Silvae

Statius, P. Papinius (Publius Papinius)

Statius, P. Papinius. Statius, Volume 1. Mozley, John Henry, editor. London: William Heinemann; New York: G.P. Putnam's Sons, 1928.

  1. auspicium, quanto manarent gaudia fletu
  2. quosve darem amplexus! etiamne optanda propinquis [*]()
  3. tristia: et [*]() octonos bis iam tibi circuit orbes
  4. vita. sed angustis animus robustior annis,
  5. succumbitque oneri et mentem sua non capit aetas,
  6. nec mirum: non te series inhonora parentum
  7. obscurum proavis et priscae lucis egentem
  8. plebeia de stirpe tulit: non sanguine cretus
  9. turmali trabeaque recens [*]() et paupere clavo
    10. [*](propinquis s: propinqui M: et iamne propinquas Phillimore. )[*](et s: ut M. )[*](trabeaque recens Krohn: trabeque et remis M: trabeaque Remi nec Lipsius. )
  10. augustam sedem et Latii penetrale senatus
  11. advena pulsasti, sed praecedente tuorum
  12. agmine. Romulei qualis per iugera circi,
  13. cum pulcher visu, titulis generosus avitis
  14. exspectatur equus, cuius de stemmate longo
  15. felix demeritos habet admissura parentes,
  16. illum omnes acuunt plausus, illum ipse volantem
  17. pulvis et incurvae gaudent agnoscere metae:
  18. sic te, clare puer, genitum sibi curia sensit,
  19. primaque patricia clausit vestigia luna.
  20. mox Tyrios ex more sinus tunicamque potentem
  21. agnovere umeri, sed enim tibi magna parabat
  22. ad titulos exempla pater, quippe ille iuventam
  23. protinus ingrediens pharetratum invasit Araxen
  24. belliger indoeilemque fero servire Neroni
  25. Armeniam, rigidi summam Mavortis agebat
  26. Corbulo, sed comitem belli sociumque laborum
  27. ille quoque egregiis multum miratus in armis
  28. Bolanum; atque illi curarum asperrima suetus
  29. credere partirique metus, quod tempus amicum
  30. fraudibus, exserto [*]() quaenam bona tempora bello,
  31. quae suspecta fides aut quae fuga vera ferocis
  32. Armenii. Bolanus iter praenosse timendum,
  33. Bolanus tutis iuga quaerere commoda castris,
  34. metiri [*]() Bolanus agros, aperire malignas
  35. torrentum nemorumque moras tantamque verendi
  36. mentem implere ducis iussisque ingentibus unus
    37. [*](exserto Livineius: exorto M. )[*](metiri M: metari Avantius. broad purple stripe down the middle). See note to v. 1. 52. )
  37. sufficere, ipsa virum norat iam barbara tellus,
  38. ille secundus apex bellorum et proxima cassis,
  39. sic Phryges attoniti, quamquam Nemeaea viderent
  40. arma Cleonaeusque acies impelleret arcus,
  41. pugnante Alcide tamen et Telamona timebant.
  42. disce, puer,—nec enim externo monitore petendus
  43. virtutis tibi pulcher amor: cognata ministret
  44. laus animos, aliis Decii reducesque Camilli
  45. monstrentur—tu disce patrem, quantusque negantem
  46. fluctibus occiduis fesso usque [*]() Hyperione Thylen
  47. intrant mandata gerens quantusque potentis
  48. mille urbes Asiae sortito rexerit anno,
  49. imperium mulcente toga. bibe talia pronis
  50. auribus, haec certent tibi conciliare propinqui,
  51. haec iterent comites praecepta senesque paterni.
  52. Iamque alio moliris iter nec deside passu
  53. ire paras; nondum validae tibi signa iuventae
  54. inrepsere genis, et adhuc tenor integer aevi.
  55. nec genitor iuxta; fatis namque haustus iniquis
  56. occidit et geminam prolem sine praeside linquens.
