Silvae

Statius, P. Papinius (Publius Papinius)

Statius, P. Papinius. Statius, Volume 1. Mozley, John Henry, editor. London: William Heinemann; New York: G.P. Putnam's Sons, 1928.

  1. metiri [*]() Bolanus agros, aperire malignas
  2. torrentum nemorumque moras tantamque verendi
  3. mentem implere ducis iussisque ingentibus unus
    4. [*](exserto Livineius: exorto M. )[*](metiri M: metari Avantius. broad purple stripe down the middle). See note to v. 1. 52. )
  4. sufficere, ipsa virum norat iam barbara tellus,
  5. ille secundus apex bellorum et proxima cassis,
  6. sic Phryges attoniti, quamquam Nemeaea viderent
  7. arma Cleonaeusque acies impelleret arcus,
  8. pugnante Alcide tamen et Telamona timebant.
  9. disce, puer,—nec enim externo monitore petendus
  10. virtutis tibi pulcher amor: cognata ministret
  11. laus animos, aliis Decii reducesque Camilli
  12. monstrentur—tu disce patrem, quantusque negantem
  13. fluctibus occiduis fesso usque [*]() Hyperione Thylen
  14. intrant mandata gerens quantusque potentis
  15. mille urbes Asiae sortito rexerit anno,
  16. imperium mulcente toga. bibe talia pronis
  17. auribus, haec certent tibi conciliare propinqui,
  18. haec iterent comites praecepta senesque paterni.
  19. Iamque alio moliris iter nec deside passu
  20. ire paras; nondum validae tibi signa iuventae
  21. inrepsere genis, et adhuc tenor integer aevi.
  22. nec genitor iuxta; fatis namque haustus iniquis
  23. occidit et geminam prolem sine praeside linquens.
  24. nec saltem teneris ostrum puerile lacertis
  25. exuit albentique umeros induxit amictu,
  26. quem non corrupit pubes effrena novaeque
    27. [*](fesso usque Vollmer: fessusque M: fessoque Dom.: fessoque Hyperioni Imhof. Hercules (slayer of the Nemean lion near Cleonae). The reference is to the previous sack of Troy, in which Hercules took part. returned from exile to defeat the Gauls. )
  27. libertas properata togae! ceu nescia falcis
  28. silva comas tollit fructumque exspirat in umbras.
  29. at tibi Pieriae tenero sub pectore curae
  30. et pudor et docti legem sibi dicere mores;
  31. tunc hilaris probitas et frons tranquilla nitorque
  32. luxuriae confine tenens pietasque per omnes
  33. dispensata modos; aequaevo cedere fratri
  34. mirarique patrem miseraeque ignoscere matri,
  35. admonuit fortuna domus, tibine illa nefanda
  36. pocula letalesque manu componere sucos
  37. evaluit, qui voce potes praevertere morsus
  38. serpentum atque omnes vultu placare novercas?
  39. infestare libet manes meritoque precatu
  40. pacem auferre rogis; sed te. puer optime, cerno
  41. flectentem visus [*]() et talia dicta parantem:
  42. ‘parce, precor, cineri: fatum illud et ira nocentum
  43. Parcarum crimenque dei, mortalia quisquis
  44. pectora sero videt nec primo in limine sistit
  45. conatus scelerum atque animos infanda parantes.
  46. excidat illa dies aevo nec postera credant
  47. saecula! nos certe taceamus et obruta multa
  48. nocte tegi propriae patiamur crimina gentis.
  49. exegit poenas, hominum cui cura suorum,
  50. quo Pietas auctore redit terrasque revisit,
  51. quem timet omne nefas, satis haec lacrimandaque nobis
  52. ultio, quin saevas utinam exorare liceret
    53. [*](visus Postgate: iustis M. )
  53. Eumenidas timidaeque avertere Cerberon umbrae
  54. immemoremque tuis citius dare manibus amnem.’
