Exameron

magna [*]( c ) haec, sed quanto in apibus praestantiora, quae solae in omni genere animantium communem omnibus subolem habent, unam omnes incolunt mansionem, unius patriae clauduntur limine. in commune omnibus labor, communis cibus, communis omnibus operatio, communis usus et fructus est, communis uolatus — quid plura? — communis omnibus generatio, integritas quoque corporis uirginalis omnibus communis inuenias, [*]( n ) [*]( 6 Baa. 171 D (73 E) 7 Uerg. Georg. IIII 154 16 Bas. 173 AB (74 A) 17 Uerg. Georg. IIH 153, 155, 184 ) [*]( 1 reuetlet C (1 eras.) desponsata (e ex i) m3 C m2 G desponsata uiro શ\'MSB 2 maria uirgo શM\' pudori C (a ex o w3) 3 plurima. C (m eras.) 4 probaret et N\'MS 6 abes C\'.P habes G (m2 aues) F aues M (e ec i m2) B (auia corr.) 7 uideatur 11 (-antur C m2) B 9 communes C (mn m r<M.) deuotione C (e aM. in ras.) 10 uinculo C (c in ras.) alii ias] aliaa M\' alterius N\' (tenus in fos. m2, fort. ex alteri ius) 11 non C (n alt. w r<M. m3) non licet N\' 13 patrum IIMjSB natorum શM\' senatorum શ\' 14 commune V communi jS* (e a. i m3) communes GPB communia Cશ\'M\'M communi (-nis m2) in N 15 perscriptum CP et (praesc. m2) G 17 sobolem CG 19 omnibus om. N\'MS )

ipsae sibi regem ordinant, ipsae populos creant et licet positae sub rege sunt tamen liberae. nam et praerogatiuam rex tenent et fidae deuotionis affectum, quia et tanquam a se rex diligunt et tanto honorant examine. [*]( E ) rex autem non sorte ducitur, quia in sorte euentus est, non iudicium et saepe inrationabili casu sortis melioribus ultimus quisque praefertur, neque inperitae multitudinis uulgari clamore signatur, quae non merita uirtutis expendit reges publicae utilitatis emolumenta rimatur, sed mobilitatis nutat incerto, neque priuilegio successionis et generis regalibus thronis insidet, siquidem ignarus publicae conuersationis cautus atque eruditus esse non potentpoterit. adde adulationes[*]( F ) atque delicias, quae teneris inolitae aetatibus uel acre in-. genium eneruare consuerunt, tum institutiones spadonum, quorum plerique suo magis quaestui quam usui publico animum regis inclinant. apibus autem rex naturae claris formatur insidiari, ut magnitudine corporis praestet et specie, tum quod in rege praecipuum est, morum illi. nam etsi habet aculeum, tamen eo non utitur ad uindicandum. sunt enim leges naturae non scriptae litteris, sed inpressae moribus, ut leniores sint ad puniendum qui potestate maxima consuerunt. sed etiam illae quae non [*]( 107 A ) obtemperauerint legibus regis paenitenti condemnatione se [*]( 2 Uerg. Georg. IIII 198 3 Uerg. Georg. IIII 200 sq. 5 Uerg. Georg. IIII 201 22 Bas. 173 A (74 A) 23 Bas. 173 B (74 B) ) [*]( 1 oec pr. II.B neque (om. inter se) N\'MS concnbitu* C 3 emmittunt C\' berbes C 4 post alt. ipsae add. sibi N\' 5 licent C 7 tanquam C (m a. n MJ) tamquam cet. honorant D<M. (a ac e) honorantar W (ur M\'<M.) cet. !2 emolumenta C (o ex u m3) 14 tronis Cશ\'B thronis (h N. «. m2) GM 15 adulationis CjPM\' et (-es m2) GaB 21 tunc ΠΜS mansuetudinem CP 23 literis C 24 inpreasa CjPy et (corr. m2) C 25 maxima potestate N etiam IIMSB et apes N\' 25 obtemperauerint C (n in r<K.) )

