Epigrammata
Martial
Martial. M. Valerii Martialis Epigrammata. Heraeus, Wilhelm, editor; Borovskij, Jacobus, editor. Stuttgart: Teubner, 1925. Reprinted with corrections in 1976.
- Murmure iam saevo verberibusque tonas.
- Tam grave percussis incudibus aera resultant,
- Causidicum medio cum faber aptat equo;
- Mitior in magno clamor furit amphitheatro,
- Vincenti parmae cum sua turba favet.
- Vicini somnum—non tota nocte—rogamus:
- Nam vigilare leve est, pervigilare grave est.
- Discipulos dimitte tuos. Vis, garrule, quantum
- Accipis ut clames, accipere ut taceas?
- Cum futuis, Polycharme, soles in fine cacare.
- Cum pedicaris, quid, Polycharme, facis?
- Dixerat 'o mores! o tempora!' Tullius olim,
- Sacrilegum strueret cum Catilina nefas,
- Cum gener atque socer diris concurreret armis
- Maestaque civili caede maderet humus.
- Cur nunc 'o mores!', cur nunc 'o tempora!' dicis?
- Quod tibi non placeat, Caeciliane, quid est?
- Nulla ducum feritas, nulla est insania ferri;
- Pace frui certa laetitiaque licet.
- Non nostri faciunt, tibi quod tua tempora sordent,
- Sed faciunt mores, Caeciliane, tui.
- Massyli leo fama iugi pecorisque maritus
- Lanigeri mirum qua coiere fide.
- Ipse licet videas, cavea stabulantur in una
- Et pariter socias carpit uterque dapes:
- Nec fetu nemorum gaudent nec mitibus herbis,
- Concordem satiat sed rudis agna famem.
- Quid meruit terror Nemees, quid portitor Helles,
- Ut niteant celsi lucida signa poli?
- Sidera si possent pecudesque feraeque mereri,
- Hic aries astris, hic leo dignus erat.
- Liber, Amyclaea frontem vittate corona,
- Qui quatis Ausonia verbera Graia manu,
- Clusa mihi texto cum prandia vimine mittas,
- Cur comitata dapes nulla lagona venit?
- Atqui digna tuo si nomine munera ferres,
- Scis, puto, debuerint quae mihi dona dari.
- Dentibus antiquas solitus producere pelles
- Et mordere luto putre vetusque solum,
- Praenestina tenes decepti regna patroni,
- In quibus indignor si tibi cella fuit;
- Rumpis et ardenti madidus crystalla Falerno,
- Et pruris domini cum Ganymede tui.
- At me litterulas stulti docuere parentes:
- Quid cum grammaticis rhetoribusque mihi?
- Frange leves calamos et scinde, Thalia, libellos,
- Si dare sutori calceus ista potest.
- Effigiem tantum pueri pictura Camoni
- Servat, et infantis parva figura manet.
- Florentes nulla signavit imagine voltus,
- Dum timet ora pius muta videre pater.
- Non silice duro structilive caemento,
- Nec latere cocto, quo Samiramis longam
- Babylona cinxit, Tucca balneum fecit:
- Sed strage nemorum pineaque conpage,
- Ut navigare Tucca balneo possit.
- Idem beatas lautus extruit thermas
- De marmore omni, quod Carystos invenit,
- Quod Phrygia Synnas, Afra quod Nomas misit,
- Et quod virenti fonte lavit Eurotas.
- Sed ligna desunt: subice balneum thermis.
- Haec sunt illa mei quae cernitis ora Camoni,
- Haec pueri facies primaque forma fuit.
- Creverat hic vultus bis denis fortior annis,
- Gaudebatque suas pingere barba genas,
- Et libata semel summos modo purpura cultros
- Sparserat: invidit de tribus una soror
- Et festinatis incidit stamina pensis,
- Absentemque patri rettulit urna rogum.
- Sed ne sola tamen puerum pictura loquatur,
- Haec erit in chartis maior imago meis.
