confugere dolens elisos nos, ut uirtute eius reparati fortiter repugnemus. sicut enim nisi breuiati fuerint dies illi, quos dicit dominus, nulla fiet salua caro, ita et, si negetur hominibus paenitentia, nemo poterit saluus fieri. si enim nemo, inquit, gloriabitur mundum se habere cor. et alibi: nemo, ait, sine sorde, nec infans unius diei. quis poterit euadere, si paenitentia denegetur? et ubi est quod dicit dominus, quia gaudium erit in caelo super peccatorem paenitentiam agentem?

Sed: \'maiora crimina,\' inquit, \'ignosci non debent, fornicatio et idolatria/ et ubi est dictum dominicum, quo omnia peccata et blasphemias promittit remitti hominibus, spiritus autem sancti blasphemia non remittetur hominibus? omnia penitus peccata dicit posse remitti excepto uno. nunc [*]( 1 cf. Ps. 24, 17 6 cf. II Cor. 10, 5. II Thess.,2, 4 7 1 Petro 5, 8 13 cf. Matth. 24, 22. cf. Marc. 13, 20 16 cf. Prou. 20, 9 17 cf. Hiob 14, 4. 5 19 Luc. 15, 7 22 cf. Matth. 12, 31. Marc. 3, 2" 23 Matth. 12, 31 ) [*](. clef. (}) [*](1 mi.serebitur M mercis MC, N (corr. m2) FB 4 paenitentibus om. X ann (add. cis rec.) M uero om. X 6 seruire C 7 apostolos (corr.) N 8 noster M (corr. rec. uester), om. (add.) C, (corr. mS ueater) Å 10 nouerit (corr.) C uos] u"nos C 11 sic (eorr.) K 12 dolentes P ut] et X 14 fieret P 15 saluos (corr. rec.) M 18 p(a)enitentiam CN (corr.), X denegatur M fort. recte 19 super] super nnum (om. unum et add.) 0 suN (corr. m2) peccatore P,N(ex -em) agente f, A (ex -em) 21 sed] si P 23 remittit (corr.) C 24 sCs FB remittuntur X )

Quod autem in spiritum sanctum peccauerunt Iudaei, alia causa est et quae ad tempus illud pertinuit. unde non illis hoc remitti neque hic neque in futurum ostendit. non enim errore peccauerunt in spiritum sanctum, sed maliuolentia. scientes enim prudentesque opera quae uidebant in gestis saluatoris dei esse, ut populum a fide eius auerterent, haec simulabant esse principis daemoniorum. hinc est unde dicit eis dominus: uos habetis clauem scientiae et neque uos intratis neque alios sinitis introire. haec ergo [*]( 4 cf. Rom. 3, 23 etc. 8 Matth. 12, 32 19 cf. Matth. 12, 24 25 cf. Matth. 12, 24. Marc. 3, 22. Luc. 11, 15 26 cf. Luc. 11, 52 ) [*]( \'f.G ) [*]( 1 elege C nonatione PC de pr. om. N 3 datnr] dat PN remissionem N 5 non om. PNX (add. A) dominicam C (corr.), F magias appellant] magias (corr. rec. magicas artes) appellant M mageas appellant CFB magis reprobant (is reprobant m2 m ras.) N 6 d(a)emonia CNX. de om. C 12 peccaturj peccator CN (eorr.), F in ai#.] io» N 17 remittantur X 19 peccauerint (corr.) N 23 uiderunt N 24 dei om. P 25 principes CFB 27 intrare P\' ) [*]( L. Pa.-Aug. Quaest. test. ) [*]( 14 )

