Expositio Evangelii secundum Lucan

nonnulli tamen ficum istam per allegoria-m non synagogae, sed malitiae et inprobitatis figuram putant. hi tamen nullo distant nisi quod pro specie genus eligunt, id autem cauere se dicunt, quia dominus dixit ad ficum: numquam ex te fructus nascatur in sempiternum cum utique plurimos ex Iudaeis credidisse et credituros esse norimus. sed qui credit, non synagogae iam fructus est, sed ecclesiae nec ex synagoga nascitur qui renascitur in ecclesia. [*](14,5-2A ) sicut enim sunt qui ex nobis exierunt, sed non erant ex nobis, si enim ex nobis essent, nobiscum mansissent, sic de his qui ex Iudaeis credunt dicimus, quia, si ex synagoga essent, in synagoga manerent, sed propterea exierunt ex synagoga, ut ex synagoga non fuisse credantur. deinde pro malitia interueniret alioquin et diceret excolendam, ut fructum adferret, cum ideo uenerit dominus, ut semina inprobitatis aboleret. [*]( 10Matth.2!,19 14lloh.2,19 2011oh.3.5 ) [*]( 1 uacuum P (i s. um ?K.3) BL 2 si (e.r<r<t M. m3) qui (de a«M s. tt. m3) mala (o 8. a alt. M!.3) granata benedic∗ti (i eras.) P 3 si fructus pudoris αΒ et (ai exp. m2) jPC* 6 lidat P m1 ledat P m3 L istam (i add. m2) P 7 et om. P (in quo iaprobitatiaque Ht3) L 8 hii P in nullo CL et (in s. M. m2) PO 10 nascatar (a alt. w r(M.) G nascitur B 12 norimus ΡαΒπ nouerimus ce<. (ue s. M. m2 C\', m3 L) synagogae non PBL est om. P 13 ecclesiae est (est &. M. m2) P nec...ecdesia tM mg inf. m3 P, OM. L 16 sic et de PL is a eis X (e ex i F) 18 exierunt de χ ut de sinagoga C ut ei ea χ non s. M Ht3P 19 interuenire P (-ret m3, sed t er<M.) JTZ< interueniaaet X (sa ex r π) alioquin P (8. M<.? t agricolã) aL alioqui B aliqui FOx aliquis CΕγΤ et (s a. M. m2) GV dicere P (-ret M ?, sed t eras.) BL)

[*](13,10 sq. ) Erat autem docens in synagoga eorum [*]( B ) sabbatis. et ecce mulier quae habebat spiritum infirmitatis annis decem et octo et erat inclinata.

quam cito quod de synagoga diceret indicauit! ad ipsam utique arborem uenisse se monstrat. qui in eadem praedicabat. denique in muliere infirma quasi ecclesiae figura succedit, quae cum mensuram legis et resurrectionis inpleuerit. in illa quiete perpetua in sublime erecta fastigium inclinationem [*]( c ) nostrae infirmitatis sentire non poterit. nec aliter curari potuisset haec mulier nisi quia legem inpleuit et gratiam, legem in praeceptis. in lauacro gratiam, per quam mortui saeculo resurgimus Christo; nam in decem uerbis legis perfectio est, in octauo numero resurrectionis est plenitudo. opus ergo sabbati signum futuri est, quod unusquisque lege perfunctus et gratia per misericordiam Christi corporeae fragilitatis molestiis exuetur. et ideo in signo ante per Moysen praemissa est [*]( D ) sanctificatio, ut esset exercitium futurae sanctificationis et obseruantiae spiritalis a saecularibus operibus abstinendi. denique et deus ab operibus mundi quieuit; non ab operibus, cuius sempiterna et iugis operatio est, sicut filius ait: pater, meus usque modo operatur operor operor, ut ad similitudinem dei saecularia nostra opera non religiosa cessarent.

