Pseudo-Augustini Quaestiones Veteris et Novi Testamenti CXXVII

Ambrosiaster

Ambrosiaster. Pseudo-Augustini Quaestiones Veteris et Novi Testamenti CXXVII (Corpus Scriptorum Ecclesiasticorum Latinorum, Volume 50). Souter, Alexander, editor. Vienna, Leipzig: Tempsky, Freytag, 1908

Una quaeque ergo lex inter ipsa primordia sensum suum plenum ostendit, ut uetus lex, quia ad uindicandum promptior erat, inter initia sua asperior nideretur, ut metu incusso diligentes et sollicitos faceret auditores suos. nona [*](2 Loc. 9, 54 4 Luc. 9, 55. 56 9 cf. IIII Reg. 23, 24 12 cf. Ioli. P, 3-11 17 cf. Num. 15, 82-86 18 cf. Leu. 24. 10-14 19 cf. Ei. 32, 27 ) [*]( 1 nouicianum P nouationum M 3 discendat C consummat C 4 quali (corr. qualls) P quale X 6 ifcaque P 7 sarita (corr. samarita) Jf excipientcs NX • qui NX ad om. P 8 et sententiam X 9 .\'t] ut N indignatis G, A (corr.) 11 nt] in (corr.) M 13 iudae M 14 iociperit (corr.) N 15 data est N, G icorr.) lex om. M iustitiam habuit (corr. iuatum fuit) N 16 ad] om. (add.) C eras. N eiorcere N 17 ftinebreuiter C, N (corr.), X (corr. B) 18 blnspheinauera»t N 19 uitulii C (corr.), G, A (corr.) nitnli. N 22 suam om. M 23 prum(p)tior CX initia] ipsa initia P ..sua M uiderat M )

200

uero, propter quod pia et ad misericordiam facilis est, primordia sua mitissima et clementissima demonstrauit, ut ipsa oblectatione omnes ad indulgentiam prouocaret. postea autem et illa, quae asperior uisa est, propter fragilitatem humani generis non solum rigorem suum molliuit. sed et humanam et piam se praestitit et haec, quae clemens uisa est, aliquando uindicauit. Anania etenim cum Sapphira uxore sua diuinitus caesi sunt; et Etimas magus, incredulus et dei legi repugnans. domini iudicio et uirtute caecatus est; et Herodes rex, propter quod honorem non dedit deo, ab angelo dei percussus, scatens uermibus expirauit. ne, quia misericordia praedicatur, inultum omnino putarent homines et inpune peccari, timorem posuit ostendens ad hoc dari ueniam delictorum, ut quasi ex mortuis uiuificati postea abstinerent se a contrariis, ut id elaboretur, ne quis hinc cum crimine exeat, quia ad iudicium uenietur. haec enim uni cuique sententia inputatur, in qua defungitur. quoniam igitur noua lex plenitudinem habet misericordiae, ne contemptui duceretur ab amatoribus peccatorum, in supra dictos uindicauit. uetus uero lex, quamquam ad uindictam data sit, quibusdam tamen ignouit, ne omnino crudelis duceretur, sed in plures uindicauit, quia sensus eius ad ulciscendum promptus est.

Sine dubio igitur maior gratia nouae legis est quam fuit ueteris. si ergo maior gratia est, quo modo negatur hoc [*](7 cf. Act. 5, 5. 10 8 cf. Act. 13, 11 9 cf. Act. 12. 22. 23 13 cf. Kom. 6, 13 ) [*]( 1 uero] ergo N piat (corr.) C et otn. CNX 4 asjicrior] superior X o ct pr. om. X 7 aBDaniam C in (add. ne2) aauaDiain N saphira CSX 8 ethimas (con. m2 elymas) V etjmas (corr. rec. clemaB) M atrmas (sic) C tymas N thimaa X lege (eorr. rec.) M 9 domini] dfii (corr. dO C 12 peccare X 18 dilectorum C 14 a om. C ut id] ut C uti X elaboretar) laboretor C liberare(n)tar A 16 senteutiam FB defangitar (corr. de6nitur) X 17 ne] non (corr.) N 18 duceret M 20 quibus (corr. AmZ) X 21 oliBcendom C ttliscendani FB prump.tu (a add. rec.) M prum(p\'тtus CNX 23 elegis (corr.) C esh C fuit om. X )

