De Interpellatione Iob et David

Ambrose, Saint, Bishop of Milan

Ambrose. Sanctii Ambrosii Opera, Pars Altera, (Corpus scriptorum ecclesiasticorum Latinorum, Volume 32.2). Schenkl, Karl, editor. Prague; Vienna; Leipzig: F. Tempsky; G. Freytag, 1897.

[*]( C ) Paulus benedicebat, sicut ipse ait: maledicimur et benedicimus. magisterio quippe diuino processus humanae uirtutis [*]( 1 Iob 19, 8 Ter. Adelph. III 2. 3 15 Prouerb. 27, 11 16 Prouerb. 27, 13 18 Sir. 8, 10 (13) 23 Keg. IL 16, 5 «qq. 24 I Cor. 4, 12 ) [*]( 2 adhuc om. B deberetis ex deuiritis P iubaret P (-ret m3, sed t eras.) adiuuare B 3 in... loquar om. DP\' oppropriis P 5 tempus nondum DP\' 6 est om. DP\' 7 conuitium BDP\' 9 immitemur P 30 conuitiantes B et (con eras.) D uiciantes P1 sui om. B 12 aliena a se Base om. DP\' 13 quasi] si B quasi nobis (om. postea nobis) DP\' nos purgare DP\' 14 acerbamus P (v 8. b m3) 17 exurat prouocatus B 18 scribtum B (r s. u.) 19 peccatoris om. B 21 couuitiatur BP 23 iera B 24 aitj dicit B 25 magisterio P (i pr. 8. u.) )

237

excreuit, quia iam uenerat qui ex infirmibus faceret fortiores, et audierat dicentem: benedicite maledicentes uobis et orate pro calumniantibus uos. quod uerbo dixit et exemplo probauit. denique in cruce positus de persecutoribus suis conuiciantibus sibi dicebat: pater, dimitte illis, quia nesciunt quid faciant, ut oraret pro calumniantibus, quibus [*]( D ) poterat ipse dimittere. Iob ergo ridebat, quia nondum uenerat Christus, cui soli sei-uabatur magnarum praerogatiua uirtutum. quia ipse est uirtutum principium, sicut dixit: dominus creauit me principium uiarum suarum.

Et ridens tacebat. qua ratione tacendum sit docet: clamabo. [*]( E ) et nondum iudicium. ipse\' inquit \'uoluit.me haec perpeti. tamquam muralibus temptationibus clausus non possum fugere, donec placeat deo destruere altitudines temptationum mearum. nunc enim si clamo, nondum iudicium. adhuc in agone sum, [*]( F ) adhuc luctor, adhuc certamen superest mihi; nondum enim exiuit corona; nemo autem nisi qui legitime certauerit coronatur\'.

debebatur illi certamen tertium. amiserat omnia sua, id est patrimonium cum filiis, patiebatur uulnera caro eius: manebat ut temptationes uerborum uinceret. non mediocre certamen. sermone deceptus est Adam, uerbo uictus Sampso; [*]( 656 A. ) nihil enim sic penetrat animam sicut sermo fucatus, nihil iterum sic mordet ut durior sermo. multi cum uicerint adhibita tormenta, sermonum duritiam non sustinuerunt. [*]( 2 Luc. 6, 28 5 Luc. 23, 34 9 Prouerb. 8, 22 11 Iob 19, 7 17 II Tim. 2, 5 21 Gen. 3, 6 Iudd. 16, 6 sqq. 22 Prouerb. 15, 1 ) [*]( 1 infirmib; P infirmis cet. infirmioribus tacite Maurini fortioris P fortes C 2 audierat P (at ex at) bened. maledicentibus uobis benedicite et nolite male dicere B (onl. et orate pro c. uos) 3 uero BC et om. B 4 et in DP\' 5 dicebat] ait DP 6 faciant P (v a. a alt. m2) faciunt cet. 11 faciendum DP 12 nondum P (n pr. in ras.) 13 mirabilibus DP\' effugere B 14 distruere P 15 agone P (o ex u) 17 nemo P (e in ras.) coronabitur B 19 omne patrimonium B 20 temptationes P (p 8. u. tn2) 21 sampson P (n add. m2) samson B sanson cet. 22 animam om. B 23 sicut sermo durior (durior in ras.) B multis P uincerent addebita B 24 sustenuerunt P )

238

laborabat Iob, sed sustinebat et uerborum iuxta uulnerum onera portabat. uidit eum agonotheta suus, de nube et turbine manum laboranti dedit et obluctantes graui lapsu cecidisse pronuntiauit, uictorem adseruit, coronam detulit.