  55. Macte animo, iuvenis! sed crescunt crimina matris,
  56. nec tantum pietas, sed protinus ardua virtus
  57. affectata tibi. nuper cum forte sodalis
  58. immeritae falso palleret crimine famae
  59. erigeretque forum succinctaque iudice multo
  60. surgeret et castum vibraret Iulia fulmen:
  61. tu. quamquam non ante forum legesque severas
  62. passus, sed tacita studiorum occultus in umbra,
  63. defensare metus adversaque tela subisti
  64. pellere, inermis adhuc et tiro. paventis amici,
  65. haud umquam tales aspexit Romulus annos
  66. Dardaniusque senex medii bellare togata
  67. strage fori. stupuere patres temptamina tanta
  68. conatusque tuos, nec te reus ipse timebat.[*]()
  69. par vigor et membris, promptaeque ad fortia vires
  70. sufficiunt animo atque ingentia iussa sequuntur
  71. ipse ego te nuper Tiberino in litore vidi,
  72. qua Tyrrhena vadis Laurentibus aestuat unda,
  73. tendentem cursus vexantemque ilia nuda
  74. calce ferocis equi, vultu dextraque minacem:
  75. —si qua fides dictis, stupui armatumque [*]() putavi—:
  76. Gaetulo sic pulcher equo Troianaque quassans
  77. tela novercales ibat venator in agros
    78. [*](nec te reus ipse timebat M: some edd. mark a lacuna after reus: de te, pro te edd., nec tunc Leo: se tenebat conj. Pliillimore. )[*](armatumque M: Martemque Markland. be dealt with under the Lex Iulia de maritandis ordinibus. (" nec reus ipse= et ipse is qui non erat reus "). I do not, )
  78. Ascanius miseramque patri flagrabat Elissam;
  79. Troilus haud aliter gyro leviore minantes
  80. eludebat equos aut quem de turribus altis
  81. Arcadas Ogygio versantem in pulvere metas
  82. spectabant Tyriae non torvo lumine matres.
  83. Ergo age iam [*]() magno—ducis indulgentia pulsat
  84. certaque dat votis hilaris vestigia frater—
  85. surge animo et fortes castrorum concipe curas,
  86. monstrabunt acies Mavors Actaeaque virgo,
  87. flectere Castor equos, umeris quatere arma Quirinus,
  88. qui tibi tam tenero permisit plaudere collo
  89. nubigenas clipeos intactaque caedibus arma.
  90. Quasnam igitur terras, quem Caesaris ibis in orbem?
  91. Arctoosne amnes et Rheni fracta natabis
  92. flumina an aestiferis Libyae sudabis in arvis?
  93. an iuga Pannoniae mutatoresque domorum
  94. Sauromatas quaties? an te septenus habebit
  95. Hister et umbroso circumflua coniuge Peuce?
  96. an Solymum cinerem palmetaque capta subibis
  97. non sibi felices silvas portentis Idymes?
  98. quod si te magno tellus frenata parenti
  99. accipiat, quantum ferus exsultabit Araxes!
  100. quanta Caledonios attollet gloria campos!
  101. cum tibi longaevus referet trucis incola terrae:
  102. ‘hic suetus dare iura parens, hoc caespite turmas
    103. [*](iam Phillimore: nam M; punctuation Vollmer's. )
  103. adfari; late [*]() speculas [*]() castellaque longe
  104. —aspicis?—ille dedit cinxitque haec moenia fossa;
  105. belligeris haec dona deis, haec tela dicavit
  106. —cernis adhuc titulos—; hunc ipse vocantibus armis
  107. induit, hunc regi rapuit thoraca Britanno.’
  108. qualiter in Teucros victricia bella paranti
  109. ignotum Pyrrho Phoenix narrabat Achillem.
  110. Felix, qui viridi fidens, Optate, iuventa
  111. durabis quaecumque vias vallumque subibis,
  112. forsan et ipse latus—sic numina principis adsint—
  113. cinctus et unanimi comes indefessus amici,
  114. quo Pylades ex more pius, quo Dardana gessit
  115. bella Menoetiades. quippe haec concordia vobis,
  116. hic amor est duretque precor! nos fortior aetas
  117. iam fugit; hinc votis animum precibusque iuvabo,
  118. et mihi! sed questus solitos si forte ciebo
  119. et mea Romulei venient ad carmina patres,
  120. tu deeris. Crispine, mihi, cuneosque per omnes
  121. te meus absentem circumspectabit Achilles,
  122. sed venies melior—vatum non irrita currunt
  123. omina—. quique aquilas tibi nunc et castra recludit,
  124. idem omnes perferre gradus cingique [*]() superbis
  125. fascibus et patrias dabit insedisse curules.