hoc autem non intellegens archisynagogus prohibebat quemquam [*]( E ) [*](13,14) curari sabbato, cum sabbatum futurarum typus sit feriarum — et ideo non operis boni, sed mali feriae sunt — eoque praescriptum sit ut nullam ferentes sarcinam delictorum nec bonorum ieiuni operum sabbata post mortem futura [*]( 16 Exod. 19, 10 19 Gen. 2. 2 20 Ioh. 5, 17 ) [*]( 3 XVIII PL, X et VIII X et ante erat om. X 4 indicabit P (v s. b m3) L 5 se s. u. P fi ecclesiae (e tert. s. u.) P 8 fasti- . gium (a a. um) P 13 sabbatis P (s alt. exp. m2) FL 14 futurum. (om. est) L 15 gratiam P (m eras.) BLX corpore et PBL 19 et om. PL non ab operibus] sed (non add. s. u. m3 P) ab operibus mundi quieuit PBL ante non add. sed a 28 archisinagogus (h s. u. m3) P 25 bonis P (s exp. m2) L )

cur enim non aliud animal indicauit nisi ut ostenderet [*]( F ) aduersantibus licet synagogae principibus futurum tamen ut Iudaicus et gentilis populus sitim corporis aestusque mundi istius dominici fontis ubertate deponat? agnouit enim bos possessorem suum et asinus praesaepe domini sui. itaque ille populus, qui ante faeni uilis, quod priusquam euellatur arescit, alimonia pascebatur, panem illum qui e caelo descendit accepit. et ideo per euocationem duorum populorum ecclesiam dicit saluam futuram, quae tempore legis inpleto et dominicae resurrectionis aetate tempus suae absolutionis acceperat. quam clemens ergo dominus, quam pius [*]( 14 y A ) in utroque, cum aut miseretur aut uindicat! in synagogae typo arborem excidi iubet. in typo ecclesiae feminam saluat. quam dulcis parabola. facilis autem solutio. uinculum uinculo conparat, ut insimulatio Iudaeorum actu ipsorum redarguatur. nam cum ipsi animalibus sabbato soluant uincula, reprehendunt dominum, qui homines a peccatorum uinculis liberauit.

[*](13,18 sq. ) Cui simile est regnum dei et cui simile esse illud aestimabo? simile est grano sinapis, quod [*](B ) acceptum homo misit in hortum suum, et creuit et facta est arbor, et uolucres caeli requieuerunt in ramis eius.

docet nos praesens lectio naturam conparationum spectandam esse, non speciem. itaque uideamus cur sublime regnum [*](7 Esai. 1, 8 9 Ps. 128, 6 10 Ioh. 6, 33 19 Deut. 5, 14 ) [*]( 3 soluet ax 4 enim] autem X 5 principibus (n 8. Y.) P 6 gentilicius XG gentilicus Εγ T 9 autea y 10 pascebatur (a s. u.) P 11 uocationem X reuocationem X 14 acceperat (e pr. ex i) P 16 arbores P (-85 m2) aBCLy arboris X (-es m2 πV) feminas aCX 18 insimulatione PLXy actu P (-us m2) BCLy actum a actuuin X (u alt. exp. V, actus m2 π) 20 uinculo BL uincula Gy et (is 8. a) CE 21 deij caelorum PBLX esse om. PL. post illud coli. X 25 lectio luce y (luca G) )

ergo si regnum caelorum sicut granum sinapis et fides sicut granum sinapis, [*]( D ) fides utique regnum caelorum et regnum caelorum est fides. itaque qui fidem habet, habet regnum caelorum et regnum intra nos et fides intra nos est; legimus enim: regnum dei intra uos est et alibi: habete fidem in uobis ipsis. denique Petrus, qui omnem habuit fidem, regni caelorum claues, ut et aliis reseraret, accepit.

Nunc ex natura sinapis, quae uirtus conparationis sit, aestimemus. granum certe eius res est uilis et simplex: si teri [*]( E ) coeperit, uim suam fundit. etiam fides primo simplex uidetur, sed si teratur aduersis, gratiam suae uirtutis effundit, ut alios quoque qui uel audiunt uel legunt odore sui conpleat. granum sinapis martyres nostri sunt Felix, Nabor et Victor: habebant odorem fidei, sed latebant. uenit persecutio, arma posuerunt, colla flexerunt, contriti gladio per totius terminos mundi [*]( 3 Matth. 17, 19 et 21, 21 5 I Cor. 18. 2 7 II Cor. 10, 5 8 Ephes. 6.12 9ICor. 13, 2 14 Luc. 17, 21 15 Marc. 11, 22 16 Matth. 16, 19 ) [*](1 memini etiam] memini** (et eras. uidetur) P memini L 3 sic ut] tamquam PL 4 iactere] mittere C 5 ncc] non ET exigua est PL 9 requiri (-re m2) P require X 12 et] est et PL 13 regnum dei intra Costerius 14 intra nos pr. om. PBL 16 scs petrus PL fidem habuit X 17 accepit ut et aliis reseraret X 19 teri coeperit ri coeperit in spatio uacuo postea additum) P 28 nabor CEj T namor P (n eras) B nauor G namort F et (in ras. m3) 0 namyret π namq; V (q; in ras. ex ort) amor aL post Uictor add. geruaE-ius et protasius et nazatius Εγ 24 latebat BJ. )