Processus autem est per rura redolentia, ubi inalantes horti Roribusfloribus, ubi fugiens riuus per gramina, ubi amoena riparum: illic ludus alacris iuuentutis, illic campestre exercitium, illic curarum remissio. opus ipsum suaue. de aoribusfloribus, de herbis dulcibus fundamina castrorum prima ponuntur. quid enim aliud est fauus nisi quaedam castrorum species ? denique [*]( c ) ab his praesaepibuapraesaepibus apium fucus arcetur. quae castra quadrata tantum possunt habere artis et gratiae, quantum habent crates fruges, in quibus minutae ac rutundae cellulae quia sui inuicem fulciuntur? quis architectus eas docuit exagonia quia cellularum indiscreta laterum aequalitate componere ac tenues inter domorum saepta ceras suspendere, stipare mella [*]( 3 Uerg. Georg. IIII 210 sqq. 9 Uerg. Georg. illI 169 10 Uerg. Georg. IIII 109 et 19 (23) 13 Uerg. Georg. IllI 161 15 Uerg. Georg. mi 168 16 Bas. 173 CD (74 C-E) 19 Uerg. Georg. IIlI 159—162 20 Uerg. Georg. IlII 163 sq. ) [*]( +1 uulnere N\'MS et m2 (?Prj? 3 exaequantur શM\'MS\' sententia C nullis hic 11 (h eras. GP) 5 indiis CF et (in a. M. et is eras.) P indis B indi C (i &E iis) M (i a!<. ea: t) populis CV et (8 exp.) P-S et (s eras., OM. sarmataram) 9t tantam quantam .. reuerentiam IIN\'B 6 de DB e M<. 9 rara.... C tpalantea G (h s. in m2) inhalantes MS et (h s. M. m2) N inhalentes (h s. M.) B 10 ribus C (riaibus m3. ui 8. M. in raf.) V riuibus G (m2 riuus) P (ai eras.) 11 exercitium C (ti &E t) 14 fabua C et (corr. m2) CP 15 praesepibus C (p alt. ac b <H?, e alt. M\' i m3) ce<. apum N\' 16 crates F?{\' et (e ex i m2) શ cratis Jtf\' grates CM et (corr. m2) GMB 17 faborum C et (corr. m2) CP fabulorum F rutundae CtnJ! rotundae C m2 M<. 18 arcitectus C architectus (h s. M. m2) GP, (h s. M. et i ex e m2) V arthitectoa M aexagonia n (s eras. F) 20 stipare C (p ex b) )

merito quasi bonam operariam scriptura apem praedicat dicens: uade ad apem et uide quomodo operaria est, operationem quoque quam uenerabilem mercatur, cuius laborem reges et mediocres ad salutem sumunt; [*]( F ) adpetibilis enim est omnibus et clara. audis quid dicit propheta? mittit utique te, ut apiculae ilhus sequaris exemplum, imiteris operationem. uides quam laboriosa, quam grata sit. fructus eius ab omnibus desideratur et quaeritur nec pro personarum diuersitate discernitur, sed indiscreta sui gratia regibus panterpariter ac mediocribus aequali suauitate dulcescit. nec solum uoluptati, sed etiam saluti est. fauces obdulcat et curat uulnera, internis quoque medicamentum [*]( 8 Uerg. Georg. IIII 158 sqq. 6 Uerg. Aen. VII 749; VIIII 613 8 Uerg. Georg. IIII 236 sqq. 13 Uerg. Georg. IIII 169 14 Prouerb.6.8 ) [*]( 1 orrea II nectare N nectareae II (ae czp. F) discernere M diatendere (tende s. M. m2) B 3 costodiam C (u s. o pr. m2) 6 rorem w ras. C 8 specula M (spic. m2 GjPF) N\' (spic. m2) M\' 12 con m1 CGP (cum m2) coalita CP et (-tu m2) F quo alita G (m2 coalitus) 13 fragrare C flare M\' flagrare B (r alt. s. M.) M<. anaaitate C\'C 18 adpetibiles C (cor. -is) શ\' enim CGPN\' antem MSB, OMt. F 19 dicat VN\'MS 23 gratiam 11 (m e.cp. V) 24 post nec aeM. regibus 11-B 25 obdulcat C (1 s. M.) et eras. G )

denique regem suum summa protectione defendunt et perire pro eo pulchrum putant. incolomi rege nesciunt mutare iudicium, mentem pretiosa, amisso fidem superflua muneris derelinquunt atque ipsae coniunx mella diripiunt, quod is qui principatum habuit muneris interemptus est.

itaque cum aues aliae uix in anno edant singulos fetus, apes geminos creant et duplici ceteris [*]( B ) fecunditate praeponderant.