  126. Sed quis ab excelsis Troianae collibus Albae,
    127. [*](late Waller: vitae M, vicis, vigiles, Vetti, viden has etc. edd. )[*](speculas s: specula M. )[*](cingique Pol.: cingitque M. called " tribuni laticlavii," as compared with " tr. angusti-clavii," who were knights (Suet. Otho, 10). This rank and that of " praefectus alae (equitum) " were often given to sons of senators (Suet. Oct. 38). Hence "clari" in v. 1. 97. This would be the first step (i. 173) in the senatorial career. )
  127. unde suae iuxta prospectat moenia Romae
  128. proximus ille deus, Fama velocior intrat
  129. nuntius atque tuos implet, Crispine, penates?
  130. dicebam certe: vatum non irrita currunt
  131. auguria, en! ingens reserat tibi limen honorum
  132. Caesar et Ausonii committit munia ferri.
  133. vade,[*]() puer, tantisque enixus suffice donis,
  134. felix, qui magno iam nunc sub praeside iuras
  135. cuique sacer primum tradit Germanicus ensem!
  136. non minus hoc, fortis quam si tibi panderet ipse
  137. Bellipotens aquilas torvaque induceret ora
  138. casside, vade alacer maioraque disce mereri!
  1. Ipse malas vires et lamentabile carmen
  2. Elysio de fonte mihi pulsumque sinistrae
  3. da. genitor praedoete, lyrae. neque enim antra moveri
  4. Delia nec solitam fas est impellere Cirrham
  5. te sine. Corycia quicquid modo Phoebus in umbra,
  6. quicquid ab Ismariis monstrabat collibus Euhan,
  7. dedidici. fugere meos Parnasia crines
  8. vellera, funestamque hederis inrepere taxum
    9. [*](vade Pol.: unde M. )
  9. extimui trepidamque—nefas!—arescere laurum.
  10. certe ego, magnanimum qui facta attollere regum
  11. ibam altum spirans Martemque aequare canendo.
  12. quis sterili mea corda situ. quis Apolline merso
  13. frigida damnatae praeduxit nubila menti?
  14. stant circum attonitae vatem et nil dulce sonantes
  15. nec digitis nec voce deae. dux ipsa silenti
  16. fulta caput cithara, qualis post Orphea raptum
  17. astitit, Hebre, tibi, cernens iam surda ferarum
  18. agmina et immotos sublato carmine lucos.
  19. At tu seu membris emissus in ardua tendens
  20. fulgentesque plagas rerumque elementa recenses,
  21. quis deus, unde ignes, quae ducat semita solem,
  22. quae minuat Phoeben quaeque integrare latentem
  23. causa queat, notique modos extendis Arati,
  24. seu tu Lethaei secreto in gramine campi
  25. concilia heroum iuxta manesque beatos.
  26. Maeonium Ascraeumque senem, non segnior umbra
  27. accolis alternumque sonas et carmina misces:
  28. da vocem magno, pater, ingeniumque dolori,
  29. nam me ter relegens caelo [*]() terque ora retexens
  30. Luna videt residem nullaque Heliconide tristes
  31. solantem curas; tuus ut mihi vultibus ignis
  32. inrubuit cineremque oculis umentibus hausi,
  33. vilis honos studiis, vix haec in munera solvo
  34. primum animum, tacitisque situm depellere curis [*]()
    35. [*](caelo M: caelum Heinsius. )[*](tacitis curis M: tactis chordis Polster. poem was written three months after his father's death; still in any case he must have kept it by him for a long while before publishing it—if indeed the publication was not posthumous. )
  35. nunc etiam labente manu nec lumine sicco
  36. ordior adclinis tumulo, quo molle quiescis
  37. iugera nostra tenens, ubi post Aeneia fata
  38. stellatus Latiis ingessit montibus Albam
  39. Ascanius, Phrygio dum pingues sanguine campos
  40. odit et infaustae regnum dotale novercae.