in omnem terram exiit sonus eorum. sed alias teritur fides, alias premitur, [*]( F ) alias seminatur. ipse dominus granum est sinapis. erat integer ab iniuria, sed eum uelut granum sinapis qui non attigerat populus nesciebat. teri maluit, ut diceremus: Christi enim bonus odor sumus deo: conprimi maluit. unde et Petrus dixit: conprimunt te turbae; seminari maluit uelut granum. quod acceptum homo misit in hortum suum. in horo enim Christus et captus et sepultus, in horto creuit, ubi etiam resurrexit, et factus est arbor, sicut scriptum est: sicut arbor mali inter ligna siluae, ita frater meus inter [*]( 1454 A ) medium filiorum.

ergo et tu semina in horto tuo Christum — hortus utique locus plenus est florum et fructuum diuersorum quo gratia tui operis effloreat et multiplex odor uariae uirtutis exalet. ibi ergo sit Christus, ubi fructus est. semina dominum Iesum: granum est, cum conprehenditur, arbor est, cum resurgit, arbor mundum obumbrans; granum est, cum sepelitur in terra, arbor est, cum eleuatur ad caelum. [*]( B )

Preme etiam cum Christo et semina fidem. premitur fides, cum crucifixum credimus Christum. pressit fidem Paulus, cum diceret: et ego ueniens ad uos, fratres, ueni non cum eminentia sermonis aut sapientiae, praedicans uobis mysterium dei; neque enim iudicaui scire quid inter uos nisi Christum Iesum et hunc [*]( 1 Ps. 1P, 5 5 II Cor. 2, 15 7 Luc. *, 45 8 Ioh. 18, 1: 10, 41 10 Cant. 2, 3 21 I Cor. 2, 1 sq. ) [*](2 exiuit nEfT 3 erat... sinapis om, PL 4 qui (*. m3 t quem) P attigerat PyL et (in ras.) a adtigerat B et Cml V m2 atigerat EG adtegerat FΟπ et ml V adtriuerat C m2 attriuerat T 5 post populus add. m3 s. u. qu5 P qui (add. ante u. ml) teri P 9 captus est aX sepultus est Cχ. 11 in medio y 12 filiorum (i pr. ex , o m3) P florum a tuo om. PL 15 exhalet BGV et (h s. u.) : 19 preme (m in ras) P 20 scs paulus PL 23 misterium P ind:cabi (v m3 s. 9) P ante scire add. me OTVy et s u. m3 Pn, m2 V quid scire X 24 aliquid P (ali 8. u. m3) I ihm xpm By; cf. de Joseph 13, 75 )

uis scire granum Christum et seminatum [*]( D ) Christum? nisi granum tritici cadens in terram moriatur, ipsum solum manet; si autem mortuum fuerit, multum fructum adfert. ergo non errauimus, quia diximus quod ipse iam dixerat. est autem et granum tritici, quia confirmat cor hominis, et granum sinapis, quia cor hominis accendit. et licet ad omnia utrumque conueniat, uidetur tamen granum tritici, cum de eius resurrectione tractatur; panis enim dei est, qui de caelo descendit, eo [*](K ) quod uerbum dei et resurrectionis exemplum mentes alat. spem acuat, firmet adfectum, granum autem sinapis, eo quod amarior et acrior sermo sit de domini passione, amarior ad fiendum, acrior ad conmouendum. itaque cum audimus et legimus ieiunasse dominum, sitisse dominum, lacrimasse dominum, uapulasse dominum, dicentem dominum sub tempore passionis: uigilate et orate, ne intretis in temtationem, uelut suco amarioris sermonis increpiti dulciores iusto [*]( F ) [*]( 2 II Cor. 5, 16 11 Ioh. 12, 24 15 Ps. 103, 16 18 Iob. 6, 33 23 sq. Matth. 4, 2, Ioh. 4, 7; 19, 28; 11, 35, Marc. 15, 16, Ioh. 18, 22; 19, 3 25 Matth. 26, 41 ) [*]( 1 eleuare (om. et) X 3 ex «. ». P ac) et CΧχ 5 domini carnis PL 7 ipsA (à ex a tn2) P 8 creditque resurrexisse x 9 post nobis add. credit ascendisse pro nobis a.0 13 adferet PBGLX et ie alt. eras.) C 19 mentem x 22 et] aut aX 23 sitisse dominum om. u et sitisse (om. dominum lacrimasse dominum) PL 24 uapulasse dominum| lacrimasse (in mg. m3) ac uapulasse P et uapulasse L dominum] quoque eum PL 26 increpati OLGX dnlcioris P (R m3 8. i§) B (-es corr.) L )