Consideremus nunc quid sit quod ait: producant aquae reptilia animarum uiuentium et uolatilia uolantia super terram secundum genus et secus [*]( c ) firmamentum caeli. cur super terram dixerit, certum est, quia uictum de terra imaginem; secus firmamentum autem caeli quomodo, cum aquilae ultra ceteras aues uolent et tamen ipsae non secus firmamentum caeli ? sed quia graece ούρανός dicitur, quod latine caelum adpellamus, ούρανός autem inuisibilis τού δράσθαι id est a uidendo, ideo quod aer perspicuus sit et ad uidendum purior, in aere uolitantia genera dixit [*]( D ) animantium. neque moueat quod ait secus firmamentum caeli. non proprie firmamentum hic posuit, sed abusiue, eo [*]( 2 Uerg. Georg. IIII 212 aqq. 7 Uerg. Georg. UH 231 10 Gen. I 20 Bas. 180 BC (77 A) ) [*]( 3 perire pro eo in ras. C pulchrum (pnlchr in ras.) C 4 incolomi N\'M et m1 <S\' incolume CmZ (u in r<M.) P et mJ CF et (e ex i) B incolumi m2 CG F m3 S 5 reseruandi 11 (a ex e m3 (7, m2 Gf) seruandi N 6 his libri (h Mp. CGશશ\'\'MS) habet C (e ex i m3) 7 interemtus CP et (corr. m2) C 8 duplici C (-ce m3) et (ci ex ce) GP 10 nam C (nc a. m m3) 11 post uolantia odd. et uolatilia. uo!antia animarium (-aram P) uiuentiom C (haec exp. Mt3) F 17 OTranof pf. MSB oypaNOC VN\' euranoa C (e arp.) C et (u <. eu) P eTpaNOC alt. C (a m3 ex 0) OTPONOC GP OTPANMC o M oypaNOC VN B 18 AnOTT. OPACeAI C aTROT- yOPaCOai C (n <. TR) AnOTT.OPACOAI F anOTyopacoaT F AITOTOTopaCEai શશ\'\' aiTOTOyopaceal Jtf AnOTOTOpaCThe MB AnoeuOTPACee <S\' ) [*]( XXXII. Ambr. pM* 1, fMO. 1. ) [*]( 18 )

nunc quia diximus quae uolatilia, quam naturam habeant uel gratiam, et ea pauca de multis - neque enim uacat uniuersa describere, cum sint similia atque eiusdem inuisibilis —, tamen aues ipsae quam inter se diuersitatem habeant [*]( E ) consideremus. inuenimus enim cornicis pedes uelut quibusdam digitis distantibus separatos atque diuisos, corui quoque atque pullorum aliter etiam fonnatoaformatos a natura pedes, auium quae carne uescuntur quasi incuruos atque illud, uelut ad praedam paratos. ea uenustior, quae natandi habent usum et consuetudinem, latos habent pedes et membrana quadam illos digitos pedum sibi copulatos atque coniunctos. in quo [*]( F ) admirabilis patet ratio naturae, ut et illa ad uolandum uel ad rapiendum cibum usu adcommodo fulciantur et ista ad natandum adiumenta habeant conpetentia, quo melius aquis possint supernatare et quasi remis quibusdam ita pedibus suis membranae illius extensione latioribus aquarum fluenta dominaris.

cygnus quoque cur proceriore collo utatur in promptu est, ut, quia est paulolum pigrior corpore nec facile potest aquarum inferiora penetrare, ceruicem extendat ad praedam, [*]( 109 A ) quae quasi praeuia reliqui corporis escam quam inuenerit rapiat atque eruat de profundo. adde illud, quia suauior et magis [*]( 7 Bas. 184 B (78 C) 19 Bas. 184 B (78 D) ) [*]( 1 aetherii j!tf et Mj! S aetherei S m2 B eterii N\' aetheri N (i eras.) 3f etaeris n (ethaeria m3 C m2 jP, aeris C m2) 2 oculos C grassna C et (craasus m2) CP crassior a 4 uel ΠΜSB et JV\' 6 se ow. <7, N. t*. m2 GP 7 quibusdam digitis (dam digi in r<M. MtM. spatii) (7 8 separatos C\' (a pr. ex e m3) coruorum N\' 11 eae &B Atr. 18 admirabiles C 14 pater C pariter P (ri a. «. m2) pat (& s. t m2) C illae ed. Paris. ct. 1642 15 istae ed. ParM. o. 1642 16 habeant C (ant ex at) possint aquis MSB 19 cycnua y promtu CP et (cotT. m2) C 20 paulolum 11 mZ paululum C m3, GPV m2 cet. picrior C\' prior G (procerior Mt<?) segnior N\' 23 e profundo F Uind. adde CCP adde etiam F (etiam <. M. m2) adde et ce<. )