201

piaestare posse, quod praestitit illa, quae minorem gratiam habuit? erat enim propensior in seueritate. itaque si ista paenitentibus ignouisse probatur, qui fieri potest ut ista, quae clemens est, non recipiat paenitentes? nam et Iudaei filii dei appellati sunt, qui per Moysen et in nube et in mari baptizati apostoli Pauli auctoritate leguntur. legem enim accepturi procul dubio purificati noscuntur, ut de cetero acceptae legis redderent rationem et, si qui peccarent, per paenitentiam se reformarent dicente domino per Eseiam profetam: paenitentiam habete qui erratis et conuertimini. sed forte e contrario dicitur: \'paenitentia quidem praedicata est, non tamen remissio\'. si ergo paenitentia praedicata a deo est, est fructus agentibus paenitentiam; nec enim superuacue hoc dominus commoneret porro autem sciens dominus conuersis dari debere peccatorum remissa, hoc praecepit, quippe cum dixerit: nolo mortem morientis, quantum ut reuertatur et uiuat. itaque est fructus paenitentiae, sicut claruit, conuersis ad deum. exclusa est ergo Nouatiani impie conposita adsertio, qua uerborum domini sensum inuertit dicens: \'ait dominus: qui me negauerit, et ego negabo eum\', ut si aliquis Christianus, quacumque ex causa negauerit, iam redire non possit aut certe reuertens minime suscipiatur.

Et ubi erit demandata paenitentia, cum saluator post [*]( 4 cf. Gen. 6. 2. 4 5 cf. I Cor. 10, 2 9 cf. Esai. 45, 22 12 of. Matth. 3, 8. Luc. 3, 8 15 Ezeoh. 18, 32. cf. 33, 11 16 cf. Matth. 3, 8. Luc. 3, 8 19 Matth. 10, 33 ) [*]( I poesit (corr.) X quaeJ qui X 3 quin P istam G, (corr.) A 4 fiti M 5 quia P et pr. om. PN mare (corr.) M baptizati \'Qut P 8 quis P qui (eorr. m2 quid) N peccaret P 9 babeteJ agite Nm2 in ras. 11 paenitentia-ergo om. M penitentiam C 12 praedicnta est a deo P a deo praedicata est X est alt. om. MX 14 deberi GA remisrio P 15 praecipit C morte GA 16 tantum PNX ut] et GA penitenae M 17 deum] dfii (con. m4 dIa) M 20 quicumque CX 23 penitentiam# (corr.) X cum-sent»ntiam om. N. )

202

datam hanc sententiam negantem apostolum Petrum non negauerit? quare? quia paenitentia subsequente erratum suum amarissime fleuit scius utique conuersis ignosci et reformari eos per paenitentiam. sed Nouatianus fingit agendam paenitentiam. quia enim aperte negare non audet dandam paenitentiam. adstrictus lege subtiliter hanc frustrare contendit. quando enim dicit quia \'qui negauerit. nullo modo ueniam habebit, sed negabitur et ipse in conspectu angelorum dei.\' quo modo non cum dolo agendam paenitentiam profitetur? hinc autem manifeste fraus eius apparet. cum adiungit dicens: quicumque peccauerit in spiritum sanctum. non remittetur ei neque hic neque in futurum. quamuis alia causa sit, qua peccatum est in spiritum sanctum, et alia negare dominum Iesum, Nouatianus tamen. ut huic peccato ueniam deneget, unum sensum uult esse negantis dominum et peccantis in spiritum sanctum. ut hac tergiuersatione fructum amputet paenitentiae. si enim idem est negare dominum quod peccasse in spiritum sanctum. nulla uenia speranda est negantibus neque fructus aliquis paenitentiae, quia hoc peccatum neque hic neque in futuro remitti dominica oracula promiserunt.

