Silvae

Statius, P. Papinius (Publius Papinius)

Statius, P. Papinius. Statius, Volume 1. Mozley, John Henry, editor. London: William Heinemann; New York: G.P. Putnam's Sons, 1928.

  1. adforet atque omnis pariter matertera vatem,
  2. omnis Apollineus tegeret Bacchique sacerdos:
  3. nil cantus, nil fila deis pallentis A verni
  4. Eumenidumque audita comis mulcere valerent:
  5. tantus in attonito regnabat pectore luctus!
  6. nunc etiam ad planctus refugit iam plana cicatrix,
  7. dum canimus, gravibusque oculis uxorius instat
  8. imber, habentne pios etiamnum haec lumina fletus?
  9. mira fides! citius genetrix Sipyleia fertur [*]()
  10. exhausisse genas, citius Tithonida maesti
  11. deficient rores aut exsatiata fatiscet
  12. mater Achilleis hiemes adfrangere bustis.
  13. macte animi! notat ista deus, qui flectit habenas
  14. orbis et humanos propior Iove digerit actus,
  15. maerentemque videt: lectique arcana ministri!
  16. hinc etiam documenta capit, quod diligis umbram
  17. et colis exsequias. hic est castissimus ardor,
  18. hic amor a domino meritus censore probari.
  19. Nec mirum, si vos collato pectore mixtos
  20. iunxit inabrupta Concordia longa catena,
  21. illa quidem nuptumque prior taedasque marito
  22. passa alio, sed te ceu virginitate iugatum
  23. visceribus totis animaque amplexa fovebat;
  24. qualiter aequaevo sociatam palmite vitem
  25. ulmus amat miscetque nemus ditemque precatur
  26. autumnum et caris gaudet redimita racemis.
    27. [*](Sipyleia fertur s: si pelea fertur Mi Sipylea feretur Heinsius. )
  27. laudantur proavis seu [*]() pulchrae munere formae,
  28. quae morum caruere bonis, falsoque [*]() potentes
  29. laudis egent verae: tibi quamquam et origo niteret
  30. et felix species multumque optanda maritis,
  31. ex te maior honos, unum novisse cubile,
  32. unum secretis agitare sub ossibus ignem,
  33. illum nec Phrygius vitiasset raptor amorem
  34. Dulichiive proci nec qui fraternus adulter
  35. casta Mycenaeo conubia polluit auro.
  36. si Babylonos opes, Lydae si pondera gazae
  37. Indorumque dares Serumque Arabumque potentes
  38. divitias, mallet eum paupertate pudiea
  39. intemerata mori vitamque rependere famae,
  40. nec frons triste rigens nimiusque in moribus horror,
  41. sed simplex hilarisque fides et mixta pudori
  42. gratia, quod si anceps metus ad maiora vocasset,
  43. illa vel armiferas pro coniuge laeta catervas
  44. fulmineosque ignes mediique pericula ponti
  45. exciperet, melius, quod non adversa probarunt,
  46. quae tibi cura tori. quantus pro coniuge pallor!
  47. sed meliore via dextros tua vota marito
  48. promeruere deos. dum nocte dieque fatigas
  49. numina, dum cunctis supplex advolveris aris
  50. et mitem genium domini praesentis adoras.
  51. audita es. venitque gradu Fortuna benigne
  52. vidit quippe pii iuvenis navamque quietem
  53. intactamque fidem succinctaque pectora curis
  54. et vigiles sensus et digna evolvere tantas
    55. [*](proavis seu s: proavi seu M (Imhof keeps this and reads munera); proavis aut Heinsius. )[*](falsoque M: falsaeque Heinsius. )
  55. sobria corda vices, vidit, qui cuncta suorum
  56. novit et inspectis ambit latus omne ministris.