  57. nec saltem teneris ostrum puerile lacertis
  58. exuit albentique umeros induxit amictu,
  59. quem non corrupit pubes effrena novaeque
    60. [*](fesso usque Vollmer: fessusque M: fessoque Dom.: fessoque Hyperioni Imhof. Hercules (slayer of the Nemean lion near Cleonae). The reference is to the previous sack of Troy, in which Hercules took part. returned from exile to defeat the Gauls. )
  60. libertas properata togae! ceu nescia falcis
  61. silva comas tollit fructumque exspirat in umbras.
  62. at tibi Pieriae tenero sub pectore curae
  63. et pudor et docti legem sibi dicere mores;
  64. tunc hilaris probitas et frons tranquilla nitorque
  65. luxuriae confine tenens pietasque per omnes
  66. dispensata modos; aequaevo cedere fratri
  67. mirarique patrem miseraeque ignoscere matri,
  68. admonuit fortuna domus, tibine illa nefanda
  69. pocula letalesque manu componere sucos
  70. evaluit, qui voce potes praevertere morsus
  71. serpentum atque omnes vultu placare novercas?
  72. infestare libet manes meritoque precatu
  73. pacem auferre rogis; sed te. puer optime, cerno
  74. flectentem visus [*]() et talia dicta parantem:
  75. ‘parce, precor, cineri: fatum illud et ira nocentum
  76. Parcarum crimenque dei, mortalia quisquis
  77. pectora sero videt nec primo in limine sistit
  78. conatus scelerum atque animos infanda parantes.
  79. excidat illa dies aevo nec postera credant
  80. saecula! nos certe taceamus et obruta multa
  81. nocte tegi propriae patiamur crimina gentis.
  82. exegit poenas, hominum cui cura suorum,
  83. quo Pietas auctore redit terrasque revisit,
  84. quem timet omne nefas, satis haec lacrimandaque nobis
  85. ultio, quin saevas utinam exorare liceret
    86. [*](visus Postgate: iustis M. )
  86. Eumenidas timidaeque avertere Cerberon umbrae
  87. immemoremque tuis citius dare manibus amnem.’
  88. Macte animo, iuvenis! sed crescunt crimina matris,
  89. nec tantum pietas, sed protinus ardua virtus
  90. affectata tibi. nuper cum forte sodalis
  91. immeritae falso palleret crimine famae
  92. erigeretque forum succinctaque iudice multo
  93. surgeret et castum vibraret Iulia fulmen:
  94. tu. quamquam non ante forum legesque severas
  95. passus, sed tacita studiorum occultus in umbra,
  96. defensare metus adversaque tela subisti
  97. pellere, inermis adhuc et tiro. paventis amici,
  98. haud umquam tales aspexit Romulus annos
  99. Dardaniusque senex medii bellare togata
  100. strage fori. stupuere patres temptamina tanta
  101. conatusque tuos, nec te reus ipse timebat.[*]()
  102. par vigor et membris, promptaeque ad fortia vires
  103. sufficiunt animo atque ingentia iussa sequuntur
  104. ipse ego te nuper Tiberino in litore vidi,
  105. qua Tyrrhena vadis Laurentibus aestuat unda,
  106. tendentem cursus vexantemque ilia nuda
  107. calce ferocis equi, vultu dextraque minacem:
  108. —si qua fides dictis, stupui armatumque [*]() putavi—:
  109. Gaetulo sic pulcher equo Troianaque quassans
  110. tela novercales ibat venator in agros
    111. [*](nec te reus ipse timebat M: some edd. mark a lacuna after reus: de te, pro te edd., nec tunc Leo: se tenebat conj. Pliillimore. )[*](armatumque M: Martemque Markland. be dealt with under the Lex Iulia de maritandis ordinibus. (" nec reus ipse= et ipse is qui non erat reus "). I do not, )
  111. Ascanius miseramque patri flagrabat Elissam;
  112. Troilus haud aliter gyro leviore minantes
  113. eludebat equos aut quem de turribus altis
  114. Arcadas Ogygio versantem in pulvere metas
  115. spectabant Tyriae non torvo lumine matres.