Ut autem uel in deum uel in Christum peccetur, diuersae sunt causae. aut enim aliquis, dum felicitati alterius inuidet, dolore humilitatis suae insurgit in creatorem aut aliquid repentinum passus, quod sit aduersum, iracundia excitatus in parentem iniuriosus existit. Christo autem incarnatio sua iniuriam prouocat. dum enim ignorant homines sacramentum incarnati Christi, blasphemant indignum ducentes, si filius dei, qui incorporalis et simplicis naturae est, hominum more natus dicatur. blasphemant ergo, quia ignorant mysterium. quam ob rem conuersis his porrigenda est manus, quia sic contra uerum existunt, dum pro uero se facere arbitrantur. tortus huius modi et exungulatus hoc uerum esse dicit, quod sequitur; supra memorati autem Iudaei aliud senserunt et aliud egerunt, qui sine iudice et carnifice conscientia sua teste semper torquentur. qui enim per errorem inimicus extitit uero, cum conuersus fuerit, gaudet cognouisse se ueritatem. [*]( 9. 24 cf. Rom. 2, 15 etc. ) [*](def.G) [*]( 1 inuenire (corr.) iV 2 ut] et FB 4 lege dei PX 5 est om. M 6 inuidia (ia in ras.) C 7 et non in ras. N 8 deberi X 9 quia M 11 uel pro M om. eet. 13 in om. P 14 aliquid (d in ras.) N aduersus MONX (corr. A aduersum in) iracundiam MCNFB 15 xpo (corr. christum m2) N incarnatio (corr. m2 incarnatum) N 16 iniuriam (m eras.) N 17 dicentes C, A (corr.), B 18 si om. (stlppl. rec. quod) M dei om. X corporalis (corr. rec.) M incorporales (corr.) N 19 blasphematur P blasphemant..N 20 porrigendam (corr.) N 21 se om. P 22 modi] mundiC 26 existit (t 8. pr. t add. m2) N uero cum] uero P cum uero X conueramn C cognouisse] cum cognouisse CF com (?) (eras.) cognouisse N )

Spiritui autem sancto ut fiat iniuria, causa nulla existit; officium enim eius offensionem non parit, quia in uirtute signorum et prodigiorum apparet. quis enim insilire audeat contra eum uidens mortuos excitatos? aut quis irascatur ei, cuius effectu uideat currentes paraliticos, caecos lumen admittere, surdos audire? aut quo modo non amabit eum, quem uidet spiritus inmundos eicere, leprosos mundare et simul omnes infirmitates curare? huic Iudaei maluerunt iniuriam facere opus eius dicentes opus esse daemoniorum, dum modo inuidiam adque odium, quod circa saluatorem exercebant, explerent. idcirco neque hic neque in futurum peccatum hoc remitti eis ostendit.

Sed Nouatianus: \'maiora\', inquit, \'crimina nominatim remitti probentur, id est idolatria et fornicatio post lauacrum. idcirco enim in baptismo\\ ait, (simul omnia remittuntur peccata, ut de cetero si quid graue commiserint, nullo modo ueniam consequantur, quia post acceptum spiritum sanctum quod contra spiritum sanctum est admitti non debet). quis neget peccari numquam debere, sed si esset possibile? porro autem sciens deus fragile genus humanum semper remediis salutaribus prosecutus est eos, ut post peccata haberent quo modo se repararent. si autem spiritus datus prohibet peccantibus dari paenitentiam, nulla prouidentia est in nouo testamento et melius uidebitur ueteribus prouisum, quibus medicina ista [*]( 4 cf. Mattb. 24, 24 etc. 10 cf. Matth. 12, 24 etc. 12 cf. Matth. 12, 32 15 cf. Tit. 3, 5 ) [*](k/.G) [*]( 3 extitit CNX 4 enim om. X paret N, A (corr.) et] ac P efc»» N 5 insibilare (re uidetur m2) N insilere X audiat (corr.) C uidentes N -6 affectu P uideant C, N (corr.), X .7 curantes P 8 amaait C amabat N uidit NFB 9 iecere C ei.cere N 11 dummodum FB 13 peccatum om. N 15 remitti] re remitti M non (add. 8. l. 1112) remitti X probentur (corr. m2 probantur) X, (corr. m2 prohibentur) A 17 grauew»*» N 21 dna FB flagelle C 23 reparent ih P pararent C repacarent N 25 in ante melius add. M ) [*]( 14* )