  57. nec mirum: videt ille ortus obitusque, quid auster,[*]()
  58. quid boreas hibernus agat, ferrique togaeque [*]()
  59. consilia atque ipsam mentem probat, ille subactis [*]()
  60. molem immensam umeris et vix tractabile pondus [*]()
  61. imposuit—nec enim numerosior altera sacra
  62. cura domo—. magnum late dimittere in orbem
  63. Romulei mandata ducis viresque modosque
  64. imperii tractare manu; quae laurus ab arcto,
  65. quid vagus Euphrates,quid ripa binominis Histri,
  66. quid Rheni vexilla ferant, quantum ultimus orbis
  67. cesserit et refugo circumsona gurgite Thyle—
  68. omnia nam laetas pila attollentia frondes,
  69. nullaque famosa signatur lancea penna—
  70. praeterea, fidos dominus si dividat enses,
  71. pandere quis centum valeat frenare, maniplos
  72. inter missus eques,[*]() quis praecepisse cohorti,
  73. quem deceat clari praestantior ordo tribuni,
  74. quisnam frenigerae signum dare dignior alae;
  75. mille etiam praenosse vices, an merserit agros
    76. [*](auster s: arctos M. )[*](togaeque Poni.: rotagae M. )[*](subactis Arantius: iubatis M: probatis Krohn. )[*](pondus Arantius: tempus M. Phillimore suspects damage to archetype at the ends of these four lines. )[*](maniplos intermissus eques M: maniplis intermixtus equos Salmasius: maniplo intermissus eques Medvig. )
  76. Nilus, an imbrifero Libye sudaverit austro;
  77. cunctaque si numerem, non plura interprete virga
  78. nuntiat ex celsis ales Tegeaticus astris
  79. quaeque cadit liquidas Iunonia virgo per auras
  80. et picturato pluviam ligat aera gyro
  81. quaeque tuas laurus volucri, Germanice, cursu
  82. Fama vehit praegressa diem tardumque sub astris
  83. Arcada et in medio linquit Thaumantida caelo.
  84. Qualem te superi, Priscilla, hominesque benigno
  85. aspexere die, cum primum ingentibus actis
  86. admotus coniunx! vicisti gaudia paene [*]()
  87. ipsius, effuso dum pectore prona sacratos
  88. ante pedes avide domini tam magna merentis
  89. volvens. Aonio non sic in vertice gaudet,
  90. quam pater arcani praefecit hiatibus antri
  91. Delius, aut primi cui ius venerabile thyrsi
  92. Bacchus et attonitae tribuit vexilla catervae.
  93. nec tamen hinc mutata quies probitasve secundis
  94. intumuit: tenor idem animo moresque modesti
  95. fortuna crescente manent, fovet anxia curas
  96. coniugis hortaturque simul flectitque labores.
  97. ipsa dapes modicas et sobria pocula tradit,
  98. exemplumque ad erile monet; velut Apula coniunx
  99. agricolae parci vel sole infecta Sabina,
  100. quae videt emeriti iam prospectantibus astris
  101. tempus adesse viri, propere mensasque torosque
  102. instruit exspectatque sonum redeuntis aratri.
  103. parva loquor, tecum gelidas comes illa per arctos
  104. Sarmaticasque hiemes Histrumque et pallida Rheni
    105. [*](paene Burmann: cene M, certe Markland. )
  105. frigora, tecum omnes animo durata per aestus
  106. et, si castra darent, vellet gestare pharetras,
  107. vellet Amazonia latus intercludere pelta;
  108. dum te pulverea bellorum nube [*]() videret
  109. Caesarei prope fulmen equi divinaque tela
  110. vibrantem et magnae sparsum sudoribus hastae.
  111. Hactenus alma chelys. tempus nunc ponere frondes,
  112. Phoebe, tuas maestaque comam damnare cupresso.
  113. quisnam impacata consanguinitate ligavit
  114. Fortunam Invidiamque deus? quis iussit iniquas
  115. aeternum bellare deas? nullamne notabit
  116. illa domum, torvo quam non haec lumine Agat
  117. protinus et saeva proturbet gaudia dextra?
  118. florebant hilares inconcussique penates:
  119. nil maestum, quid enim, quamvis infida levisque,
  120. Caesare tam dextro posset Fortuna timeri?
  121. invenere viam liventia Fata, piumque
  122. intravit vis saeva larem, sic plena maligno
  123. adflantur vineta noto. sic alta senescit
  124. imbre seges nimio, rapidae sic obvia puppi
  125. invidet et velis adnubilat aura secundis,
  126. carpitur eximium Fato Priscilla decorem;
  127. qualiter alta comam silvarum gloria pinus
  128. seu Iovis igne malo seu iam radice soluta
  129. deficit et nulli spoliata remurmurat aurae,
  130. quid probitas aut casta fides, quid numina prosunt
  131. culta deum? furvae miseram circum undique leti
  132. vallavere plagae, tenduntur dura sororum
  133. licia et exacti superest pars ultima fili.
    134. [*](pulverea b. nube M: pulvereum Baehrens: in nube edd. )
  134. nil famuli coetus, nil ars operosa medentum
  135. auxiliata malis: comites tamen undique ficto
  136. spem simulant vultu, flentem notat illa maritum,
  137. ille modo infernae nequiquam flumina Lethes
  138. incorrupta rogat, nunc anxius omnibus aris
  139. inlacrimat signatque fores et pectore terget
  140. limina; nunc magni vocat exorabile numen
  141. Caesaris, heu durus fati tenor! estne quod illi
  142. non liceat? quantae poterant mortalibus annis
  143. accessisse morae, si tu, pater, omne teneres
  144. arbitrium? caeco gemeret Mors elusa barathro
  145. longius et vacuae posuissent stamina Parcae.