  116. Ergo age iam [*]() magno—ducis indulgentia pulsat
  117. certaque dat votis hilaris vestigia frater—
  118. surge animo et fortes castrorum concipe curas,
  119. monstrabunt acies Mavors Actaeaque virgo,
  120. flectere Castor equos, umeris quatere arma Quirinus,
  121. qui tibi tam tenero permisit plaudere collo
  122. nubigenas clipeos intactaque caedibus arma.
  123. Quasnam igitur terras, quem Caesaris ibis in orbem?
  124. Arctoosne amnes et Rheni fracta natabis
  125. flumina an aestiferis Libyae sudabis in arvis?
  126. an iuga Pannoniae mutatoresque domorum
  127. Sauromatas quaties? an te septenus habebit
  128. Hister et umbroso circumflua coniuge Peuce?
  129. an Solymum cinerem palmetaque capta subibis
  130. non sibi felices silvas portentis Idymes?
  131. quod si te magno tellus frenata parenti
  132. accipiat, quantum ferus exsultabit Araxes!
  133. quanta Caledonios attollet gloria campos!
  134. cum tibi longaevus referet trucis incola terrae:
  135. ‘hic suetus dare iura parens, hoc caespite turmas
    136. [*](iam Phillimore: nam M; punctuation Vollmer's. )
  136. adfari; late [*]() speculas [*]() castellaque longe
  137. —aspicis?—ille dedit cinxitque haec moenia fossa;
  138. belligeris haec dona deis, haec tela dicavit
  139. —cernis adhuc titulos—; hunc ipse vocantibus armis
  140. induit, hunc regi rapuit thoraca Britanno.’
  141. qualiter in Teucros victricia bella paranti
  142. ignotum Pyrrho Phoenix narrabat Achillem.
  143. Felix, qui viridi fidens, Optate, iuventa
  144. durabis quaecumque vias vallumque subibis,
  145. forsan et ipse latus—sic numina principis adsint—
  146. cinctus et unanimi comes indefessus amici,
  147. quo Pylades ex more pius, quo Dardana gessit
  148. bella Menoetiades. quippe haec concordia vobis,
  149. hic amor est duretque precor! nos fortior aetas
  150. iam fugit; hinc votis animum precibusque iuvabo,
  151. et mihi! sed questus solitos si forte ciebo
  152. et mea Romulei venient ad carmina patres,
  153. tu deeris. Crispine, mihi, cuneosque per omnes
  154. te meus absentem circumspectabit Achilles,
  155. sed venies melior—vatum non irrita currunt
  156. omina—. quique aquilas tibi nunc et castra recludit,
  157. idem omnes perferre gradus cingique [*]() superbis
  158. fascibus et patrias dabit insedisse curules.
  159. Sed quis ab excelsis Troianae collibus Albae,
    160. [*](late Waller: vitae M, vicis, vigiles, Vetti, viden has etc. edd. )[*](speculas s: specula M. )[*](cingique Pol.: cingitque M. called " tribuni laticlavii," as compared with " tr. angusti-clavii," who were knights (Suet. Otho, 10). This rank and that of " praefectus alae (equitum) " were often given to sons of senators (Suet. Oct. 38). Hence "clari" in v. 1. 97. This would be the first step (i. 173) in the senatorial career. )
  160. unde suae iuxta prospectat moenia Romae
  161. proximus ille deus, Fama velocior intrat
  162. nuntius atque tuos implet, Crispine, penates?
  163. dicebam certe: vatum non irrita currunt
  164. auguria, en! ingens reserat tibi limen honorum
  165. Caesar et Ausonii committit munia ferri.
  166. vade,[*]() puer, tantisque enixus suffice donis,
  167. felix, qui magno iam nunc sub praeside iuras
  168. cuique sacer primum tradit Germanicus ensem!
  169. non minus hoc, fortis quam si tibi panderet ipse
  170. Bellipotens aquilas torvaque induceret ora
  171. casside, vade alacer maioraque disce mereri!
  1. Ipse malas vires et lamentabile carmen
  2. Elysio de fonte mihi pulsumque sinistrae
  3. da. genitor praedoete, lyrae. neque enim antra moveri
  4. Delia nec solitam fas est impellere Cirrham
  5. te sine. Corycia quicquid modo Phoebus in umbra,
  6. quicquid ab Ismariis monstrabat collibus Euhan,
  7. dedidici. fugere meos Parnasia crines
  8. vellera, funestamque hederis inrepere taxum
    9. [*](vade Pol.: unde M. )
  9. extimui trepidamque—nefas!—arescere laurum.