Unde apostolus fornicariis et inmundis remissum probat dicens: ne forte ueniens lugeam multos ex his, qui ante peccauerunt et non egerunt paenitentiam super inmunditia et fornicatione, quam gesserunt. probat quosdam egisse paenitentiam, de quibus non dolet, sed gaudet: aliquos autem significat non egisse fornicationis suae paenitentiam, propter quod et lugere se eos dicit non pertinentes ad uitam, quia non egerunt paenitentiam. si enim huius criminis in hac uita semper agenda paenitentia esset, non diceret lugere se eos, quia non egerunt, sed quia non agunt. sciens autem hic et incipi et peragi paenitentiam, ait quia (non egerunt). hoc enim uolebat, ut ueniens ad eos pacem haberet cum communione eorum. ecce probatum est fornicariis post [*](8 Luc. 9, 56 10 cf. Matth. 18, 22 12 cf. Ezech. 18, 32. 33, 11 14 II Cor. 12, 21 23 II Cor. 12, 21 )[*](def. G) [*](1 minima C est in nono X 4 si otn. M 7 hominis (corr. homines) C homines VA R hominis] add. ait P Don-saluare om. P animas] homines X 9 nobis M 10 remitte (corr. rec.) M a om. M 11 praecipit ex si om. P, M (add. rec.) 12 enim om. X 16 fornicatione et inmunditia P inmnnditiam (corr.) X fornicationem (corr.) XA 18 autem otn. P 19 propter-paenitentiam om. P 22 se om. M sciens (corr. scientes) X scientea X 23 et incipi et peragi] ».incipient Tent m2) peragi (corr. peragere) X ait] eras. X 24 hec P 25 proba (corr. rec.) M )

Nunc superest an specialiter idololatris remitti posse probemus. legimus enim in Apocalipsi beati Iohanni apostoli paenitentiam super idolatria praedicari. commonentur enim episcopi, quos angelos uocat — id est nuntios, sicut et beatus apostolus Paulus ait: sicut angelum dei excepistis me —, ut peccantibus dent paenitentiam nec eos patiantur minime commoneri, qui scandala faciunt in ecclesia, cum sint et ipsi de ecclesia. dicit ergo: et angelo Pergami ecclesiae scribe: haec dicit qui habet gladium ex utraque parte acutum: scio ubi habitas, ubi sedes est satanae; et tenes nomen meum et non negasti fidem meam in diebus. quibus Antiphas testis meus fidelissimus, qui occisus est apud uos, ubi satanas habitat. sed habeo aduersus te pauca, quia habes illic tenentes doctrinam Balaam, qui docebat Balaac mittere scandalum sub oculis filiorum Israhel, manducare delibata et fornicari; ita et tu habes tenentes doctrinam Nicolaitarum. similiter age paenitentiam. hanc dicit esse doctrinam Nicolaitarum quae fuit et Balaam, id est idolatriam et fornicationem, de qua iubetagi paenitentiam. et quia hominibus ecclesiae loquitur, ostendit dicens: haec dicit spiritus ecclesiis. [*]( 7 cf. Apoc. 1, 20. 2, 1 etc. 8 Gal. 4, 14 11 Apoc. 2, 12—16 24 cf. Apoc. 2, 17 ) [*](tf.6) [*]( 2 agunt (add. 8. I. ree. penitentiaro) M 4 nunc.. N idolatris P idololatriis M idolatriis CNX (corr. idolatris A) G idolatriam X 9 ut om. C 10 commaueri (corr. rec. commoneri) M commoueri X ,:celesiae C ipse (corr. rec.) M 11 angelos C 12 ntra N |corr.), F 13 agatum (corr.) N sedis C, N (corr.), X 14 tenis icorr.) X 15 anthephas C antephas N (corr.), F, A (eorr.) antiphas (corr. antiphraa) B qui. M 17 ad.aersns M habes <iUie M illic habes C 18 balam C (corr.), NX (A corr.) balach P balac C (corr.), NX 20 tenentes om. X 21 ..esse M 23 qua] quo C omnibus M ecclesiae (ac erns.) M\' )