- Quod optimum sit disputat convivium
- Facunda Prisci pagina,
- Et multa dulci, multa sublimi refert,
- Sed cuncta docto pectore.
- Quod optimum sit quaeritis convivium?
- In quo choraules non erit.
- Funera post septem nupsit tibi Galla virorum,
- Picentine: sequi vult, puto, Galla viros.
- Oderat ante ducum famulos turbamque priorem
- Et Palatinum Roma supercilium:
- At nunc tantus amor cunctis, Auguste, tuorum est,
- Ut sit cuique suae cura secunda domus.
- Tam placidae mentes, tanta est reverentia nostri,
- Tam pacata quies, tantus in ore pudor.
- Nemo suos—haec est aulae natura potentis—,
- Sed domini mores Caesarianus habet.
- Duxerat esuriens locupletem pauper anumque:
- Uxorem pascit Gellius et futuit.
- Lector et auditor nostros probat, Aule, libellos,
- Sed quidam exactos esse poeta negat.
- Non nimium curo: nam cenae fercula nostrae
- Malim convivis quam placuisse cocis.
- Dixerat astrologus periturum te cito, Munna,
- Nec, puto, mentitus dixerat ille tibi.
- Nam tu dum metuis, ne quid post fata relinquas,
- Hausisti patrias luxuriosus opes,
- Bisque tuum deciens non toto tabuit anno:
- Dic mihi, non hoc est, Munna, perire cito?
- Inter tanta tuae miracula, Caesar, harenae,
- Quae vincit veterum munera clara ducum,
- Multum oculi, sed plus aures debere fatentur
- Se tibi, quod spectant qui recitare solent.
- Cum tua sacrilegos contra, Norbane, furores
- Staret pro domino Caesare sancta fides,
- Haec ego Pieria ludebam tutus in umbra,
- Ille tuae cultor notus amicitiae.
- Me tibi Vindelicis Raetus narrabat in oris,
- Nescia nec nostri nominis Arctos erat:
- O quotiens veterem non infitiatus amicum
- Dixisti 'Meus est iste poeta, meus!'
- Omne tibi nostrum quod bis trieteride iuncta
- Ante dabat lector, nunc dabit auctor opus.
- Languidior noster si quando est Paulus, Atili,
- Non se, convivas abstinet ille suos.
- Tu languore quidem subito fictoque laboras,
- Sed mea porrexit sportula, Paule, pedes.
- Festinata sui gemeret quod fata Severi
- Silius, Ausonio non semel ore potens,
- Cum grege Pierio maestus Phoeboque querebar.
- 'Ipse meum flevi' dixit Apollo 'Linon:'
- Respexitque suam quae stabat proxima fratri
- Calliopen et ait: 'Tu quoque vulnus habes.
- Aspice Tarpeium Palatinumque Tonantem:
- Ausa nefas Lachesis laesit utrumque Iovem.
- Numina cum videas duris obnoxia fatis,
- Invidia possis exonerare deos.'
- Septem post calices Opimiani
- Denso cum iaceam triente blaesus,
- Affers nescio quas mihi tabellas
- Et dicis 'Modo liberum esse iussi
- Nastam—servolus est mihi paternus—:
- Signa.' Cras melius, Luperce, fiet:
- Nunc signat meus anulus lagonam.
- Cum me captares, mittebas munera nobis:
- Postquam cepisti, das mihi, Rufe, nihil.
- Ut captum teneas, capto quoque munera mitte,
- De cavea fugiat ne male pastus aper.
- Lege nimis dura convivam scribere versus
- Cogis, Stella. 'Licet scribere nempe malos.'
- Sic in gramine florido reclinis,
- Qua gemmantibus hinc et inde rivis
- Curva calculus excitatur unda,
- Exclusis procul omnibus molestis,
- Pertundas glaciem triente nigro,
- Frontem sutilibus ruber coronis;
- Sic uni tibi sit puer cinaedus
- Et castissima pruriat puella:
- Infamem nimio calore Cypron
- Observes, moneo precorque, Flacce,