Quid autem pulcrius quam ridere, cum maledicitur nobis[*](? B ) gaudere enim debemus, si aliena dicantur. primum quia uolens inimicus aliquid aduersum nos dicere, quo crimen adfigeret, non inuenit quod uerum est, sed falsa pro ueris conposuit. deinde quia dixit ipse dominus in euangelio de huiusmodi criminatione,, quae innocentibus falso inrogaretur propter iustitiam: gaudete et exultate, quoniam merces uestra multa est in caelo. tacere ergo debet qui recognoscit obiectum, ne uulnus exasperet et scindatur cicatrix, tacere et [*]( C ) qui non recognoscit; audit enim alterius, non suum crimen. quod si referat, suum facit: si taceat. retorquet et conuiciantem uulnerat. tacere debet etiam ille qui de memorata mercede praesumit; non enim patitur praeiudicium, cui non est iudicium. et si fuerit praeiudicium in saeculo, non erit in iudicio dei. denique ut cognoscas quia non praeiudicat contumelia bonae conscientiae, audi sanctum Iob dicentem. locupletiorem utique testem quam si imperio orbis Romani [*]( D ) potitus esset: nunc ommutescam et derelinquam: si nunc mihi praeiudicium est, tunc a facie tua non abscondar.

haec ergo parcius in exordio respondit, ut admoneret illos iudicii dei atque ab insolentia et furore [*]( 22 lob 13, 19 sq. ) [*]( 1 uulnera DP\' 2 agonotheta P ml agonitheta P m2 eet. 3 cor- Tuisse B 5 pulchrius P (h s. u.) cet. 6 debetis 1)P\' 7 aliqaid dicere aduersum nos DP\' adnersum nos aliquid dicere V quo P (o in ras. m2) 9 ipse dixit in euangelio dns B 10 criminatione P (i pr. 8. u.) 14 et non B crimen P (i s. u.) 15 tacet Dp. 16 etiam om. Ji 17 mercedem P pracsumit] loquitur B 18 in saeculo in mg. B in iudicio dei non erit B 20 conscientiae bonae contumelia B 21 locumpletiorem P (m pr. eras.) romani orbis B urbis romanc. DP\' 22 ommutcscam P obtescam B obmutescam cet. 23 praeiudicio B (Q 8. 0 m2) non s. U. B 25 atque illos ab ins. reuocarct et furore et quasi B )

239

reuocatos quasi bonus medicus faceret resipiscere. sed posteaquam eos aduertit perseuerare in contumeliis, plura fortiora repetiuit et tamquam pugno eos ualidiore percussit, qui uerborum suorum saxis lapidabant innoxium. audite, inquit [*]( E ) audite uerba mea, non sit mihi a uobis consolationem quaerere: portate me, quia fortiora loquar, graue erit pondus uerborum meorum. dicam et ego secundum uestram opinionem, eo quod multi abundant in hoc saeculo rerum secundarum successibus et alii grauantur, in aerumna positi sunt: et uidetur hoc secundum peccatorum merito deferri. quod etsi dicam, nolite ridere, quasi uobis adquieuero. etsi peccator sum, non sum homini reus, quia sub peccato est [*]( F ) et ipse qui iudicat et sibi in me potestatem uindicat. aut si iudicor quasi homo, commune istud est. increpari non debeo: infirmitas condicionis est, non specialis inprobitas.

Sed dicite mihi: si propter peccatum meum hoc patior, [*](657 AB) sicut obicitis, quare impii uiuunt, nec solum uiuunt, sed etiam repleti sunt diuitiis et fructus multiplicant, sed etiam filiis potiuntur, abundant domus eorum? haec euidenter specie bona, sed altiore mysterio inuenies, quoniam quae putantur bona non sunt bona et quae putantur mala potiora illis aestimantur.