Quia autem fructus est paenitentiae, ita significat: uincenti, inquit, dabo manducare manna, quod est absconditum — ut per paenitentiam quis uincat peccata. quid est enim paeniteri, nisi dolere praeterita et de cetero temperare ab his quae admiserat? —■ et angelo Thyatirae ecclesiae scribe: haec dicit filius dei, qui habet oculos suos sicut flamma ignis, et pedes eius similes aeramento turino: scio opera tua et dilectionem et fidem et ministerium et patientiam et opera tua nouissima meliora priorum. sed habeo aduersum te, quod sinis mulierem Zezabel, quae se dicit profetam et docet et seducit seruos meos fornicari et manducare inmolata idolis. et dedi ei tempus ad paenitendum, et noluit agere paenitentiam a fornicatione sua. ecce mittam illam in lectum et adulteros eius cum illa in tribulationem magnam, nisi egerint paenitentiam factorum suorum, et natos eius occidam morte; et scient omnes ecclesiae, quia ego sum qui scrutor renes et corda, et dabo uni cuique uestrum secundum opera sua. uobis autem dico ceteris qui Thyatirae estis, qui hanc doctrinam non habetis et ignoratis altitudinem satanae, sicut dicunt: non mitto in uos aliud pondus: uerum tamen tenete quod habetis, donec ueniam. [*](1 cf. Matth. 3, 8. Luc. 3, 8 2 Apoc. 2, 17 5 Apoc. 2, 18--26 )[*](def. G) [*](1 qui X 4 est ani. X (add. A) enim om. N paenitere P delere P docere (corr. rec. dimittere) M dolore C (corr.) X (corr. A) 5 tyattbirae M tiare (corr. tiatire) C tiathere N (corr. tiathire), FA tiathire B 7 suos eras. X flammam N similis (corr.) N aeramen M primento C 8 turino P (uide Arch. lat. Lex. III 328), tyrino M (0 rec. s. t; yrino eras.), CN tyrin X 9 misterium M nouissima (exp. pro s) M 12 auos (corr. rec.) M 13 ei] eis FB ad paenitendum] et penitentium (corr. penitentiam) -C 15 illa] illam MN (corr.) 16 tribulatione magna XX 20 et ante ceteris add. X estis thyatirae P Thyatirae] tyutyre (s. u rec. a) M tiatire C tiathire N A tiathire Flt 23 tamen M om. cet. )

Sub una epistula data ad ecclesiam Thyatiram duplicem Nouatianae heresis confundit et explodit errorem; et paenitentibus enim idolatriae causa fructum promittit et in una ecclesia malos non contaminare bonos ostendit, cum unius utique essent communionis. nec enim extra ecclesiam positis scribebat dicens: qui habet aures, inquit, audiat quid dicit spiritus ecclesiis. simili etenim modo apostolus Paulus: scimus autem, inquit, quia quaecumque lex loquitur his qui sub lege sunt loquitur; et alio loco: quo enim, inquit, mihi de his qui foris sunt iudicare? unius ergo ecclesiae homines partim ad paenitentiam prouocat, partim conlaudat dicens: uobis autem dico ceteris qui Thyatirae estis, quicumque non habetis doctrinam istam — id est idolatriae —, tenete quod habetis, donec ueniam; hoc est <perseuerate usque ad finem\', quia qui perseuerauerit usque in finem, hic saluus erit. simili modo et qui perseuerauerit in malo damnabitur. ac per hoc sicut iustitia iusti non liberabit eum in dic qua errauerit, sic et iniquitas iniusti non nocebit ei, cum conuerterit se. ideo dixit: sacrificans diis eradicabitur; si autem conuerterit se, uita uiuet. sic est et illud quod ait dominus: qui me negauerit, negabo eum. si autem conuerterit se, non poterit negari ab eo quem confitetur. [*]( 8 Apoc. 2, 29 9 Rom. 3, 19 11 I Cor. 5, 12 14 Apoc. 2, 24. 25 17 Matth. 10, 22. Marc. 13, 18 19 Ezech. 38, 12 21 Ex. 22, 20 (19). cf. Hier. 31 (48), 35 22 Ezech. 33, 14. 15. cf. 18, 21 etc. 23 Matth. 10, 33. cf. Luc. 12, 9 ) [*](itfG) [*]( 1 ad] in (corr.) 0, A 2 ei (eras.) M 3 ad om. M tyathyram M thjathyrani CA tiatbyram F tiathiram AB duplice X 4 nouatiani PA confudit MN et pr. om. P 6 mnltoa M contamire (corr. rec.) M 10 autern] ant P enim OlYX 11 quo M (corr. rec. quod), A (corr. quid) 13 hominis (corr.) N -14 ceteri P tyathyre M thyathjre C tyaihjrg N tiathire F ti athirae A tiathjro B 17 perseaerauerint (corr.) C 20 sic] ita P 21 connerti M ae] add. 8. I. rec. uoluerit M ideo dixit (ill ras.) N 23 uiuet] et non monetur add. P )