  146. Iamque cadunt vultus oculisque novissimus error
  147. obtunsaeque aures, nisi cum vox sola mariti
  148. noscitur; illum unum media de morte reversa
  149. mens videt, illum aegris circumdat fortiter ulnis
  150. immotas obversa genas, nec sole supremo
  151. lumina, sed dulci mavult satiare marito.
  152. tum sic unanimum moriens solatur amantem:
  153. ‘pars animae victura meae, cui linquere possim
  154. o utinam, quos dura mihi rapit Atropos, annos:
  155. parce, precor, lacrimis, saevo ne concute planctu
  156. pectora, nec crucia fugientem coniugis umbram.
  157. linquo equidem thalamos, salvo tamen ordine mortis,[*]()
  158. quod prior: exegi longa potiora senecta
  159. tempora; vidi omni pridem te flore nitentem,
  160. vidi altae propius propiusque accedere dextrae,
  161. non in te fatis, non iam caelestibus ullis
    162. [*](mortis s: mostis M: mestos Pol. (marg. note in Ex. Cors.): noctis Ed. Prin.: maestos Phillimore. )
  162. arbitrium: mecum ista fero. tu limite coepto
  163. tende libens sacrumque latus geniumque potentem
  164. inrequietus ama, nunc, quod cupis ipse iuberi,
  165. da Capitolinis aeternum sedibus aurum,
  166. quo niteat sacri centeno pondere vultus
  167. Caesaris et propriae signet cultricis amorem
  168. sic ego nec Furias nec deteriora videbo
  169. Tartara et Elysias felix admittar in oras.’
  170. haec dicit labens sociosque amplectitur artus
  171. haerentemque animam non tristis in ora mariti
  172. transtulit et cara pressit sua lumina dextra.
  173. At iuvenis magno flammatus pectora luctu
  174. nunc implet saevo viduos clamore penates,
  175. nunc ferrum laxare cupit, nunc ardua tendit
  176. in loca—vix retinent comites—. nunc ore ligato
  177. incubat amissae mersumque in corde dolorem
  178. saevus agit, qualis conspecta coniuge segnis [*]()
  179. Odrysius vates positis ad Strymona plectris
  180. obstupuit tristemque rogum sine carmine flevit,
  181. ille etiam erecte [*]() rupisset tempora vitae.
  182. ne tu Tartareum chaos incomitata subires,
  183. sed prohibet mens fida ducis mirandaque sacris
  184. imperiis et maior amor.Quis carmine digno
  185. exsequias et dona malae feralia pompae
  186. perlegat? omne illic stipatum examine longo
  187. ver Arabum Cilicumque fluit floresque Sabaei
  188. Indorumque arsura seges praereptaque templis
    189. [*](conspecta coniuge segnis M: conspecto coniugis igni Barth. )[*](erecte M: certe s: fractae Imhof. )
  189. tura Palaestinis, simul Hebraeique liquores
  190. Coryciaeque comae Cinyreaque germina: et altis
  191. ipsa toris Serum Tyrioque umbrata recumbit
  192. tegmine, sed toto spectatur in agmine coniunx
  193. solus;. in hunc magnae flectuntur lumina Romae
  194. ceu iuvenes natos suprema ad busta ferentem:
  195. is dolor in vultu, tantum crinesque genaeque
  196. noctis habent, illam tranquillo fine solutam
  197. felicemque vocant, lacrimas fudere marito.
  198. Est locus, ante urbem qua primum nascitur ingens
  199. Appia quaque Italo gemitus Almone Cybebe
  200. ponit et Idaeos iam non reminiscitur amnes,
  201. hic te Sidonio velatam molliter ostro
  202. eximius coniunx—nec enim fumantia busta
  203. clamoremque rogi potuit perferre—beato
  204. composuit. Priscilla, toro. nil longior aetas
  205. carpere, nil aevi poterunt vitiare labores
  206. siccatam [*]() membris: tantas venerabile marmor
  207. spirat opes. mox in varias mutata novaris
  208. effigies: hoc aere Ceres, hoc lucida Gnosis,
  209. illo Maia tholo,[*]() Venus hoc non improba saxo.