Ne despicias hoc granum sinapis; minimum quidem est omnibus seminibus, fit autem. cum creuerit, maius omnibus holeribus. si granum sinapis Christus, quemadmodum Christus aut minimus aut crescit? uerum non per naturam, sed per speciem rursus excrescit. uis scire minimum uidimus eum, et non habebat speciem neque decorem. disce maximum: speciosus forma prae filiis [*]( 1433 A ) hominum. etenim ille, qui non habebat speciem neque decorem. excellentior factus est angelis ultra omnem gloriam prophetarum, quos infirmus Israhel uelut holera manducauerat: panem enim, quo corda firmantur, alterum refutauerat, alterum non acceperat.

semen autem Christus, quia semen Abrahae; Abrahae enim dictae sunt repromissiones et semini eius. non dicit: (et seminibus\' tamquam in multis, sed sicut in uno: \'et semini tuo\', quod est Christus. nec solum semen est Christus, sed etiam minimum [*]( R ) omnibus seminibus, quia non uenit in regno, non in diuitiis. non in istius mundi sapientia. subito autem uelut arbor sublimem suae uerticem potestatis effudit, ut dicamus: sub umbra eius concupiui et sedi. et frequenter simul. arbitror, uidebatur et arbor et granum. granum est cum dicitur: nonne hic est filius Ioseph fabri? sed inter haec [*]( 3 Matth. 13, 32 8 Esai. 53,\'2 9 Ps. 44, 3 11 Hebr. 1, 4 12 It«m. 14, 2 13 Ps. 103, 15 15 Galat 3, 16 20 I Cor. 3, 19 21 Cant. 2, 3 24 Matth. 13, 55; cf. Luc. 4, 22 ) [*]( 1 suanitatem PL et (-es corr.) G 3 despicias (e ex i m3) P dispicias LX 5 holeribus aCX (h s. u. m2 itF) et (h in ras.) B oleribus cet. 6 minimus] est minimus C minuat X (minuitur V m2) 7 specieiu nostram rursus X excrescit (ex s. u.) P 8 et om. Vy 11 etcellentior I (ior in ras.) P 12 infirmos ay holera aBCX olera eet. 13 conflrmantur ErT 15 enim] autem Xz repromissiones P (es ex is m2) aCFOV repromissioniB L promissiones cet. (es ex is m2 π) 17 quod (i m2 s. od) E qui X 20 in om. X sapientiam P (m eras.) L 22 ut arbitror y 24 fabri. (s ems) P )

Granum igitur est figura, arbor est sapientia, in cuius frondentibus ramis ille nycticorax in domicilio, ille passer singularis in aedificio, ille raptus in paradisum, in aerem rapiendus et nubes tuta iam sede requiescunt. requiescunt etiam potestates et angeli caelorum et quicumque spiritalibus factis euolare meruerunt. requieuit sanctus Iohannes, cum recumberet supra pectus Iesu; immo et ipse eius arboris suco uelut [*]( D ) ramus extenditur. ramus est Petrus, ramus est Paulus, posteriora obliuiscens et ea quae sunt priora adpetens. [*](13,11) in quorum sinus et quosdam disputationum recessus qui eramus longe, nos scilicet ex nationibus congregati, quos diu per inane mundi procella et turbo nequitiae spiritalis agitabat, adsumptis uirtutum remigiis aduolamus, ut nos umbra sanctorum ab istius mundi ardore defendat, certae stationis iam [*]( E )