Hinc est ut diceret in psalmo: non iustificabitur in conspectu meo omnis homo uiuens. haec enim sententia inputatur homini, in qua moritur. nam quia in ecclesia mali cum bonis futuri essent usque ad iudicium dei. ipse etiam dominus significauit dicens: simile est regnum caelorum retiae missae in mari, quae ex omni genere piscium colligit. cum autem uenissent ad litus, bonos segregauerunt in uasa sua, malos uero foras miserunt. sic erit in consummatione saeculi: exibunt angeli et segregabunt de regno dei omnia scandala et eos qui iniquitatem faciunt. haec causa significatur etiam in illo, qui inter discumbentes inuentus est non habens uestimentum nuptiale, quem solum proiectum de coetu ostendit ecclesiae, quia crimen indignitatis eius non polluit ceteros; et quia haec indignitas eius designata est, eo quod uestimen- u tum non habuerit nuptiale, manifestus fuit ceteris. uidebant enim eum inter se aliud esse uestitum.

Hinc est unde apostolus Paulus: in magna autem, inquit, domo non solum sunt uasa aurea et argentea, sed et lignea et fictilia. istud propter Hymeneum et Filetum posuit, qui cum essent ex ecclesia, peruerse de resurrectione sentiebant, sicut aliqui de Corinthiorum ecclesia resurrectionem negabant. [*]( 1 Ps. 142, 2 5 Matth. 13, 47-4:9. 41 12 cf. Matth. 22, 11-13 18 II Tim. 2, 20 20 cf. II Tim. 2, 17—18 22 cf. I Cor. 15, 12 ) [*](def. (j) [*]( 1 diceret (corr. rec. diceretarj M 2 tuo PCXX 5 etiam] **** X B reti misso P reti»»misse (corr. rec. misso) M, (corr. misso) X mare P qu. (corr. rec. quod) M quae (corr. quadam [?]) X 7 collegit M, d (corr.) colligit (corr. collegit) X litos M, X (corr.), F 8 segregarunt P malis (corr.) X Caras M foris (corr.) X 9 erit) enim (corr. rec.) M consumationem (m alt. eras.) M consummatione* X 11 causa (in. ras.) X 13 ceto (corr.) X 16 nuptialem M (corr.), C, X (rorr.), X 17 eum] *** M om. X aestimentam M 18 paulus apostolus X paulus] om. P add. rec. 8. I. ait M in] im X om. FB 19 et alt. om. CXX 21 ex om. P occlesiae C ab -tione rursus incipit G 22 resurrectione FB )

Denique respondit ad haec quae diximus dicens: nec ego rennuo agendam paenitentiam admissae idolatriae, sed ego remittere non audeo, quia crimen hoc ab eo remittendum est, in quem admissum est\'. hoc autem cum dolo respondit. interpretationibus enim suis detegitur, quibus fraus eius apparet. quando enim dicit: \'scriptum est: qui me negauerit, et ego negabo eum, et mentiri non potest cuius uerba sunt), paenitentiam, quam agendam dicit, inanem et infructuosam ostendit. si enim sententia data est et non fallit qui dedit, quid excruciari conpellis hominem lamentationibus et gemitibus, [*]( 20 Matth. 10, 33. cf. Luc. 12, 9 ) [*]( 1 intellegendum significat (corr. significat intellegendum) X 2 bonos X 3 facile] facere X 4 uno C do.o (m 8. ras.) C 5 diuerse M diaers(a)e X sunt (corr.) X uno} in uno M 7 homine... (s s. ras.) C ita ut] aut C it,ut S 9 actum (m eras.) X 10 nouationom M 11 caerimonias X 13 excusare niteretur] ex causa teniteretur P 15 ihaec (i eras.) M 16 renno P 17 audio (corr.) X remittendam C remittendam (u in ras.) X 20 quomodo P uegnerit) negauit (corr. rec.) M 21 mentire (corr.) X 22 fructuosam Iwr. ree.) M ostendam M 23 sic M sententia* X 24 excrueiaria P homnem (h s. I.) M (corr. rec.) )