  210. accipiunt vultus haud indignata decoros
  211. numina: circumstant famuli consuetaque turba
  212. obsequiis, tunc rite tori mensaeque parantur
    213. [*](siccatam s: sic catum M: sic cautum Phillimore. )[*](tholo M: polo. loco edd: luto Baehrens. it, his eyes with grief. of Cybele, the Magna Mater, on March 27 th in the river Almo, a small tributary of the Tiber. )
  213. assiduae. domus ista, domus! quis triste sepulcrum
  214. dixerit? hae merito visa pietate mariti
  215. protinus exclames: ‘est hic, agnoseo, minister
  216. illius, aeternae modo qui sacraria genti
  217. condidit inque alio posuit sua sidera caelo.’
  218. sic, ubi magna novum Phario de litore puppis
  219. solvit iter iamque innumeros utrimque rudentes
  220. lataque veliferi porrexit brachia mali
  221. invasitque vias, it [*]() eodem angusta phaselos
  222. aequore et immensi partem sibi vindieat austri.
  223. Quid nunc immodicos, iuvenum lectissime, fletus
  224. corde foves longumque vetas exire dolorem?
  225. nempe times, ne Cerbereos Priscilla tremescat
  226. latratus? tacet ille piis! ne tardior adsit
  227. navita proturbetque vadis? vehit ille merentes
  228. protinus et manes placidus locat hospite cumba,
  229. praeterea, si quando pio laudata marito
  230. umbra venit, iubet ire faces Proserpina laetas
  231. egressasque sacris veteres heroidas antris
  232. lumine purpureo tristes laxare tenebras
  233. sertaque et Elysios animae praesternere flores,
  234. sic manes Priscilla subit; ibi supplice dextra
  235. pro te Fata rogat, reges tibi tristis Averni
  236. placat, ut expletis humani finibus aevi
  237. paeantem terras dominum iuvenemque relinquas
  238. ipse senex! certae iurant in vota sorores.
    239. [*](it Gevart: in M. )
  1. Rura meus Tyrrhena petit saltusque Tagetis
  2. Crispinus; nec longa mora est aut avia tellus,
  3. sed mea secreto velluntur pectora morsu,
  4. udaque turgentes impellunt lumina guttas,
  5. ceu super Aegaeas hiemes abeuntis amici
  6. vela sequar spectemque ratem iam fessus ab altis
  7. rupibus atque oculos longo querar aere vinci.
  8. Quid ': si militiae iam te, puer inelite, primae
  9. clara rudimenta et castrorum dulce voearet
  10. auspicium, quanto manarent gaudia fletu
  11. quosve darem amplexus! etiamne optanda propinquis [*]()
  12. tristia: et [*]() octonos bis iam tibi circuit orbes
  13. vita. sed angustis animus robustior annis,
  14. succumbitque oneri et mentem sua non capit aetas,
  15. nec mirum: non te series inhonora parentum
  16. obscurum proavis et priscae lucis egentem
  17. plebeia de stirpe tulit: non sanguine cretus
  18. turmali trabeaque recens [*]() et paupere clavo
    19. [*](propinquis s: propinqui M: et iamne propinquas Phillimore. )[*](et s: ut M. )[*](trabeaque recens Krohn: trabeque et remis M: trabeaque Remi nec Lipsius. )
  19. augustam sedem et Latii penetrale senatus
  20. advena pulsasti, sed praecedente tuorum
  21. agmine. Romulei qualis per iugera circi,
  22. cum pulcher visu, titulis generosus avitis
  23. exspectatur equus, cuius de stemmate longo
  24. felix demeritos habet admissura parentes,
  25. illum omnes acuunt plausus, illum ipse volantem
  26. pulvis et incurvae gaudent agnoscere metae:
  27. sic te, clare puer, genitum sibi curia sensit,
  28. primaque patricia clausit vestigia luna.
  29. mox Tyrios ex more sinus tunicamque potentem
  30. agnovere umeri, sed enim tibi magna parabat
  31. ad titulos exempla pater, quippe ille iuventam
  32. protinus ingrediens pharetratum invasit Araxen
  33. belliger indoeilemque fero servire Neroni
  34. Armeniam, rigidi summam Mavortis agebat
  35. Corbulo, sed comitem belli sociumque laborum
  36. ille quoque egregiis multum miratus in armis
  37. Bolanum; atque illi curarum asperrima suetus
  38. credere partirique metus, quod tempus amicum
  39. fraudibus, exserto [*]() quaenam bona tempora bello,
  40. quae suspecta fides aut quae fuga vera ferocis
  41. Armenii. Bolanus iter praenosse timendum,
  42. Bolanus tutis iuga quaerere commoda castris,