securitate uernantes, eo quod anima nostra grauibus ante sicut illa mulier inclinata peccatis ut passer erepta de laqueo uenantium in ramos domini montesque migrauit. itaque ante superfluis obseruationibus uani et inani leuitate uolitantes nunc iam per fidem Christi soluti manus et liberi a uinculis sabbatorum bonis operibus intendimus et in ipsis [*]( 2 Matth. 1:1, 54 5 Ps. 101, 7 6 II Cor. 12, 4 7 1 Thess. 4, 16 9 Ioh. 13, 25; 21, 20 11 Philipp. 3, 13 13 Eph. 2, 13 15 Ephes. 6, 12 16 Uerg. Aen. I 301, VI 19 19 Ps. 123, 7 20 Ps. 10, 1 ) [*]( 1 quia aBCGX qui cet. 2 poterant (n s. u) P 3 istam sapientiam aL et (m bis exp.) PK 4 igiturj itaque X est figura aCXy figura cet. 5 nicthicordi PL nicticorax aCy necticorax X nocticorax EGT 6 aerem BCL et (m2 -ra) Ρπ aere aXx (aera Em2) 7 nubes (s eras.) P tota aL-x et (m3 tuta) PO requiescunt P (ras. a. n) aBCL, requiescit X, requienit V, om. FΟπ 8 angelo (i s. Q) P 9 requieuit (uit in ras.) P iohannes (-es m3) P recubaret PBLχ 10 super Xy 13 quorû (rQ s. u.) P 15 procella (a ex à) PaC procelle X et om. Xx 16 remegiis (i s. e alt.) P 17 mundi errore L 18 securitatem P (m eras.) L uestra P (no s. ue m2) L 19 erepta est PaBL 21 superfluis (is in ras.) P superfluus L )

[*](13,21) Cui simile aestimabo regnum dei? simile est fermento quod acceptum mulier abscondit in farina, donec fermentatum est totum.

haec de requirendis quaestionibus conparatio tantum ambiguitatis offundit, ut diuersas [*]( 1436 A ) habeat sententias plurimorum. oportune itaque granum tritici supra diximus Christum, quia suberat nobis spiritale fermentum, eoque plerique fermentum Christum putant, quod uirtutem attollat acceptam. et quia fermentum ex farina ui, non specie generi suo praestat, Christus quoque ex patribus aequalis corpore, sed diuinitate inconparabilis praeminebat. igitur sancta ecclesia, quae typo mulieris istius euangelicae figuratur, cuius farina nos sumus, dominum legum in interioribus nostrae [*]( BI ) mentis abscondat, donec animi nostri secreta penetralia color sapientiae caelestis obducat.

et quia in Matthaeo legimus tribus mensuris absconditum esse fermentum, congruere uisum est ut dei filium crederemus absconditum in lege, adopertum in prophetis. euangelicis praedicationibus adinpletum, ut per-I fectam fidem nobis adquirat ex omnibus et scriptorum conlatione formatus in nobis, qui sumus corpus ipsius, omnia et in [*]( r ) [*](4 I Cor. 6, 12 21 Matth. 13, 33 26 I Cor. 12, 27; Ephes. 1, 23 ) [*]( 4 praecipit P praecepta L 5 graue est C (est s. u. m2) / potestate aCO m2 a 6 recedas aBLX, recidas cet. desisti αΧχ 8 cuius X regnum regni P (dei s. regni m2) L 9 farinam aX 11 conparatio (ti in ras. ex bi) P tantum a quae tantum cet. (quae del. m2 CE) oftunditI CGX oBTudit PBL effudit aEyT 14 plerique (ri 8..u. m3) P plene L 15 fermentum X et m2 V frumentum Vvnl cet. farinae y ui χ, uim a. ut P (et m2) BCL, om. X 17 inconparabili P (-is m2) L 18 typum P (0 ex vm m2) BL 19 ihu P (-um m2) et (in quibus dni) BL 20 calorI PBL 22 mensuris (is ex aris) P congrue X 26 ante omnia ndd. per C 8. u. m2 in om. X )