Sed soles alio dolo fraudem hanc uelle contegere dicens eodem sensu etiam Petrum apostolum dixisse Simoni: age paenitentiam ab hac malitia tua, si forte remittatur tibi. sed contuens apostolus Petrus uenenatam malitiam hominis et peramaram idcirco dubium ei dedit responsum. quis enim mortalium sic peccauit, ut donum dei pecunia uellet mercari? maliuolentiae ergo responsum istud datum est, non errori. haec est enim quae remedium non habet. quia neque error est neque per quam excuset necessitas, ut possit per fletum ad ueniam peruenire. si in tali itaque causa aliqui fuerint inuenti, hoc audiant quod audiuit et Simon. nam et cur dubie respondit, apostolus Petrus ostendit dicens: in felle enim amaritudinis et in obligatione iniquitatis uideo te esse. si ergo in tam graui causa et [*](8 cf. Matth. 12, 32 14 Act. 8, 22 18 cf. Act. 8. 20 24 Act. 8, 23 ) [*]( 1 qui huius) quibus MG, A (corr. m2) affectum X aut adt.) ut PF profiteris PCXX 2 ad] et (eras.) M 3 praedicat P praecidet (corr. rec.) M 5 hoc om. X 6 negare V effectum (m eras.) MN 8 peccauere P 10 dilecti (rorr.) C delicta X 12 dolo] loco X 13 symoni PXF 15 constituens X uenenatum M uenetam F, B (ue s. I.) 16 et peramartum (rec. mg. corr. penam certam) M ei] eius P 17 domum (rorr. i X 18 mercari. M maleuolentiae M 20 error est] errorem PGA per] post (corr.) C excusetur X 22 causa om. M audiunt M audiuit om. (Bid. m2 a. I.) M 23 symon S ostendit] respondit 3/C, X (eras.), X 24 oblegatione .:.Y )

Est et aliud quod reprehendit Nouatianus: \'cur\', inquit, \'corpus domini tradunt eis quos norunt peccatores?\' quasi possint ipsi accusatores esse, qui sunt iudices. si autem accusati fuerint et manifestati, poterunt abici. nam quis iudex accusatoris sumat personam? nam si ipse dominus ludam passus est, quem sciebat furem esse et ea quae mittebantur exportare, nec eum qui accusatus non eat abiecit, hoc exemplo uti oportet, ut eum abici non liceat, qui publice detectus non fuerit. nam nec iusto uiro conpetit aliquem accusare. unde Ioseph cum esset, inquit, homo iustus et nollet eam traducere, uoluitearn occulte remittere. ludas ergo cum esset inter discipulos, contagione sua non eos maculauit, dissentientes utique a furtis eius, et eucharistiam inter eos accipiens non polluit innocentes, nec dominus ei, quem latronem sciebat, corpus suum denegauit, quia secundum apostolum qui indigne sumit gladium sibi sumit unde nec ab osculo eius se auertit. peccatores etenim eos polluunt, qui consentiunt Malis eorum. unde dictum est: uidebas furem et concurrebas cum eo. [*]( 7 cf. I Cor. 11, 27 etc. 11 cf. Ioh. 12, 6 15 Matth. 1, 19 18 cf. Matth. 26, 20 seqq. etc. 21 cf. I Cor. 11, 27 22 cf. Matth. 26, 49 28 Pb. 49, 18 ) [*]( 4 concesBum est (in f\'aa.) V iuri] iuri in P ut] et (corr.) Y per ante paenitentiam add. FB 6 est et] et eat CXX 7 nouerunt CXX 8 possunt MC, X (corr.), X (A corr.) ipso M acusatore M iudicens M iudices. X 10 excusatoris CX excusaris (corr. excusantis; excu in ras.) X si om. X 12 quia P ab»iecit M exein (eorr. rec.) M 18 abieci CX (corr. A) abi.ci (corr. abicere) X detemptus P 14 iusto] isto (curr.) X aliquid (corr.) N 16 ocultam M dimittere PFB remittere (corr. dimittere) X 17 discipulus (corr.) X 80a om. M 19 qu(em s. 1.) X 20 denegabat N 22 oculo PG occulis X 24 et in ras..v )