Hinc ergo apparet cum dolo dicere Nouatianum agendam paenitentiam; ut quid enim paeniteat, si delictum aboleri negatur? paenitentiae enim gemitus, fletus et lamentatio hoc adquirit, ut et ueniam mereatur et reformationem. denique [*](1 cf. Mattii. 26, 70. 72. 74 etc. 3 cf. Matth. 26, 75. Luc. 22. 61 cf. Marc. 4, 12 etc. 7 cf. Luc. 12, 9 10 Matth. 12, 32 16. 19 cf. Matth. 3, 8. Luc. 3, 8 20 cf. Matth. 12, 32 ) [*]( 3 Rciae P ignosci om. P ignosce FB 5 audetJ aut (corr. m2) F aut et OB 10 manifeste fraus] manifea***tius M 12 futuro C\'B 13 qui M quia X 14 ut] u (exp.) M 15 deneget] denegaret P doneget et M esse]. esse et N negantes X peccantes G, A (corr.) Bm2 pecoatis Bml 17 amputaret C eat om. C quod] et (corr.) N 19 fructum MCNX (corr. A) penitenti (eorr.) C 20 futurum PX 22 hic Ox. hie. N ergo] ego (corr.) M om. X 28 ut quid] hinc rursiis dtf. G . abolere X 25 et pr. om. X )

203

Dauid paenitens et coufitens peccatum et ueniam meruit et ad pristinum statum redditus est, quia et rex permansit et postea profetauit. quod liquido probatur; in quinquagensimo enim psalmo paenituit et postea persecutionem a filio passus profetauit; tertius enim psalmus iuxta historiam post quinquagensimum est. sed forte regi ignosci oportuit, humilibus autem ignosci non debet, cum magis potentioribus difficilius ignoscendum uideatur. deus enim personam hominis non accipit. quanto enim quis sublimior est, tanto magis, licet leue peccatum eius, graue est crimen. sicut enim humilitas in petente sublimis et magnifica est, ita et culpa eius pro crimine habenda est. exceptis enim peccatis, quae constat omnibus esse inlicita, non omnia licent potentibus, quae sunt concessa humilibus. dignitoso enim homini negotiari deforme est et popinam ingredi notabile est; senatoribus quoque fenus infamia est. si ergo in his leuibus inuenti notandi sunt, quanto magis rei constituendi sunt, si peccauerint! per haec ergo apparet Dauid grauissime peccasse, et quidem duplici modo: conuersus tamen et homicidii et adulterii ueniam consecutus est et, quod amplius est, deflens reformatus est. cum enim a profeta

Nathan argueretur, peccatum celare non ausus est, sed confessus est dicens: peccaui domino. tunc respondit ei profeta et dixit: abstulit dominus peccatum tuum et non morieris, quoniam paenituisti; et quia inuenitur postea profetasse, dubium non est hunc reformatum. nam et Achab correptus a [*]( 1 cf. II Reg. 12, 13 8 cf. Act. 10, 34. Rom. 2, 11 etc. 22. 28 II Reg. 12, 13 ) [*]( r ) [*]( 1 et pr. om. P peccatam suum N . 2 et pro om. M reditus CF (corr.) 4 enim om. X persecntionein passus (passus ei-as.) N «a M 6 et 7 ignosci] agnosci M 11 magniflcata PA 12 omnibufl constet C 15 coqainam Fm2 uocabile C infamia est om. P 17 construendi M 19 homicidi C adulteri C consecatus] conuersus P 20 quod ampliue est] quod amplius P, N lcorr. m2 quodnn modo amplius) nathan argueretur propheta P 21 natan M eat &U!lU9 P 22 profeta et] prophete (corr.) C )

204

profeta propter mortem Nabuthe ibat plorans et conscidit uestimenta sua et praecinxit se cilicio et factum est uerbum domini in manu serui eius Heliae de Achab et dixit dominus: audisti quo modo motus est Achab a facie mea? non inducam mala in diebus eius. et Nineuitis peccata deflentibus inminente morte reparata est uita. ecce quantus profectus est paenitentiae!

Sed forte dicatur e contra: \'concessum quidem est, sed non crimen idolatriae; quamuis enim haec grauia sint, maius est tamen crimen idolatriae\'. recte tamen explosa est non ex modica parte Nouatiani adsertio, qua duo crimina grauia concessa paenitentiae uidentur, quia si fornicationi ignosci non debet, sicut Nouatiano uidetur, quanto magis homicidio aut adulterio! sed hinc uanitas eius apparet, quando haec quae grauiora sunt concessa probantur. quam ob rem nunc, an idololatris concedi posse promiserit deus, requirendum est. omne enim quod iure hic concessum non fuerit, nec in futurum poterit concedi. hic enim, sicut dixit dominus, ant ligantur aut soluuntur peccata; in futurum autem nihil aliud erit nisi remuneratio aut condemnatio. omnis enim qui hic iure reprobatur, non poterit eligi aut dignus in futurum iudicari.