Nec sum dubius animi quod aliqui de hoc mundo dictum putent, donec fermentetur in lege prophetis euangelio, ut dominum omnis lingua fateatur. itaque discutiamus omnia, diligentius requiramus. nemo inuenit nisi qui ante quaesierit. [*](14,28) aedificemus turrem, conputemus sumptus scripturarum, conferamus inpensas, ne qui etiam de nostro aliquo dicat: [*](14,30) hic uoluit aedificare et non potuit consummare. qui aedificat, bonum debet iacere fundamentum. bonum [*]( E ) fundamentum est fides, bonum fundamentum apostolorum et prophetarum; duobus enim testamentis fides nostra consurgit nec iniuriam facit qui parem dixerit in utroque perfectae fidei esse mensuram, cum ipse dicat dominus: si crederetis Moysi, crederetis mihi, quia et in Moyse dominus est locutus. bene ergo in utroque perfecta mensura, quia perfectus [*]( 1 Coloss. 1, 26 5 1 Cor. 2, 7 11 Rom. 14, 11 16 Matth. 7, 24sqq. 13 Mattb. 7, 8 18 Ephes. 2, 20 21 Ioh. 5, 46 23 Ephes. 4, 13 ) [*]( 1 dei uerbum ET, dei om. PL 3 perennitates (i #. e tert.; s add. m2) P perennitate BL 4 nam ita erat deleuit ed. Rom. h sacrilegiis P (i tert. exp. m2) L manifestatus (at exp. m2) E manifestus PBL 6 ad (d 8. u.) P 8 ex a et ex P (et s. u.) cet. 12 omnia (i ex e m2) P 14 turrim (im ex em) π T k conputemus B (& in ras.) X 15 ne qui aC ne quis χ V neq; FOIt ne PB nec L nostrum X (nostro 0 corr.) nostro in C nobis y aliquo om. X alio qui L; malim aliquando 17 bonum XY domum bonum C domum PaBL 20 iniuriam (in s. u.) P perfectae aBC, perfectamque P (que add. m3 in u. ult.) perfectam L; om. XY (quod defendit Engelbrccht) 22 et om. X moysi P (-se m.2) L )

me tamen sequi iuuat quod ipse dominus docuit, fermentum ecclesiae spiritalem esse doctrinam; nam cum scriptum sit: cauete a fermento Pharisaeorum et cum apostolus dixerit: non in fermento malitiae et nequitiae, ostenditur quia doctrina fermentum est. sed aliud fermentum zizaniae, aliud fermentum tritici, unde et bonis auctoribus adquiescimus, ut dicamus quia ecclesia renatum hominem, qui est in corpore et anima et spiritu, fermento sanctificat spiritali; sanctificatur enim corpus atque anima et ipsa gratia spiritalis accepit sanctificationis [*]( 1457 A ) augmentum, cum per ecclesiae uelut quoddam fermentantis officium scripturarumque doctrinam, quae uelut caelestium conlatione sermonum et ubertate concrescit, infusus toto homini atque permixtus usus inoleuerit, ut fiant unum etiam ipsa fermentum. quod utique tunc fit, cum sibi tria haec pari quadam cupiditatum lance consentiunt et aequalis adspirat concordia uoluntatum.

Hoc igitur ecclesiae opus non tumultuarium nec [*]( B ) fortuitum, sed diuturna meditatione conlatum, ut haec tria unum sint integra a lege peccati. cuius sententiae adsertorem habemus apostolum dicentem: ipse autem dominus sanctificet uos per omnia, ut integer spiritus et anima et corpus sine querella in die domini nostri Iesu Christi seruetur. quod per saecularia quidem temtamenta non prouenit, nisi fermentum illud, cui [*]( 4 Matth. 16, 6 5 1 Cor. 5, 8 7 Matth. 13, 25 sqq. 11 II Thess. 2, 12 I Petro 1, 2 22 I Thess. 6, 23 ) [*](1 unius (i s. U) P unus L 2 iubat (v s. b m3) P 4 sit) est PEFLT 6 nequitiae et malitiae X 7 est fermentum (ante zizaniae) P (es 8. u. m3; e alt. ex i) B; fermentum est Cn zizania X aliud est C et aliud a fermentum om. y 8 bonus (i 8. u m3) P bonos L 9 anima et corpore et in spu X 11 et ipsa gratia spiritalis) per gratiam spiritalem et / accipit PBK 12 aumentum P fernientantis (tan etas.) P 14 toto (o alt. in ras.) V toti B 16 hic P (haec tn3) L 18 uoluptatum PL 23 sps ur et χ 25 nostri eras. T, om. αΕGγΧ 26 peruenit P BLX )