  10. certe ego, magnanimum qui facta attollere regum
  11. ibam altum spirans Martemque aequare canendo.
  12. quis sterili mea corda situ. quis Apolline merso
  13. frigida damnatae praeduxit nubila menti?
  14. stant circum attonitae vatem et nil dulce sonantes
  15. nec digitis nec voce deae. dux ipsa silenti
  16. fulta caput cithara, qualis post Orphea raptum
  17. astitit, Hebre, tibi, cernens iam surda ferarum
  18. agmina et immotos sublato carmine lucos.
  19. At tu seu membris emissus in ardua tendens
  20. fulgentesque plagas rerumque elementa recenses,
  21. quis deus, unde ignes, quae ducat semita solem,
  22. quae minuat Phoeben quaeque integrare latentem
  23. causa queat, notique modos extendis Arati,
  24. seu tu Lethaei secreto in gramine campi
  25. concilia heroum iuxta manesque beatos.
  26. Maeonium Ascraeumque senem, non segnior umbra
  27. accolis alternumque sonas et carmina misces:
  28. da vocem magno, pater, ingeniumque dolori,
  29. nam me ter relegens caelo [*]() terque ora retexens
  30. Luna videt residem nullaque Heliconide tristes
  31. solantem curas; tuus ut mihi vultibus ignis
  32. inrubuit cineremque oculis umentibus hausi,
  33. vilis honos studiis, vix haec in munera solvo
  34. primum animum, tacitisque situm depellere curis [*]()
    35. [*](caelo M: caelum Heinsius. )[*](tacitis curis M: tactis chordis Polster. poem was written three months after his father's death; still in any case he must have kept it by him for a long while before publishing it—if indeed the publication was not posthumous. )
  35. nunc etiam labente manu nec lumine sicco
  36. ordior adclinis tumulo, quo molle quiescis
  37. iugera nostra tenens, ubi post Aeneia fata
  38. stellatus Latiis ingessit montibus Albam
  39. Ascanius, Phrygio dum pingues sanguine campos
  40. odit et infaustae regnum dotale novercae.
  41. hic ego te—nam Sicanii non mitius halat
  42. aura croci, dites nec si tibi rara Sabaei
  43. cinnama, odoratas nec Arabs decerpsit aristas—
  44. inferiis cumulande sacris, te [*]() carmine plango
  45. Pierio; sume o gemitus et vulnera nati
  46. et lacrimas, rari quas umquam habuere parentes.
  47. atque utinam fortuna mihi, dare manibus aras,
  48. par templis opus, aeriamque educere molem,
  49. Cyclopum scopulos ultra atque audacia saxa
  50. Pyramidum, et magno tumulum praetexere luco!
  51. illic et Siculi superassem dona sepulcri
  52. et Nemees lucum et Pelopis solemnia trunci.
  53. illic Oebalio non finderet aera disco
  54. Graiorum vis nuda [*]() virum, non arva rigaret
  55. sudor equum aut putri sonitum daret ungula fossa;
  56. sed Phoebi simplex chorus, et frondentia vatum
  57. praemia laudato, genitor, tibi rite ligarem.[*]()
  58. ipse madens oculis, umbrarum animaeque sacerdos,
    59. [*](inferiis cumulande sacris te Phillimore: inferni cum laudae laci M: inferiis eum laude datis et Krohn: inserui cum laude loci Doni., te conj. Markland. )[*](nuda s: unda M: uncta Polster. )[*](ligarem M: dicarem s, litarent Ellis. ecce levis summo de vertice visus Iuli fundere lumen apex, etc. )
  59. praecinerem gemitum, cui te nec Cerberus omni
  60. ore nec Orpheae quirent avertere leges.
  61. atque ibi me [*]() moresque tuos et facta canentem
  62. fors et magniloquo non posthabuisset Homero,
  63. tenderet et torvo pietas aequare Maroni.