Hinc est unde apostolus plebem Corinthiorum arguit, propter quod illum, qui publice uxorem patris habebat, non corriperent aut euitarent, ut se emendaret, dicens: nescitis quia modicum fermentum totam massam corrumpit? cum enim non esset dux aliquis aut praepositus ecclesiae, plebis erat corripere eum, quem uidebant tam turpiter et obscene inter eos uersari. ac per hoc quasi consentientes eos crimini eius apostolus arguit. nec enim in hac re accusatore opus erat aut testibus; publice enim nouercam suam loco uxoris habebat M

Itaque, quantum ad causam nostram pertinet, exposuimus rationem non alios criminantes, sed nos defendentes. Nouatiani autem obtestor conscientiam, qui nos semper accusat, si sanctos scit esse omnes quos secum habet. in tantum autem irascitur nobis, ut et Christianos nos neget, cum sciat nos ea fide tinctos, de qua ipse praesumit. Christianum certe professio facit et uita. si ergo uides hominem ea profiteri, quae tu, et non dissimilem esse in uita, quare negas esse eum quod tu es? certe qui dicit dominum Iesum, in spiritu sancto dicit; uerum enim dicit. omnis enim ueritas de deo est. cur non adsentis uera dicenti, sed negas? fatenti deum contradicis non ratione, sed furore. numquid non inimicus dei uideris, qui uera de eo profitenti resistie ? numquid paganus audiens aliquem idola dicentem esse deos negat paganum esse? cur tu negas Christianum quem audis uerba integrae fidei profitentem, cum legas: corde creditur ad iustitiam, ore autem confessio fit in salutem? at tu, ut inimicus, quod per iracundiam non [*](1 cf. I Cor. 5, 1. 2 3 1 Cor. 5, 6 9 cf. I Cor. 5, 1 19 cf. 1 Cor. 12, 3 26 Rom. 10, 10 ) [*](2 quod om. P 3 enim darcnt P 5 ecclesia (rorr.) C 6 plebis erat (respuebant add. rev. mg.) M uidebat trorr.) C turpe N ^ crimine P eiujs ( ex tUrbo im-erto) M 13 si om. P 15 aciet C tinctoe] -notos X 18 eum] tum P 19 dominum] dm (corr.) M dicit alt. om. X 21 dicentis P 22 inimicos (corr.) X dei om. X de eo) de (om. postea add.) deo X 24 christianum (a ems.) C . 25 integrae] integra. et P 27 in] ad A, (eorr.) B ut om. P )

Sed fidei ministros accusas; fac uerum esse, quamuis probare non possis. qui tamen ab his audierunt, uerum est quod audierunt aut falsum? nec enim si uitiosus uerum dixerit, non erit uerum, quia a uitioso dictum est, cum alia causa sit conuersationis et alia professionis. nonne persecutor odio Christiani nominis professionem persequitur, non conuersationem? primo in loco sciens hoc proficere religioni, cum con- fitemur esse nos Christianos, sacrilegus confitentibus nobis credit quod non uult audire, quia odit. tu autem, cum eiusdem professionis sis et signaculi, non credis confitentibus nobis quae ipse confiteris. si aliter nos renatos scires quam tu renatus es, recte non crederes hoc nos esse quod tu es. ut quid a sacrilego persecutionem patior, si non hoc sum quod tu es? nam si hoc [*]( 2 Luc. 12, 8. cf. Matth. 10, 32 ) [*]( 1 repuguans C negas FB hoc P 4 sic om. X hic] his (corr.) N 5 et nouatianas fuerit P 6 xpm (in ras.) M 7 integre P 8 confeasiones (corr.) JV cor..rupta M 9 immutatur P 10 uobis M in te nos] internos X 12 probasse M posses C ta.men M ab his] ad his M om. (add. m2) C audiuerunt C (corr.), F, A (corr.) audierunt N (e in ras.), GB (corr. GmlBm2 andiuerunt) est] esse X 13 audiuerunt C, N (corr.), X aut] an. (n in ras.) X falsns M 14 a om. C, N (add.) 15 sit (t est 8. I.) N 17 loco] illo N releponi 0, N (cwr.), FB 18 sacrilegos C, N (corr.), FB 19 tu] t. X 20 credis M 21 ipsi M, N (corr.) ipso FB renatus M quamcrederes om. (add. mg.) M 22 crederis C, N (corr.), X nos] non X a om. C 23 persecutiooem-dicis (p. 222J 1) om. (add. illf. mg. sed sigUlum tr. post paterer [p. 222, 1]) M )