De Locis Santis

XXVI. DE MONASTERIO EIDEM ADHAERENTE.

Ubi grande inest monasterium et grandis basilica supra illam aedificata speluncam, de qua Dominus quadriduanum mortuum suscitauit Lazarum.

XXVII. DE ECCLESIA AD DEXTERAM BETHANIAE PARTEM CONSTRVCTA.

De alia celebriore ecclesia ad australem Bethaniae partem in eo montis Oliueti loco fundata, in quo Dominus ad discipulos habuisse sermonem dicitur, breuiter scribendum arbitramur. Hinc non neglegenter inquirendum est, qualem sermonem et quo tempore uel ad quas speciales personas discipulorum Dominus sit locutus. Quae tria, si trium euangelia scriptorum aperire uoluerimus, Matthaei, Marci, Lucae, nobis manifeste clarebunt, qui de sermonis qualitate concinentes loquuntur; de loco ipsius conuentionis nemo dubitare poterit [*]( 1 fenestrarum om. Br finistrarum P ualbas P uallas Z habundanter expuncta 2. m. I. h Z 3 uicina Br loca corr. 2. m. ex loco Br ■ 4 XXIV Y XXVIII et XXVIIII Br titulus deest Z de sepulchro Lazari hucusque titulus in PY XXVIII De sepulchro Lazari et ecclesia super illud constructa. XXVIIII De monasterio eidem adherente Br 9 titulus deest in codicibus, sed PBr initium capitis numero in margine ascripto signauerunt 11 quatriduanum YBr 13 XXV Y XXVI Z XXX Br titulus tantum in Br 17 discipulos suos Br 20 euangeliorum scriptores Y 21 mathei (sic semper) codd. matheum marcum lucam YBr 22 clarebit Br concinnentes PY continentes Br 23 locuntur Br )

et de sermonis forma, qui Matthaei euangelium legit, ubi de Domino ipse commemorat euangelista dicens: Sedente autem eo super montem Oliueti accesserunt ad eum discipuli secreto dicentes: Dic nobis, quando haec erunt? Et quod signum aduentus tui et consummationis saeculi? De personis interrogantium hic Matthaeus tacuit, sed Marcus non tacet, qui ita scribit dicens: Interrogabant eum separatim- 1\'atim Petrus et Iacobus et Iohannes et Andreas. Quibus interrogantibus respondens qualitatem habiti sermonis iuxta tres superius commemoratos euangelistas ostendit ita dicendo: Videte, ne quis uos seducat. Multi enim uenient in nomine meo dicentes, quia ego sum Christus, et cetera sequentia de nouissimis temporibus et saeculi consummatione, quae Matthaeus prolixo sermone prosequitur usque ad eum locum, quo et de tempore huius manifeste idem euangelista ex uerbis Domini protracti sermonis ostendit ita dicens: Et factum est, cum consummasset Iesus sermones hos omnes, dixit discipulis suis: Scitis, quia post biduum pascha fiet et filius hominis tradetur, ut crucifigatur et cetera. Aperte ergo ostenditur Dominum in die quartae feriae biduo restante usque ad primam azymorum diem, quae dicitur pascha, supra commemoratum sermonem prolixum ad interrogantes fuisse locutum quatuor supradictos discipulos. In loco itaque habiti illius sermonis superius memorata [*](2 Matth. 24, 3 7 Marc. 13,3 11 Marc. 18,6.6 17 Matth. 26,1.2 ro ) [*](1 de ante sermonis om. Br forma] styma P 6 intergantiam corr. 2. m. Z 7 tacuit Z scribens dicit P 8 iacob iohannes Y 9 qui interrogantibus Br habaiP 10 supra YZBr inemoratoa ZBr 12Christus om. YBr 14 quod mathens Y 15 et tempus Br huius protracti sermonis sxc posuit YBr 16 ita om. Br 17 scribens YBr 18 discipulis-cetera om. Br 19 et ante filius om. Z tratf Y crucificatnr P 20 quarta feria Br 21 feriae biduo om. P primum Br azimoram codd. diem om. ZBr 22 qus P dicitur pascha om. P memoratum Z prolixum sermonem YBr 23 ad om. P rogantes P ad quattuor uoce ad 2. m. superscripta Br apostolos P 24 itaque ab illius; post ab lacuna nonnullarum litteraru m P memoratae Y ) ob recordationem fundata ecclesia in magna habetur honorificentia.

Hucusque de locis sanctis Hierosolymitanae ciuitatis et montis Sion montisque Oliueti et uallis Iosaphat interiacentis iuxta sancti Arculfi eorundem frequentatoris locorum certam narrationem sufficiat descripsisse.

