Noctes Atticae

Gellius, Aulus

Gellius, Aulus. The Attic Nights of Aulus Gellius. Rolfe, John C., editor. Cambridge, Mass.; London: Harvard University Press; William Heinemann, 1927 (printing).

In Verrem:Quae ab isto sic spoliata atque direpta est, non ut ab hoste aliquo, qui tamen in bello religionem et consuetudinis iura retineret, sed ut a barbaris praedonibus vexata esse videatur.

De inlaudato autem duo videntur responderi posse. Unum est eiusmodi: Nemo quisquam

efflictis [*](efflictis. Macr. vi. 712.; effi(c)tis, ω.; efferis, ς) est moribus quin faciat aut dicat nonnumquam aliquid quod laudari queat. Unde hic antiquissimus versus vice proverbii celebratus est:
  1. Πολλάκι τοι[*](τοι Stobaeus, Diog., Apost.; γὰρ Macr.)

Sed enim qui omni in re atque omni tempore laude omni vacat, is inlaudatus est isque omnium pessimus deterrimusque est, sicuti omnis culpae privatio inculpatum facit. Inculpatus autem instar est absolutae virtutis; inlaudatus quoque igitur 11 finis est extremae malitiae. Itaque Homerus non virtutibus appellandis, sed vitiis detrahendis laudare ampliter solet. Hoc enim est: τὼ δʼ οὐκ ἄκοντε πετέσθην, et item illud:

  1. Ἔνθʼ οὐκ ἂν βρίζοντα ἴδοις Ἀγαμέμνονα δῖον
  2. Οὐδὲ καταπτώσσοντʼ, οὐδʼ οὐκ ἐθέλοντα μάχεσθαι.

Epicurus quoque simili modo maximam voluptatem privationem detractionemque omnis doloris definivit his verbis: Ὅρος τοῦ μεγέθους τῶν ἡδονῶν ἡ παντὸς [*](τοῦπαντός,Macr.; omitted byω.) τοῦ ἀλγοῦντος ὑπεξαίρεσις.

Eadem ratione idem Vergilius inamabilem dixit Stygiam paludem.

Nam sicut inlaudatum κατὰ στέρησιν laudis, ita inamabilem

κατὰ amoris στέρησιν detestatus est. Altero modo inlaudatus ita defenditur:

Laudare significat prisca lingua nominare appellareque. Sic in actionibus civilibus auctor, [*](auctor, Macr.; autem, ω.) laudari dicitur, quod est nominari.

Is inlaudatus autem [*](ergo, Macr.) est,

quasi inlaudabilis, qui neque mentione aut memoria ulla dignus neque umquam nominandus est,

sicuti quondam a communi consilio Asiae decretum est uti nomen eius qui templum Dianae Ephesi incenderat ne quis ullo in tempore nominaret.

Tertium restat ex is quae reprehensa sunt, quod tunicam squalentem auro dixit.

Id autem significat copiam densitatemque auri in squamarum speciem intexti. Squalere enim dictum a squamarum crebritate asperitateque, quae in serpentium pisciumve coriis visuntur.

Quam rem et alii et hic quidem poeta locis aliquot demonstrat:

  1. Quem pellis (inquit) ahenis
  2. In plumam squamis auro conserta tegebat,

et alio loco:

  1. Iamque adeo rutilum thoraca indutus ahenis
  2. Horrebat squamis.

Accius in Pelopidis ita scribit:

  1. Éius serpentis squámae squalido aúro et purpurá pertextae.

Quicquid igitur nimis inculcatum obsitumque aliqua re erat, ut [*](ut, Macr.; et, ω..) incuteret visentibus facie nova horrorem, id squalere dicebatur.

Sic in corporibus incultis squamosisque alta congeries sordium squalor appellabatur. Cuius significationis multo assiduoque usu totum id verbum ita contaminatum est, ut iam squalor de re alia nulla quam de solis inquinamentis dici coeperit.

De officio erga patres liberorum; deque ea re ex libris, in quibus scriptum est an omnibus patris iussis obsequendum sit.

QUAERI solitum est in philosophorum disceptatio nibus, an semper inque omnibus iussis patri parendum sit.

Super ea re Graeci nostrique, qui De Officiis scripserunt, tres sententias esse quae spectandae considerandaeque sint tradiderunt easque subtilissime diiudicarunt.