  41. hic ego te—nam Sicanii non mitius halat
  42. aura croci, dites nec si tibi rara Sabaei
  43. cinnama, odoratas nec Arabs decerpsit aristas—
  44. inferiis cumulande sacris, te [*]() carmine plango
  45. Pierio; sume o gemitus et vulnera nati
  46. et lacrimas, rari quas umquam habuere parentes.
  47. atque utinam fortuna mihi, dare manibus aras,
  48. par templis opus, aeriamque educere molem,
  49. Cyclopum scopulos ultra atque audacia saxa
  50. Pyramidum, et magno tumulum praetexere luco!
  51. illic et Siculi superassem dona sepulcri
  52. et Nemees lucum et Pelopis solemnia trunci.
  53. illic Oebalio non finderet aera disco
  54. Graiorum vis nuda [*]() virum, non arva rigaret
  55. sudor equum aut putri sonitum daret ungula fossa;
  56. sed Phoebi simplex chorus, et frondentia vatum
  57. praemia laudato, genitor, tibi rite ligarem.[*]()
  58. ipse madens oculis, umbrarum animaeque sacerdos,
    59. [*](inferiis cumulande sacris te Phillimore: inferni cum laudae laci M: inferiis eum laude datis et Krohn: inserui cum laude loci Doni., te conj. Markland. )[*](nuda s: unda M: uncta Polster. )[*](ligarem M: dicarem s, litarent Ellis. ecce levis summo de vertice visus Iuli fundere lumen apex, etc. )
  59. praecinerem gemitum, cui te nec Cerberus omni
  60. ore nec Orpheae quirent avertere leges.
  61. atque ibi me [*]() moresque tuos et facta canentem
  62. fors et magniloquo non posthabuisset Homero,
  63. tenderet et torvo pietas aequare Maroni.
  64. Cur magis incessat superos et aena sororum
  65. stamina, quae tepido genetrix super aggere nati
  66. orba sedet vel quae primaevi coniugis ignem
  67. aspicit obstantesque manus turbamque tenentem
  68. vincit in ardentem, liceat, moritura [*]() maritum?
  69. maior et his forsan superos et Tartara pulsem [*]()
  70. invidia: externis etiam miserabile visu
  71. funus eat.[*]() sed nec modo se Natura dolenti
  72. nec [*]() Pietas in iusta [*]() dedit; mihi limine primo
  73. fatorum et viridi, genitor, ceu raptus ab aevo
  74. Tartara dura subis. nec enim Marathonia virgo
  75. parcius exstinctum saevorum crimine agrestum
  76. fleverit Icarium, Phrygia quam turre cadentem
  77. Astyanacta parens, laqueo quin illa supremo
    78. [*](ibi me Heinsius: tibi M. )[*](moritura M: modo itura Schrader, ruitura Heinsius. )[*](maior et his pulsem Krohn: aliis M: at his Baehrens: ais Vollmer: ab his Phillimore, who reads pulset. )[*](invidia: . . eat. edd.: invidia? eat? Phillimore. )[*](nec M: sed Phillimore, bracketing nec modo to dedit. )[*](in iusta Boxhorn: iniusta edd. his father is as one untimely dead, and that therefore this bitterness is added to the grief felt by natural affection; Erigone is an example of the same thing. She bewailed her )
  78. inclusit gemitus: at te post funera magni
  79. Hectoris Haemonio pudor est servisse marito.
  80. Non ego, quas fati certus sibi morte canora
  81. inferias praemittit olor nec rupe quod atra
  82. Tyrrhenae volucres nautis praedulce minantur,
  83. in patrios adhibebo rogos: non murmure trunco
  84. quod gemit et durae queritur Philomela sorori:
  85. nota nimis vati. quis non in funere cunctos
  86. Heliadum ramos lacrimosaque germina dixit
  87. et Phrygium silicem atque ausum contraria Phoebo
  88. carmina nec fida [*]() gavisam Pallada buxo?
