Epitome Rerum Romanorum

Ac ne quod decus [*]()iusto deesset exercitui, domitis obviis etiam gregibus paratur equitatus, captaque de praetoribus insignia et fasces ad ducem detulere.

Nec abnuit ille de stipendiario Thrace miles, de milite desertor, inde latro, [*]()deinde [*](Capua: capuam B. ) [*](ad vexillum: ad auxilium B: ad vexillum ad (et L) auxilium N L. ) [*](velut rapidis beluis mons Rossbachius: velut bellus mons B: velut arauiris mons NL. ) [*](delapsi vinculis: dilapsi ungulis B. ) [*](inviso: indiviso B: inuno NL. ) [*](castra post Vareniana add. B. ) [*](Thurios: thauros B: turios N L. ) [*](decus: dedecus B. ) [*]( inde latro NL: de latro B. )

in honorem [*]()virium gladiator. Quin [*]()defunctorum quoque proelio ducum funera imperatoriis [*]()celebravit exsequiis, captivosque circa rogum iussit armis depugnare, quasi plane expiaturus omne praeteritum dedecus, si de gladiatore munerarius fuisset.

Inde iam consulares [*]()quoque adgressus in Appenino Lentuli exercitum cecidit, apud Mutinam Publi Crassi castra delevit.

Quibus elatus victoriis de invadenda urbe Romana—quod satis est turpitudini nostrae—deliberavit.

Tandem enim totis imperii viribus contra myrmillonem consurgitur [*]()pudoremque Romanum Licinius Crassus adseruit; a quo pulsi fugatique—pudet dicere—

hostes in extrema Italiae refugerunt. Ibi circa Brittium angulum clusi, [*]()cum fugam in Siciliam pararent neque navigia suppeterent, ratesque ex trabibus et dolia conexa virgultis rapidissimo freto frustra experirentur, tandem eruptione facta digna 1

viris obiere morte et, quod sub gladiatore duce oportuit, sine missione pugnatum est. Spartacus ipse in primo agmine fortissime dimicans quasi imperator occisus est. [*](honorem Rehd.: honore cet. ) [*](quin Freinshemius x quia B: qui NL. ) [*](imperatoriis: imperatorum B. ) [*](consulares N L: consularem cet. ) [*](consurgitur N L: consurgunt cet. ) [*]( clusi: fusi B. )

Hoc deerat unum populi Romani malis, ut iam ipse intra se parricidale telum domi stringeret, et in urbe media ac foro quasi harena cives cum civibus suis gladiatorio more concurrerent.

Aequiore animo utcumque ferrem, si plebei duces aut, si nobiles, mali saltem ducatum sceleri praebuissent. Tum vero—pro facinus—qui viri! qui imperatores! decora et ornamenta saeculi sui, Marius et Sulla, pessimo facinori suam etiam dignitatem praebuerunt.

Bellum civile Marianum sive Sullanum tribus, ut sic dixerim, sideribus agitatum est. Primum levi et modico tumultu magis [*]()quam bello, intra ipsos dumtaxat armorum duces subsistente saevitia;

mox atrocius et cruentius, per ipsius viscera senatus grassante victoria;

ultimo non civicam modo, sed hostilem quoque rabiem supergressum est, cum armorum furor totius Italiae viribus niteretur, eo usque odiis saevientibus, [*]()donec deessent qui occiderentur.

Initium et causa belli inexplebilis honorum Marii fames, dum decretam Sullae provinciam Sulpicia lege sollicitat. Sed inpatiens iniuriae statim Sulla legiones circumegit, dilatoque Mithridate Esquilina [*]() [*](magis scripsi: maiore codd. ) [*](peractum est post saevientibus add. B. ) [*](Mithridate Esquilina Rehd.: mithridates quilla B: mithridate escylia N. )

Inde cum consules Sulpicius et Albinovanus obiecissent catervas suas, et saxa undique a moenibus ac tela iacerentur, ipse quoque iaculatus incendia viam fecit arcemque Capitolii, quae Poenos quoque, quae [*]()Gallos etiam Senonas evaserat, quasi captivam victor insedit.

Tum [*]()ex consulto senatus adversariis hostibus iudicatis in praesentem tribunum aliosque diversae factionis iure saevitum est; Marium servilis fuga exemit, immo fortuna alteri bello reservavit.

Cornelio Cinna Gnaeo Octavio consulibus male obrutum resurrexit incendium, et quidem ab ipsorum discordia, quom [*]()de revocandis quos senatus hostes iudicaverat ad populum referretur;

cincta quidem gladiis contione, sed vincentibus quibus pax et quies potior, profugus patria sua Cinna confugit ad partes. Rediit ab Africa Marius clade maior; si quidem carcer catenae, fuga exilium horrificaverant dignitatem.

Itaque ad nomen tanti viri late concurritur, servitia—pro nefas—et ergastula armantur, et facile invenit exercitum imperator.

Itaque vi patriam reposcens, unde vi fuerat ex- [*](quae add. Halmius. ) [*](tum L. Voss. Palat.: cum BN. ) [*](quom: quam B. )