  64. Cur magis incessat superos et aena sororum
  65. stamina, quae tepido genetrix super aggere nati
  66. orba sedet vel quae primaevi coniugis ignem
  67. aspicit obstantesque manus turbamque tenentem
  68. vincit in ardentem, liceat, moritura [*]() maritum?
  69. maior et his forsan superos et Tartara pulsem [*]()
  70. invidia: externis etiam miserabile visu
  71. funus eat.[*]() sed nec modo se Natura dolenti
  72. nec [*]() Pietas in iusta [*]() dedit; mihi limine primo
  73. fatorum et viridi, genitor, ceu raptus ab aevo
  74. Tartara dura subis. nec enim Marathonia virgo
  75. parcius exstinctum saevorum crimine agrestum
  76. fleverit Icarium, Phrygia quam turre cadentem
  77. Astyanacta parens, laqueo quin illa supremo
    78. [*](ibi me Heinsius: tibi M. )[*](moritura M: modo itura Schrader, ruitura Heinsius. )[*](maior et his pulsem Krohn: aliis M: at his Baehrens: ais Vollmer: ab his Phillimore, who reads pulset. )[*](invidia: . . eat. edd.: invidia? eat? Phillimore. )[*](nec M: sed Phillimore, bracketing nec modo to dedit. )[*](in iusta Boxhorn: iniusta edd. his father is as one untimely dead, and that therefore this bitterness is added to the grief felt by natural affection; Erigone is an example of the same thing. She bewailed her )
  78. inclusit gemitus: at te post funera magni
  79. Hectoris Haemonio pudor est servisse marito.
  80. Non ego, quas fati certus sibi morte canora
  81. inferias praemittit olor nec rupe quod atra
  82. Tyrrhenae volucres nautis praedulce minantur,
  83. in patrios adhibebo rogos: non murmure trunco
  84. quod gemit et durae queritur Philomela sorori:
  85. nota nimis vati. quis non in funere cunctos
  86. Heliadum ramos lacrimosaque germina dixit
  87. et Phrygium silicem atque ausum contraria Phoebo
  88. carmina nec fida [*]() gavisam Pallada buxo?
  89. te Pietas oblita virum revocataque caelo
  90. Iustitia et gemina plangat Facundia lingua
  91. et Pallas doctique cohors Heliconia Phoebi,
  92. quis labor Aonios seno pede ducere cantus [*]()
  93. et quibus Arcadia carmen testudine mensis
  94. cura lyrae [*]() nomenque fuit quosque orbe sub omni
  95. ardua septena numerat Sapientia fama,
  96. qui furias regumque domos aversaque caelo
  97. sidera terrifico super intonuere cothurno,
  98. et quis lasciva vires tenuare Thalia
    99. [*](fida M: foeda Heinsius: bifida Phillimore. )[*](cantus Barth: campos M: currere campos Heinsius. )[*](cura lyrae Gronovius: cydalibem M. slave of Neoptolemus, son of Achilles after the death of her husband. Hector. was therefore glad when it betrayed Marsyas. The other )
  99. dulce vel heroos gressu truncare tenores.[*]()
  100. omnia namque animo complexus et omnibus auctor [*]()
  101. qua fandi vis lata patet, sive orsa libebat
  102. Aoniis vincire modis seu voce soluta
  103. spargere et effreno nimbos aequare profatu.
  104. Exsere semirutos subito de pulvere vultus,
  105. Parthenope, crinemque adflato monte sepultum
  106. pone super tumulos et magni funus alumni,
  107. quo non Munichiae [*]() quicquam praestantius arces
  108. doctaque Cyrene Sparteve animosa creavit.
  109. si tu stirpe vacans famaeque [*]() obscura iaceres
  110. nil gentile tenens, illo te eive probabas
  111. Graiam atque Euboico maiorum sanguine duci.
  112. ille [*]() tuis totiens praestabat [*]() tempora sertis,
  113. cum stata laudato caneret quinquennia versu
  114. ora supergressus Pylii senis [*]() oraque regis
  115. Dulichii specieque comam subnexus utraque.[*]()
  116. non tibi deformes obscuri sanguinis ortus