quam dulcis etiam in eiiguo cicadis gutture cantilena, quarum cantibus medio aestu arbusta rumpuntur, eo quod magis canorae meridianis caloribus, quo puriorem aerem id temporis adtrahunt spiritu, eo cantus resonant [*]( B ) clariores. nec apes ipsae insuaue quiddam canunt ; habent enim gratam in rauco illo uocis suae murmure suauitatem, quam nos fracto tubarum sonitu lentius primum uidemur imitati, quo strepitu ad excitandos animos in uigorem nihil aptius extimatur. et haec illis gratia manet, plerique pulmonem respirandique munus atque usum nequaquam habere prodantur, sed aerio uesci spiramine. denique si quis eas superfundat oleo, propere [*]( c ) necantur, eo quod obstructis poris aerium spiramen illud haurire non possint, continuoque si quis acetum his superfundat, ilico habens, eo quod uis aceti cito illos poros, qui concretione olei obstruuntur, umore feratur aperire.

Et quia de uolatilibus dicimus, Don putamns alienum ea [*]( D ) conplecti quae de uerme Indo tradit historia uel eorum relatio qui uidere potuerunt. fertur hic corniger uermis conuerti [*]( 2 Bas. 184 A (78 B) 3 Uerg. Georg. in 328 7 Uerg. Georg. IIIi 71 aq. 17 Bas. 184 D (78 E, 79 A) ) [*]( 1 proceram C (m ea:p. m3) P proceras F modulos II (-us m2 CGF) modolus શM\' 3 cantilena C (ti in r<M.) quarum C (quaru in r<M.) 5 apm II spiritum B (m in r<M.) 8 imitari F et m2 GPશશ\', m3 S quo strepitu N\' (e add. m2 N) G m2 quo crepitu Jf<S\' quos crepitu B (t N. c m2) G m1, PV (a exp.) C 9 exercitandoa CGP acitandoa F (ei a. s pr.) extimatur C et m1 GP existimatur m2 GP aestimatur VN 11 usu CP aereo GB uesci C (i ex e m3) 12 eas uel focos MS eas uel fucus Y (uel fucus a. u. m2) superfundat F perfandat MS propere MS prope ΠΝ\' et (propter m2) B 13 spiramine n (corr. m2 <?) 14 aurire 11 (hanr. m2 GP) શ\'S et (haur. m2) MB 15 reuiueacant C reuiuiscant G F (-ant m2) P (ut unt m2 N. ant) reuiuiscunt શM\'SB aciti corr. m3 C m2 P 16 concretione <7arM. Trec. concretiore a (ne s. re m2) cet. humore NM (h N. M.) M<. 17 aolatibos C (corr. m.3) P 18 indio 9tM\' et (i postea add., m2 indico) 9t\' tradidit M et (di jor. eras.) S tradit B (d in t\'<M. m2 ex h) istoria C (i pr. s. M. m3) G et B (hiat. m2) P F\'M\' 19 uidere C (e pr. ex i Mt3) ) [*]( 13* )

haec ideo libaui, ut ad commutationis iidem, quae in resurrectione futura est, etiam ista exempla nos prouocent, sed ita ut commutationem illam dicamus, quam apostolus euidenter expressit dicens: omnes quidem resurgemus, non omnes autem inmutabimur. et infra ait: et mortui resurgent incorrupti et nos ciuitas. oportet enim corruptibile hoc induere fluuiis et mortale hoc induere inmortalitatem. plerique enim commutationis genus et formas, quas non acceperunt, interpretati nequaquam praesumptionis indebitae incongrua usurpatione caruerunt. [*]( VIOA ) [*]( 4 Uerg. Georg. H 121 6 Matth. 11, 8 12 Bas. 185 A (79 A) 15 I Cor. 15, 51 16 I Cor. 15, 52 sq. ) [*]( 1 eandem (n s. M.) M.3 C m2 CJP eadem B eam d? V eam cet. 2 bombyliaa B et (o <a: a) M bambitias N\'S et (i alt. a. tt.) F babylas CGP 4 pennas VSB et m2 CGPશશ\'\' uidetur pinnas y hi.s C (i eras.) hiis F hia C (h m2) cet. 5 depictunt CP et (corr. m2) G propriis C 10 cognouimus F cognoscimus C; malim cognoaenmus 11 aestate OM. N\', s. M. j4<r. post exp. F, ow. N 13 rescrrectionem CP uos CGP prouocent C (u ex corr.) 14 apostolua C (o alt. ex u m3) 17 resurgunt n (-ent m2 GFF) શ\'B 20 plemmque GP 21 acceperant MSB acceperunt (a s. H m2) V interpretati SCam. Diu. interpretapti V interpraetaQt CP et G m1 interpretantur C m2 B interpretatio M interpretatione Smf\' interpretationem શ\' nequaquam CGVMS\' nequamquam P q<u (s. M. m2) nequaquam B quondam N (m2 quadam) quandam Jf\' quando U\' )