I. DE BETHLEM CIVITATIS SITV.

In huius nostri secundi libelli exordio de situ Bethlem ciuitatis, in qua noster Saluator ex uirgine sancta nasci dignatus est, pauca breuiter craxanda sunt aliqua. Quae ciuitas non tam situ grandis, sicuti nobis Arculfus retulit, qui eam frequentauit, quam fama praedicabilis per uniuersarum gentium ecclesias diffamata, in dorso sita <est> angusto undique ex omni parte uallibus circumdato, quod utique terrae dorsum ab occidentali plaga in orientalem partem quasi mille passibus porrigitur. In cuius campestri planitie superiore humilis sine turribus murus in circuitu per eiusdem monticuli extremitatis supercilium constructus ualliculis hinc et inde circumiacentibus supereminet mediaque intercapidine intra muros per longiorem tramitem habitacula ciuium sternuntur. [*]( 6 Hieron. Onoin. ed. Lagarde p. 101, 5 ) [*]( 1 XXVII P XXVI Z 2 XXVIII P XXVII Z 3 XXVIIU P XXVIII Z o 0 nili corr. 2. m. Br curcodrillis corr. 2. m. Br 4 INCIPIT LIBER SECVNDVS PZBr HINC AD ALIA IN SECVNDO TRANSIBIMVS Y 5 I De situ Bethlem P De Bethleem situ Br. Titulus deest in P 6 exordio libelli Y post exordio addit Br: de situ Hierusalem parrochiae id est Bethlem ciuitatis bethleem semper Z 7 in om. P dignatus et nasci Y 8 caraxanda Z raxandas Br, priores quinque litterae in rasura l quae bethleem ciuitaa Br 10 qu§m corr. 2. m. Br quae fama Y 11 defamata PY est add. Baeda hist. eccl. V 16 angulo Br 12 circumdata Br quae utique YBr 13 porregitur P porrigitur ex porrigetis corr. Z 14 planicię P planitie Y planitiae Br planitiae Z 15 extremitates Y 17 inter capidine Z intercapidiae Br inter Z murum ZBr 18 habitacula om. P )

II. DE LOCO NATIVITATIS DOMINI.

In eiusdem uero ciuitatis orientali et extremo angulo quasi quaedam naturalis dimidia inest spelunca, cuius interior ultima pars praesepe Domini nominatur, in quo natum puerum reclinauit mater, alius uero supradicto contiguus praesepio introeuntibus propior locus propriae natiuitatis dominicae traditur fuisse. Illa ergo Bethlemitica spelunca praesepis dominici tota intrinsecus ob ipsius Saluatoris honorificentiam marmore adornata est pretioso; cui utique semiantro super lapideum cenaculum sanctae Mariae ecclesia supra ipsum locum, ubi Dominus natus specialius traditur, grandi structura fabricata, fundata est.

III. DE ILLA PETRA EXTRA MVRVM SITA, SVPER QVAM AQVA PRIMAE LAVATIONIS EIVS POST NATIVITATEM EFFVSA EST.

De illa petra extra murum posita, super quam aqua primae post natiuitatem dominici ablutionis corpusculi de muri summitate inclinato, in quo fuit, effusa est uasculo, breuiter commemorandum aestimo. Quae sacri lauacri aqua de muro effusa in petra inferius iacente quasi quandam natura cauatam inuenit fossam; quae eadem undula in primo dominico repleta natalicio ex eadem die ad nostra usque tempora per multos saeculorum circuitus purissima plena monstratur limpha sine ulla defectione uel diminutione, nostro Saluatore hoc miraculum a die natiuitatis suae peragente, de quo propheta canit: [*](1 titulus tantum extat in Br 2 uero om. Z orientali et extremo om. P quaedam quasi Z 3 dimedia PBr 4 domini est Z in quo-mater om. Z 5 conticuus Br praesepio contiguus Y 6 proprior Z, sed littera r postea erasa loci Z propriae Br dominice natiuitatis Br traditus P 8 honorificantiam Br 9 precisioso Br semiandro P 10 s. mariae semper uirginis Br super ipsum Y 12 et fundata Z 13 titulus deest in PYZ supra quam Br 14 post natiuitatem-eifusa est om. Br 15 exposita supra quam Br 16 domie nicae Br 17 breuiter om. Z 19 quadam Z 21 natalitio Z natalico Y ex om. Y diae Br nostra] nam P tempf Br 22 limfa Z 23 demunitione Y 24 prophetes P profeta Y )

Qui eduxit aquam de petra et apostolus Paulus: Petra autem erat Christus, qui de durissima contra naturam petra in deserto sitienti populo consolatoriam produxit undam. Idem ipse est dei uirtus et dei sapientia, qui et de Bethlemitica? illa petra aquam eduxit eiusque lacunam plenam semper limphis conseruat. Quam noster Arculfus propriis obtutibus inspexit et in ea faciem lauit.

IIII. DE ILLA ECCLESIA, IN QVA ILLVD DAVITICVM CONSPI- CITVR MONVMENTVM.

Arculfus de sepulchro Dauid regis a me interrogatus hoc nobis responsum dedit inquiens: Sepulchrum Dauid regis in terra humati ego ipse non neglegenter inquirens frequentabam, quod in parte media pauimenti ecclesiae sine aliquo habetur superposito ornamento, humilem lapideam habens pyramidem illud supra circumdantem lampademque semper superpositam clare lucentem. Haec ergo ecclesia extra ciuitatis muros in ualle contigua est fundata, quae Bethlemitico in parte aquilonali monticulo cohaeret.