  89. te Pietas oblita virum revocataque caelo
  90. Iustitia et gemina plangat Facundia lingua
  91. et Pallas doctique cohors Heliconia Phoebi,
  92. quis labor Aonios seno pede ducere cantus [*]()
  93. et quibus Arcadia carmen testudine mensis
  94. cura lyrae [*]() nomenque fuit quosque orbe sub omni
  95. ardua septena numerat Sapientia fama,
  96. qui furias regumque domos aversaque caelo
  97. sidera terrifico super intonuere cothurno,
  98. et quis lasciva vires tenuare Thalia
    99. [*](fida M: foeda Heinsius: bifida Phillimore. )[*](cantus Barth: campos M: currere campos Heinsius. )[*](cura lyrae Gronovius: cydalibem M. slave of Neoptolemus, son of Achilles after the death of her husband. Hector. was therefore glad when it betrayed Marsyas. The other )
  99. dulce vel heroos gressu truncare tenores.[*]()
  100. omnia namque animo complexus et omnibus auctor [*]()
  101. qua fandi vis lata patet, sive orsa libebat
  102. Aoniis vincire modis seu voce soluta
  103. spargere et effreno nimbos aequare profatu.
  104. Exsere semirutos subito de pulvere vultus,
  105. Parthenope, crinemque adflato monte sepultum
  106. pone super tumulos et magni funus alumni,
  107. quo non Munichiae [*]() quicquam praestantius arces
  108. doctaque Cyrene Sparteve animosa creavit.
  109. si tu stirpe vacans famaeque [*]() obscura iaceres
  110. nil gentile tenens, illo te eive probabas
  111. Graiam atque Euboico maiorum sanguine duci.
  112. ille [*]() tuis totiens praestabat [*]() tempora sertis,
  113. cum stata laudato caneret quinquennia versu
  114. ora supergressus Pylii senis [*]() oraque regis
  115. Dulichii specieque comam subnexus utraque.[*]()
  116. non tibi deformes obscuri sanguinis ortus
  117. nec sine luce genus (quamquam fortuna parentum
  118. artior expensis [*]()): etenim te divite ritu
    119. [*](tenores Dom.: leones Vollmer: labores, lepores, etc. edd. )[*](auctor Poni.: utor M. )[*](Munichiae Pol.: moniciae M: Monichiae Heinsius: Monychiae Postgate. )[*](vacans famaeque Baehrens: vetas famaeque M: nefas famaque Phillimore: vetus Poni. )[*](ille M: illa Postgate. )[*](praestabat Klter: prestat sed M: praestant se Vollmer. )[*](senis s: gregis M, Klotz, Vollmer: regis Pylii conj. Postgate. )[*](specieque utraque Poni.: speciemque utroque M, Vollmer, Klotz. )[*](expensis Avantius: extensis M. )
  119. ponere purpureos Infantia legit [*]() amictus
  120. stirpis honore datos et nobile pectoris aurum.
  121. protinus exorto dextrum risere sorores
  122. Aonides, puerique chelyn summisit et ora
  123. imbuit amne sacro iam tum mihi blandus Apollo.
  124. nec simplex patriae decus, et natalis origo
  125. pendet ab [*]() ambiguo geminae certamine terrae.
  126. te de gente suum Latiis ascita colonis
  127. Graia refert Hyele,[*]() gravidus [*]() qua puppe magister
  128. excidit et mediis miser evigilavit in undis;
  129. maior at inde suum longo probat ordine vitae
  130. Parthenope ---[*]() Maeoniden aliaeque aliis natalibus urbes
  131. diripiunt cunctaeque probant; non omnibus ille
  132. verus, alit victos immanis gloria falsi.
  133. atque ibi dum profers annos vitamque sanitas,
  134. protinus ad patrii raperis certamina lustri
  135. vix implenda viris, laudum festinus et audax [*]()
  136. ingenii, stupuit primaeva ad carmina plebes
  137. Euboea et natis te monstravere parentes.
  138. inde frequens pugnae nulloque ingloria sacro
  139. vox tua: non totiens victorem Castora gyro
  140. nec fratrem caestu virides plausere [*]() Therapnae.
    141. [*](legit M: adegit Dom. )[*]( ab Barth: et M. )[*](Hyele Heinsius: sele M: Velie s . )[*](gravidus Ellis: gravis M: Graius s. )[*](Lacuna recognized here by Markland, as there is no mention of Parthenope; no lacuna in MSS. )[*](festinus et audax Lipsius: festina sed ut dux M. )[*](plausere Doni.: clausero M. )
  141. sin [*]() pronum vicisse domi: quid Achaea mereri
  142. praemia nunc ramis Phoebi nunc gramine Lernae