inueterauerunt inquit in diuitiis. πεπαλαίωνται [*](C ) dixit, ut non tam diuturna diuitiarum possessio quam inueterata molestia copiarum significata uideatur, sicut uidit [*]( 4 Iob 21, 2 sq. 17 Iob 21, 7 22 Iob 21. 7 24 Eccl. 5, 12 sq. ) [*]( 1 reuocatos P (o alt. ex u) faceret P (s. u. ml et m2 e alt. ex i) 2 perseuerare. P (t eras.) fortiore P fortior C; tieque fortiore <uoce\' neque fortius ueri simile esSe uidetur 5 alt. audite om. B 7 opinionem uestram BDP\' 8 secundarum rerum B 9 et in BC er uel es in P (er uel es s. tt.) pre in DP\' 10 secundum PB scim DP\' seculum C merita BC deseri DP\' 11 etsij si B 12 peccator B (pecca in ras.) non (om. sum) hominis DP\' 13 si uideor DP\' 14 illud B 17 nec solum uiuunt om. B 18 diuitiis ... potiuntur om. B 20 altiori P (i alt. ex e m2) cet. 21 mala ṇο̣ṇ ṣụṇṭ ṃạḷạ et B 22 aestimantur BP1 aestimentur P (s 8. u.) ΠΕΠΑΛΕωΝΤΕ P IIHnaaEtoNTH B nennaEw D nenaaew P\' IIEnaaEwNTE C 28 non eam tam B possessio P (s tert. s. u.) )

240

Ecclesiastes diuitias custodiri in malum possidenti eas, quae pereunt in summa distentione ac sollicitudine. pereunt enim quae hic relinquuntur et mortuo prodesse non possunt. habuit igitur defunctus ex illis sollicitudinem, requiem inuenire non potuit, qui reliquit quod erubesceret nec secum abstulit quod teneret,[*]( D ) longe dispar ab eo de quo scriptum est: beatus homo, qui repleuit desiderium suum ex his; non confundetur, cum loquitur inimicis suis in porta. cui hereditas dominus est et merces ex Mariae uirginis partu, hic in exitu sapientiae laudibus praedicatur, quoniam non habuit quod erubesceret qui nihil eorum quae sunt saeculi concupiuit, sed aduersarium depositis ueteris hominis exuuiis telo continentiae uulnerauit, ut obstrepere ei in istius uitae fine non posset [*]( E ) uulnere claudus et uirtutum admiratione confusus. habes ergo non esse laudabilem qui inueteratus in pecuniae cupiditate sit, non renouatus in perceptione gratiae.

Uideamus aliud: semen eorum inquit secundum animam, id est non inter iustos habentur. iusti enim in spiritu seminant et de spiritu metent uitam aeternam, illi uero qui secundum animam seminant spiritalia metere non possunt, quia animalis homo non percipit quae sunt spiritus dei; stultitia enim illi est et non potest scire quae sunt spiritus [*]( F ) et ideo non repletur spiritalibus, sed iudicatur.

filii eorum in oculis, id est quae faciunt ideo faciunt, ut uideantur ab hominibus. non quia boni consulant ut hoc eligant, quod futuro iudicio conprobetur. filios ergo scriptura pro operibus [*]( 6 PiaIm. CXXVI 5 12 Ephes. 4, 22 Coloss. 8, 9 17 Iob 21, 8 18 Galat. 6, 8 19 I Cor. 9, 11 21 I Cor. 2, 14 23 Iob 21, 8 ) [*]( 2 distentione Hieronymus, cf. Sabatier II 362 a (περισπασμψ̃ LXX) distinctione PDP1 districtione BC 3 demortuo D et (de exp. m2) P 4 sollicitudinem P (i tert. 8. u.) nou potuit inuenire requiem B 6 homo] uir P\' 7 hisj ipais qui B 8 loquitur P loquetur cet. 9 uirgini P 11 concupiscunt D concupiuit P4 (uit in ras. m2) 18 ut] et DP* posset P (e ex i m2) possit DP\' 18 habetur DP\' in om. P 19 de psu P metunt B 21 quae] ea quae DF\' 22 stultitia P (ti alt. s. u.) 24 faciunt alt. P (u in ras.) )

241

frequenter declarat, eo quod locupletior in bonis factis quam in filiis sit nostra posteritas. unde et Ezechias de graui aegritudine liberatus ex hodierno inquit filios faciam, qui nuntiabunt iustitiam tuam, domine salutis meae, et non cessabo benedicens te cum psalterio omnes dies uitae meae; bona enim posteritas deuotionis et fidei, quae captiuitati nesciuit succumbere, quam Ezechiae filii pertulerunt.