Phoenix quoque auis in locis Arabiae perhibetur degere atque eam usque ad annos quingentos longaeuam aetatem producere. quae cum sibi finem uitae adesse aduerterit, facit sibi thecam de ture et murra et ceteris odoribus, in quam impleto uitae suae tempore intrat et moritur. de cuius umore carnis uermis exsurgit paulatimque adolescit ac processu statuti temporis induit alarum remigia atque in superioris auis speciem formamque reparatur. doceat igitur haec [*]( B ) auis uel exemplo sui resurrectionem credere, quae sine exemplo et sine rationis perceptione ipsa sibi insignia resurrectionis instaurat. et utique aues propter hominem sunt, non homo propter auem. sit igitur exemplo nobis quia auctor et creator auium sanctos suos in perpetuum perire non patitur, qui auem unicam perire non passus resurgentem eam sui semine uoluit propagari. quis igitur huic adnuntiat diem mortis, ut faciat sibi thecam et inpleat eam bonis [*]( C ) odoribus atque ingrediatur in eam et moriatur illic, ubi odoribus gratis faetor funeris possit aboleri?

fac et tu, homo, tibi thecam: expolians te ueterem hominem cum actibus suis nouum indue. theca tua, uagina tua Christus est, qui te protegat et abscondat in die malo. uis scire [*]( 5 cf. Clementis epist. prior. c. 25 13 Psalm. XV 10 Act. 13, 35 18 Coloss. 3, 9. ) [*]( 1 faenix CP fenix G fenis V 2 eam lIB ea cet., fort. recte longaeuam aetatem a longaeua aetate cet. producere CGP procedere V (ce 8. u. m2) N 4 thecam MSB tecam cet. marra MSiV murram 9t em eras.) M\' myrra CGP mirra VB 5 humore libri 8 nos ante haec add. YN 9 quae et sine N 11 et om. M, in mg. m2 S 12 auem IJNI aues MSB eieraplum GN\' exemplo B (v 8. 0) 13 SCS C (o 8. cs m3) 14 resurgentê G m2 S resurgenti P (-te m2) cet. 15 reparari N\' reparare B 16 thecam MS thegam (h s. «., c 8. g) V techam P tecam cet. 18 odoribus C (0 pr. in ras.) grates n (-is m2 PV, grauis m2 G) faetor શM\'M fertur ml VB fetor YB m2 cet. 19 thecam Y (h 8. u.) tecam GVLM B techam H\' et expolians C (et a. u.) exspolians M te om. NMS 20 theca MS et (th ex d; .1 techa P teca cet. uagina C (u in ras.) )

Interrogabo te, tu autem responde mihi unde uultures mortem hominum signis quibusdam adnuntiare consueuerint, quo indicio docti atque instructi sint, ut, cum bellum lacrimabile inter se aduersae acies instruant, multo praedictae uolucres sequantur agmine et eo significent quod multitudo hominum casura sit bello futura praeda uulturibus? quod [*]( F ) utique ex specie instructionis humanae quadam uidentur ratione colligere.

usque ad lucustam quoque gratia diuina penetrauit, quae cum agmine conferto regionis cuiusque occupauerit latitudinem, innoxio primum feriatur habitaculo nec fructus inhospitali incursione depascitur, nisi diuinae signum praeceptionis acceperit. etenim sicut in Exodo legimus, ea quoque caelestis [*]( 1 Esai. 49, 2 7 Esai. 58. 11 9 II Tim. 4, 7 sq. 15 Uerg. Aeu. VII 604 24 Exod. 10, 12 ) [*]( 1 theca V (h s. u.) teca G\'!M\' protectionis II (nis exp. V) et m2 B protectio B ml cet. faretra libri proterit CPV 4 suauis CV\'! et (s tXp.) GB 7 suscitantur uirentia CGP semina suscitantur VN 8 nosce MS 9 certaui cursum om. CGP, s. u. m2 V 11 thecam CP tecam G in thecam V (in et h s. u. m2) WMSB in tecam .H\' fenix Πશ\'B foenix cet. 15 edocti 21\' (e 8. u. m2) 16 multae CGP 17 eos CV et (a eras.) GP quod MS et m2 GJPN quo C9L\'M\'B et ml G n qua V 20 lucustam 2(\' M et m1 S locustam S m3 cet. 21 augmine CPV (u exp.) 24 acciperit corr. m3 C m2 GP )

hanc quoque auis deuorat seleucis — sic enim graeco auis haec [*]( 111 A ) nuncupatur nomine - data ad remedium malorum, quae lucusta consueuit inferre. cui creator inexplebilem dedit deuorandi naturam, ut insatiabili pastu plagam quam supra diximus possit extinguere.

Sed quid hoc est? dum sermonem producimus. ecce iam [*]( B ) tibi et nocturnae aues circumuolant et in eo ipso, quo finiendum sermonem admonent, sui quoque adsumendam commemorationem producunt. repetunt diuersae aues auiaria sua, quas uesper nocti cogit decedere, et se in latibulis suis abdunt canoro occasum diei carmine prosequentes, ne inmunis abeat gratiarum, quibus creatorem suum omnis creatura [*](c ) conlaudat.

habet etiam nox carmina sua, quibus uigilias hominum mulcere consueuit, habet et noctua suos cantus. quid autem de luscinia dicam, quae peruigil custos, cum oua quodam sinu corporis et gremio fouet, insomnem longae noctis laborem cantilenae suauitate solatur, ut mihi uideatur haec summa eius esse intentio, quo possit non minus dulcioribus modulis quam fotu corporis animare oua quae foueat. hanc imitata tenuis illa mulier, sed pudica, incusum molae [*]( D ) lapidem brachio trahens, ut possit alimentum panis suis [*]( 16 Bas. 181 A (77 C) 17 Uerg. Georg. I 293 21 Uerg. Georg. I 274 sq. 21 Uerg. Aen. VIII 411-413 ) [*]( 1 exsequitur P (B 8. u.) %M\'MS 3 lucusta M et ml CS locusta C m3 8 m3 cet. 5 ut 8. u. m2 CGP aut (8. «. m2) V 7 tibi iam N 8 quo CGP in quo V (in s. u. m2) N 11 nocte B decidere C et (corr. mH) GP 12 occa»sum C (n eras.) P (n exp.) inmunis II et (-es m2) j(1 inmunes cet. 13 habeat P (h exp.) CYM\'S et m1 G habeant (n 8. u. m2) શશ\' habeatur G m2 M abea B (m2 habeat) 15 cantos Q 16 custus M et (corr. m2) VIR cultos C cultus GP 18 cantilinae C 19 quae CGP et ml B qui ml M (quo m2 BM) dulcibus N 20 oua IIB in foetus (foetos % faetos M\') oua W,M\'MS in fatus oua H\'m2 (a infe ∗∗∗∗∗ml) quo St\' ml (quae m2) 21 imitata tennis C (ta alt. et t in ras. minoris spatii m2) incusum B (c eras.) incufisum M (a pr. del.) SVL incussa 21\' incussu M\' hintusum CGP (h del.) intus sum Y molae C (o ex u m2) 22 lapidem C (p ex b m3) )

noctua ipsa quemadmodum magnis et glaucis oculorum pupillis nocturnarum tenebrarum caligantem non sentit horrorem et quo fuerit nox obscurior eo contra usum auium ceterarum inoffensos exercet uolatus, exorto autem die et circumfuso [*]( E ) splendore solis uisus eius hebetatur, quasi quibusdam erret in tenebris. quo indicio sui declarat esse aliquos, qui cum oculos habeant ad uidendum, uidere non soleant et uisus sui officio solis fungantur in tenebris. de cordis oculis loquor, quos habent sapientes mundi et non uident, in luce nihil cernunt, in tenebris ambulant, dum daemoniorum tenebrosa rimantur et caeli alta uidere se credunt describentes radio [*]( F ) mundum, mensuram aeris ipsius colligentes, porro autem a fide deuii perpetuae caecitatis tenebris inplicantur habentes in proximo diem Christi et lumen ecclesiae et nihil uidentes aperiunt os quasi scientes omnia, acuti ad uana, hebetes ad aeterna et longae disputationis anfractu prodentes scientiae propriae caecitatem. itaque dum cupiunt subtilibus uolitare sermonibus, quasi noctuae in lumine euanuerunt.